บทนำ ความหมายมรดก การตกทอดมรดก

1. กฎหมายลักษณะมรดก
อ.สุกิจ อยู่ในธรรม
14/11/2551 1

2. ข้อจำกัดของกฎหมำยมรดก
1.ใช้เฉพำะบุคคลธรรมดำเท่ำนัน้
2.ไม่ใช้กับ 4 จังหวัด ยะลำ นรำธิวำส
สตูล ปัตตำนี
14/11/2551 2

3. สำเหตุของกำรทำให้มรดกตกทอด
เจ้ำมรดกตำย
ตำยธรรมชำติ สำบสูญ
14/11/2551 3

4. เวลำกำรตกทอดมรดก ม.1599
เจ้ำมรดกถึงแก่ควำมตำย
14/11/2551 4

5. จะต้องมีกำรแสดงเจตนำรับมรดกหรือไม่
ไม่ ม.1601
มรดกตกทอดทันที
ทำยำทอำจสละมรดกได้
ม.1612
14/11/2551 5

6. คำพิพำกษำฎีกำที่ 2786/2523 ทำยำทจะต้องสละ
มรดกเสียตัง้แต่ก่อนที่เจ้ำหนีจ้ะฟ้องคดี ถ้ำเจ้ำหนีฟ้้อง
คดีแล้ว และคดีอยู่ระหว่ำงกำรพิจำรณำของศำล
ทำยำทจะสละมรดกไม่ได้ ดังนัน้ ทำยำทจะต้องปล่อย
ให้มีกำรดำเนินคดีต่อไปจนศำลมีคำพิพำกษำคดี และ
ถ้ำศำลมีคำพิพำกษำให้ทำยำทรับผิดชำระหนีข้องผู้ตำย
แทนผู้ตำยให้แก่เจ้ำหนี้ ทำยำทจึงยกบทบัญญัติมำตรำ
1601 ขึน้เป็นข้อต่อสู้ในชัน้บังคับคดี
14/11/2551 6

7. คำพิพำกษำฎีกำที่919/2495 โจทก์ฟ้องว่ำมำรดำโจทก์ขำย
ฝำกที่ดินไว้กับจำเลย บัดนีม้ำรดำโจทก์ตำย โจทก์ขอไถ่ที่ดิน
คืน จำเลยไม่ยอมให้ไถ่ จึงขอให้ศำลบังคับให้จำเลยยอมไถ่
ที่ดินคืน จำเลยให้กำรต่อสู้ว่ำโจทก์ยังไม่ได้รับโอนมรดกโจทก์
ไม่มีสิทธิไถ่ ศำลฎีกำพิพำกษำว่ำ โจทก์เป็นผู้รับมรดก เมื่อ
มำรดำตำย สิทธิในทำงทรัพย์สินของมำรดำก็ตกทอดไปยัง
โจทก์ทันที ซงึ่รวมตลอดทัง้สิทธิไถ่ถอนทรัพย์ที่ขำยฝำกด้วย
ฉะนัน้ โจทก์มีสิทธิไถ่ถอนทรัพย์สินที่มำรดำขำยฝำกไว้ได้ โดย
ไม่จำต้องรอให้รับมรดกก่อน
14/11/2551 7

8. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1619/2506 ตำม ป.พ.พ. มำตรำ 1599
ทำยำทย่อมได้สิทธิในมรดกตัง้แต่เจ้ำมรดกตำย แม้ยังไม่ได้จด
ทะเบียนสิทธิตำม ม.1299
คำพิพำกษำฎีกำที่ 310/2510 (ประชุมใหญ่) เจ้ำมรดกมีหุ้น
ในบริษัทจำเลยเมื่อเจ้ำมรดกตำย หุ้นของเจ้ำมรดกย่อมตก
ทอดไปยังทำยำททันที ตำม ม.1599 และ ม.1600 ทำยำทจึงมี
อำนำจขอให้เพิกถอนมติพิเศษที่ประชุมใหญ่ผู้ถือหุ้น ตำม
ม.1195 ได้ แม้ว่ำบริษัทจำเลยจะยังไม่ได้จดทะเบียนให้ทำยำท
เป็นผู้ถือหุ้นก็ตำม
14/11/2551 8

9. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1054/2534 โจทก์ได้
กรรมสิทธิ์ที่ดินมำโดยทำงมรดก แม้ยังไม่ได้
เปลี่ยนชื่อในโฉนดที่ดินดังกล่ำวมำเป็นของตน
ก็ถือว่ำโจทก์อยู่ในฐำนะที่เป็นเจ้ำของ
สำมยทรัพย์ มีอำนำจฟ้องจำเลยที่เป็น
เจ้ำของภำรยทรัพย์ให้เปิดทำงภำรจำยอมได้
14/11/2551 9

