1. ДИПЛОМ, ДИССЕРТАЦИ БИЧИХ
АРГАЧЛАЛ
Илтгэгч: Ц.Лувсандорж (Ph.D), дэд профессор
Математик боловсролын тэнхмийн семинар
2012 оны 12 дугаар сарын 6-ны өдөр, 405 тоот танхим
Улаанбаатар 2012
1
Хүсэл тэмүүлэл байхад хүрэх арга бий.
(Бодрол, эргэцүүлэл)

2. АГУУЛГА
 Сэдвийг нэрчлэх аргачлал
 Агуулгыг гарчиглах аргачлал
 Бүлэг бичих аргачлал
 Нэгдүгээр бүлэг: Удиртгал
 Хоёрдугаар бүлэг: Судалгааны ажлын онолын үндэс
 Гуравдугаар бүлэг: Өгөгдөл, арга зүй
 Дөрөвдүгээр бүлэг: Судалгааны үр дүн, хэлэлцүүлэг
 Тавдугаар бүлэг: Дүгнэлт, зөвлөмж
 Ном зүйг хийх аргачлал
 Аргачлалыг хэрэглэсэн бодит жишээ
2

3. СЭДВИЙГ НЭРЧЛЭХ АРГАЧЛАЛ
 Гол санаа (тезис)-г гаргасан байх
 Товч байх (12 –ээс хэтрэхгүй үгтэй байх)
 Утгын болон тухайн хэлний дүрмийн алдаагүй байх
 Хялбар уншигдахаар байх
 Эвлэг харагдахаар байх (алтан харьцааг анхаарах)
3

4. АГУУЛГЫГ ГАРЧИГЛАХ АРГАЧЛАЛ
 Гарчиг (агуулга) –ийн бүлэгчлэл, бүлгийн зүйлчлэлийг
харуулсан байх
 Бүлэгчлэл (14pt), зүйлчлэл (12pt )-ийн үсгийн фонд өөр байх
 Хуудасны дугаарыг нэг баганад бичсэн байх
 Ном зүйг оруулах
 Хавсралтыг дугаар, нэрийг гаргах
4

5. БҮЛЭГ БИЧИХ АРГАЧЛАЛ
НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ: УДИРТГАЛ
 Сэдвийг судлах болсон шалтгаан, судлахын ач тус (1.1)
-Энэ зүйлийн оршил хэсэгт сэдвийн агуулгыг илэрхийлэх бодит байдлын
ерөнхий дүр зургийг үндэслэл, нотолгоотой гаргах. Давуу тал, сул талыг гаргах
- Судалгааны асуудлыг энэ хэсгийн төгсгөлд гаргалгааны үр дүн байдлаар
үндэслэж, дурдах
 Судалгааны таамаглал, асуулт (1.2)
-Энэ зүйлд судалгааны зорилгыг томьёолох
-Зорилготой уялдсан судалгааны асуулт (зорилт)- ыг тодорхойлох
-Таамаглал дэвшүүлэх (шаардлагатай бол..)
 Судалгааны хүрээ (1.3)
 Өгөгдөл утгатай, нийцтэй байх нөхцөл, хүрээ, заагийг тогтоох
 Судалгааны үр дүнг хэрэглэх хүрээ, хязгаар,зааг, нөхцлийг тогтоох
 Өгөгдөл боловсруулалтын арга, аргачлалын нийцлийн хүрээ, хязгаар, зааг
нөхцлийг тогтоох
 Судалгааны ач холбогдол (1.4)
 Онол болон практик ач холбогдлыг гаргах 5

6. БҮЛЭГ БИЧИХ АРГАЧЛАЛ
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ: СУДАЛГААНЫ АЖЛЫН ОНОЛЫН ҮНДЭС
 Сэдвийн судлагдсан байдал (2.1)
 Сэдвийн судлагдсан байдлыг баримт бичгийн анализ хийх замаар үндэслэл,
нотолгоотой гаргах,
 Ишлэл, зүүлт хийх
 Хэн ямар хувь нэмрийг оруулсанг тэмдэглэх, үнэлэх
 Энэ сэдвийн хүрээнд хийх өөрийн судалгааг ялган үндэслэх, ялгагдах онцлог,
шинж, хүрээ, заагийг гаргах
 Судалгааны ажлын онолын үндэс (2.2)
 Судалгааны гол хувьсагч (хүчин зүйл) –ийн харьцаа, хамаарлыг гаргаж,
түүнийгээ концепцижилж, схем, диаграммаар харуулах
(Жич: Онолын загвар, модуль, концепцийг энд бүтээгдэнэ.
 Таамаглалын батлах, няцаах онолын үндэслэлийг гаргах
( Жич: Хамгаалах зүйлийн агуулга, чиглэл энд ил бус харин далд илэрхийлэгдсэн байх нь
олонтоо)
6