10. องค์ประกอบของมรดก
1.ต้องเป็นทรัพย์สิน สิทธิ หน้ำที่และควำมรับผิดต่ำง ๆ ของ
ผู้ตำยหรือผู้ที่กฎหมำยให้ถือว่ำถึงแก่ควำมตำย
2.ไม่ใช่สิทธิเฉพำะตัว
3.มีอยู่ในเวลำถึงแก่ควำมตำย
4.กฎหมำยนีห้รือกฎหมำยอื่นไม่ได้บัญญัติให้ตกทอดโดย
ประกำรอื่น
14/11/2551 10

11. 1.ต้องเป็นทรัพย์สิน สิทธิ หน้ำที่และควำมรับผิดต่ำง ๆ ของ
ผู้ตำยหรือผู้ที่กฎหมำยให้ถือว่ำถึงแก่ควำมตำย
ทรัพย์สิน ม. 138 อสังหำริมทรัพย์ ม. 139
สังหำริมทรัพย์ 140
14/11/2551 11

12. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1174/2508 ป.พ.พ.(สรุป) มำตรำ 1646
นอกจำกผู้ตำยจะแสดงเจตนำเผื่อตำยในเรื่องของทรัพย์สิน
ของตนเองแล้ว กำหนดกำรเผื่อตำยในเรื่องต่ำง ๆ อันจะให้
เกิดผลบังคับตำมกฎหมำยเมื่อตนตำยแล้ว แม้ไม่เกี่ยวกับ
ทรัพย์สินก็มีผลบังคับได้ตำมพินัยกรรม(พินัยกรรม ม. 1656)
อ.วรพจน์ วิศรุตพิชญ์ หน้ำ 40
14/11/2551 12

13. สิทธิ ม.1600 น่ำจะคือ สิทธิทำงหนี้
หรือบุคคลสิทธิ
มำจำกนิติกรรมสัญญำ ละเมิด จัดกำรงำนนอกสงั่ ลำภมิควรได้
14/11/2551 13

14. สิทธิตำมสัญญำต่ำงๆ
คำพิพำกษำฎีกำที่ 919/2495 ผู้ขำยฝำกตำย ทำยำทของผู้ขำยฝำก ใช้สิทธิไถ่
ถอนได้ โดยไม่ต้องรอโอนมรดกก่อน
คำพิพำกษำฎีกำที่ 1236/2501 ข้อเท็จจริง คือ นำยอ้อน กับโจทก์เป็นสำมี
ภรรยำกันโดยชอบด้วยกฎหมำย เมื่อนำยอ้อนสำมีโจทก์ตำย ทรัพย์สินของ
นำยอ้อนตลอดจนสิทธิหน้ำที่ต่ำง ๆ ซงึ่รวมสิทธิหนีจ้ำนองรำยนีย้่อมเป็น
มรดกตกทอดได้แก่โจทก์ทำยำทตำมกฎหมำย กรณียังไม่อยู่ในบังคับของกำร
โอนสิทธิเรียกร้อง มำตรำ 306
14/11/2551 14

15. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1236/2501 ร.ผู้ตำยได้เข้ำทำสัญญำ
คำ้ประกันต่อศำลย่อมผูกพันคำ้ประกันหนีข้องจำเลย
จนกว่ำคดีถึงที่สุด แม้ ร.ถึงแก่กรรมก่อนศำลฎีกำมีคำ
พิพำกษำให้จำเลยใช้หนีแ้ก่โจทก์ก็ตำม แต่เมื่อจำเลยไม่
ชำระหนีนั้น้ โจทก์ก็มีสิทธิบังคับเอำกับที่ดินอันเป็นมรดก
ของ ร. ได้ ม.699 ม.1599 ม.1600 ม.1734 ป.วิแพ่ง 231
271 และ 274 (คำพิพำกษำฎีกำที่
144/2491,1179/2509)
14/11/2551 15

16. คำพิพำกษำฎีกำที่ 2274/2521 ผู้ทรงเช็คที่ธนำคำร
ปฏิเสธกำรจ่ำยเงินตำย สิทธิเรียกร้องตำมเช็คตกแก่
ทำยำท แม้วันที่ลงในเช็คจะไม่ถึงกำหนด (คำพิพำกษำ
ฎีกำที่1416/2522)
หรือเป็นเช็คที่ไม่ลงวันที่ ซงึ่ผู้ทรงอำจลงวันที่ที่แท้จริงได้
(คำพิพำกษำฎีกำที่1416/2522) เมื่อผู้สงั่จ่ำยตำย
ทำยำทก็ต้องรับผิด
14/11/2551 16