7. БҮЛЭГ БИЧИХ АРГАЧЛАЛ
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ: ӨГӨГДӨЛ, АРГА ЗҮЙ
 Судалгаанд ашигласан өгөгдөл (3.1)
-Таамаглал эсвэл концепцийг нотлон харуулахад шаардагдах үндэслэл, нотолгоо
хийхэд ашигласан анхдагч буюу хоёрдогч өгөгдөл, баримтыг хэрхэн цуглуулсан, олсонг
илэрхийлэх
-Эл өгөгдлийг судалгаанд хэрэглэхэд нийцтэй болохыг харуулах
 Судалгаанд хэрэглэсэн арга, хэрэгслэл (3.2)
 Өгөгдлийг боловсруулахад хэрэглэсэнг аргыг танилцуулах
 Хэрэглэсэн арга хэр нийцтэй болохыг үндэслэх
 Боловсруулалтад хэрэглэсэн комьпютерийн программын нийцлийг тайлбарлах
(SPSS, AMOS гэх мэт)
7

8. БҮЛЭГ БИЧИХ АРГАЧЛАЛ
ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ: СУДАЛГААНЫ ҮР ДҮН, ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ
 Өгөгдлийн демографик болон дискретив мэдээлэл (4.1)
 Хувьсагч (хүчин зүйл, гол тема)-бүрийн статистик шинжийг тооцох, түүнийг
зохимжтой схем, диаграмаар илэрхийлэх (descriptive statistic processing) (4.1.1)
 Өгөгдлийн инференшиль (inferential) статистик боловсруулалт, үр дүн
(4.2)
 Хувьсагчуудын хоорондын хамаарал (T-test, F-statistics –Бүлгээр ялгаатай байгаа
эсэх) (4.2.1.)
 Хүчин зүйл, хувьсагчийн хоорондын хамаарлыг илэрхийлсэн загвар гаргах (Structural Equation
model) (p-утга) ((4.2.2)
 Үр дүн, түүний интерпретаци (4.2.3):
-Гарсан үр дүн утгажуулан тайлбарлах, үнэ цэнийг гаргах
8

9. БҮЛЭГ БИЧИХ АРГАЧЛАЛ
ТАВДУГААР БҮЛЭГ: ДҮГНЭЛТ, ЗӨВЛӨМЖ
 Судалгааны асуултын хариулт (5.1)
 Судалгааны асуулт бүрт хариултыг өгөх
 Таамаглал, концепци батлагдсан, эсвэл няцаагдсан эсэхийг харуулах
 Асуудал ямар хэмжээ, хүрээнд шийдэгдэж байгааг харуулах
 Судалгааны зорилго биелэсэн эсэхийг гаргах, хэр үнэ цэнэтэйг нотлох
 Дүгнэлт (5.2)
 Судалгааны үр дүнд үндэслэн хийсэн дүгнэлтийг жагсаан бичих
 Зөвлөмж (5.3)
 Судалгааны дүгнэлт, үр дүнг хэрхэн хэрэглэхийг тодорхойлж өгөх
 Онолын түвшинд хэрэглэх боломжийг гаргах, зөвлөх
 Амьдралын түвшинд хэрэглэж боломжийг гаргах, зөвлөх
9

10. НОМ ЗҮЙГ ХИЙХ АРГАЧЛАЛ
 Плажиаризм (рlagiarism-бусдыг санааг хулгайлах, хууран мэхлэж ашиглах )-аас
зайлсхийх
(Жич: “Судалгаа хийх гэдэг хулгай, луйвар хийнэ” гэсэн үг биш)
 Академик соёл, ёс зүйг баримтлан бүх л бичвэрт ишлэл зүүлтийг тогтсон
стандартын дагуу хийх
Харвардын дүрмийн дагуу хийсэн ишлэл зүүлтийн жишээ
Жишээ:
‘ ..Teaching might be regarded as a public service in terms of general educational policy. It is because firstly, it is identified as a profession which
has social functions embedded in a society (Kreber 2002)
“… fair distribution of good and service; equal access for opportunity, opportunity for participation and cost effectiveness (Skovsmose 1994, p.28)…”
 Ном зүйн хэсэгт орсон лавлах материалыг тогтсон стандартын дагуу хийх
Жишээ:
Halliman, T, M 2005, The normative Culture of a school and student socialization in Hedges,V& Schneider, B (ed.) The school Organization
of schooling, Russell Sage Foundation, New York
10

11. НОМ ЗҮЙ
http://mr-institute.blogspot.com
( эссэ, төсөл, тайлан, тезис ..англи хэлээр)
http://undesniibolovsrol.blogspot.com
(эссэ, монгол хэлээр)
http://libweb.anglia.ac.uk/referencing/harvard.htm
(Ишлэл зүүлт, ном зүйн Харвардын дүрэм)
11

12. АРГА ОЛОХОД АЖЛЫН ТАЛ ХИЙГДЭХ ШИГ БОЛДОГ.
(БОДРОЛ, ЭРГЭЦҮҮЛЭЛ)
12