17. หนีล้ะเมิดที่ผู้ตำยก่อไว้เป็นมรดก
สิทธิเรียกร้องค่ำสินไหมทดแทนเพื่อกำรละเมิด 1314/2505
14/11/2551 17

18. คำพิพำกษำฎีกำที่ 383/2530 บ.ลูกจ้ำงของโจทก์ขับรถ
ด้วยควำมประมำทชนขบวนรถไฟ เป็นเหตุให้รถโจทก์
และรถไฟเสียหำย ต่อมำ บ. ถึงแก่กรรม โจทก์ย่อมฟ้อง
ให้จำเลยซึ่งเป็นทำยำทโดยชอบด้วยกฎหมำยของ บ. ใน
ฐำนะทำยำทโดยธรรมรับผิดชดใช้ค่ำเสียหำยดังกล่ำวได้
ตำม มำตรำ 1599 1600 และ ม .1629 วรรค 2
14/11/2551 18

19. คำพิพำกษำฎีกำที่ 3240/2537 มำรดำจำเลยปักเสำไฟฟ้ำและเดิน
สำยไฟฟ้ำผ่ำนที่ดินของโจทก์ โดยโจทก์ไม่ยินยอมเป็นละเมิด เมื่อ
มำรดำจำเลยตำย จำเลยเป็นทำยำทต้องรับผิดรือ้ถอนเสำไฟฟ้ำ และ
ทำที่ดินให้เป็นดังเดิม
คำพิพำกษำฎีกำที่ 1936/2517 ค่ำเสื่อมสุขภำพอนำมัย โจทก์
เรียกร้องให้จำเลยชดใช้ฐำนละเมิด ทำให้โจทก์เสียหำยแก่
ร่ำงกำยอนำมัย เป็นค่ำทดแทนควำมเสียหำยอันไม่ใช่ตัวเงิน
ม.446 ซึ่งศำลกำหนดให้ตำมพฤติกำรณ์ควำมร้ำยแรงแห่ง
ละเมิด
14/11/2551 19

20. คำพิพำกษำฎีกำที่ 2501/2517 ค่ำเสียหำยที่โจทก์ต้องให้แพทย์ทำศัลยกรรม
ตกแต่งเพื่อลบลอยแผลเป็นบนใบหน้ำ
คำพิพำกษำฎีกำที่ 3344/2533,3807/2535 ค่ำป่วยเจ็บทนทุกข์ทรมำนเสียขำ
ไปข้ำงหนึ่ง
คำพิพำกษำฎีกำที่ 427/2538,5220/2539 ค่ำขำดควำมสุขสำรำญ เพรำะ
ร่ำงกำยพิกำรทำให้สังคมรังเกียจ อับอำยขำยหน้ำ ไม่ได้เล่นกีฬำ เป็น
ค่ำเสียหำยเกี่ยวกับควำมรู้สึกทำงด้ำนจิตใจ
คำพิพำกษำฎีกำที่ 9221/2538,5220/2539 ค่ำที่โจทก์สูญเสียควำมสำมำรถใน
กำรสืบพันธ์ุ (เสียบุคลิกภำพทำงร่ำงกำย)
14/11/2551 20

21. คำพิพำกษำฎีกำที่ 3208/2538 สิทธิในกำรเรียกค่ำสินไหม
ทดแทนกำรปลงศพ เป็นสิทธิของทำยำทที่จะเรียกเอำกับผู้ทำ
ละเมิด ทำให้เจ้ำมรดกตำย ส่วนสิทธิในกำรเรียกค่ำสินไหม
ทดแทนอันเกิดแก่ทรัพย์สินของเจ้ำมรดกเนื่องจำกกำรกระทำ
ละเมิดก็เป็นสิทธิของเจ้ำมรดกที่ตกทอดแก่ทำยำทเช่นกัน
ฉะนัน้ เมื่อ ส.ได้รับรองโจทก์ที่ 2 และที่ 3 ว่ำเป็นบุตรแล้ว และ
ตำม ม.1627 ถือว่ำเป็นผู้สืบสันดำนมีสิทธิรับมรดกของ ส.
โจทก์ที่ 2 และ 3 จึงมีสิทธิฟ้องเรียกค่ำปลงศพ ส. และค่ำ
รถจักรยำนยนต์ของ ส. ที่เสียหำยได้
14/11/2551 21

22. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1202/2549 สิทธิในกำรเรียกค่ำสินไหม
ทดแทนเกี่ยวค่ำปลงศพ ม. 443 วรรคแรก เป็นสิทธิของทำยำท
จะเรียกเอำกับผู้ที่กระทำละเมิดทำให้เจ้ำมรดกถึงตำยภำยใต้
ม.1649 และเมื่อโจทก์ที่ 2 และที่ 4 เป็นบุตรนอกกฎหมำยที่
บิดำรับรองแล้ว จึงเป็นผู้สืบสันดำนเหมือนบุตรชอบด้วย
กฎหมำย ตำม ม.1627 มีสิทธิเรียกค่ำปลงศพของเจ้ำมรดก
และเมื่อโจทก์ทัง้สี่ร่วมกันฟ้องเรียกค่ำสินไหมทดแทนในกำร
ปลงศพดังกล่ำว จึงไม่ต้องระบุว่ำโจทก์คนใดเป็นผู้ออก
ค่ำใช้จ่ำยในส่วนนี้ จึงมีอำนำจฟ้องได้ โจทก์ที่2 ถึง 4 จึงมี
อำนำจฟ้องเรียกค่ำสินไหมทดแทนในกำรปลงศพได้
14/11/2551 22

23. คำพิพำกษำฎีกำที่ 2604/2516 บิดำเปิดบัญชีเงินฝำกประจำที่
ธนำคำรให้บุตรผู้เยำว์ โดยมอบหมำยให้มำรดำเป็นผู้ทีอำนำจในกำร
ถอนเงินจำกบัญชีมำใช้เพื่อกำรศึกษำของบุตร แล้วบิดำมำรดำได้นำ
เงินเข้ำฝำกในบัญชีดังกล่ำวระคนปนไปกับเงินได้ของบุตร โดยมี
เจตนำยกเงินที่นำฝำกให้แก่บุตร ดังนัน้ เงินในบัญชีหำใช่เงินที่บิดำ
มำรดำฝำกไว้เป็นของตนโดยฝำกไว้ในนำมบุตรหรือนำมแฝงไม่ แม้มี
ข้อตกลงกับธนำคำรผู้ใดจะเป็นผู้ถอนเงินจำกบัญชีดังกล่ำวจำก
ธนำคำรนัน้ได้ ก็เป็นเรื่องระเบียบและวิธีกำรตำมธรรมดำของธนำคำร
ซงึ่เป็นอีกเรื่องหนงึ่ต่ำงหำก บุตรมีอำนำจในกำรติดตำมเงินจำกผู้ที่ไม่
มีสิทธิได้
14/11/2551 23

24. คำพิพำกษำฎีกำที่ 7487/2538 จ. ครอบครองที่ดิน
โดยสงบเปิดเผยเปิดเจตนำเป็นเจ้ำของมำตลอดจนถึงแก่
ควำมตำย เป็นเวลำเกิน 10 ปี แล้ว จ. จึงได้กรรมสิทธิ์
โดยกำรครอบครองปรปักษ์ ตำม ม.1382 ซึ่งกำรได้
กรรมสิทธิ์เป็นทรัพยสิทธิอย่ำงหนึ่ง ซึ่งเป็นมรดกตกทอด
ไปยังทำยำท ตำม ม.1599 1600 จึงตกทอดแก่โจทก์ซึ่ง
เป็นบุตรของ จ. แม้โจทก์ไม่ได้ครอบครองที่ดินต่อเนื่องมำ
โจทก์ได้กรรมสิทธิ์ในที่ดินดังกล่ำวทำงมรดก(คำพิพำกษำ
ฎีกำที่ 729/2525)
14/11/2551 24

25. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1016/2513 จำเลยจด
ทะเบียนยกที่ดินให้ ส. โดยมิได้ตัง้ใจให้โดยเสน่หำ
แต่เพื่อให้ ส. สมัครเป็นสมำชิกสหกรณ์ เอำที่ดิน
จำนองสหกรณ์ได้เท่ำนัน้ นิติกรรมดังกล่ำวจึงตก
เป็นโมฆะ ผลคือ ที่ดินไม่เคยตกเป็นกรรมสิทธิ์ของ
ส. ส.ตำยเสียก่อนจะนำที่ดินไปจำนอง ที่ดิน
ดังกล่ำวไม่ใช่มรดกของ ส.
14/11/2551 25

26. คำพิพำกษำฎีกำที่ 17/2524 อำวุธปืนที่ใช้ในกำรกระทำควำมผิด เมื่อปรำกฎ
ว่ำศำลยังไม่มีคำพิพำกษำว่ำให้ยึด อำวุธปืนกระบอกดังกล่ำวจึงยังคงเป็น
กรรมสิทธิ์ของเจ้ำของอยู่และตกทอดไปยังทำยำท
คำพิพำกษำฎีกำที่ 1953/2515 เงินสะสมที่ทำงรำชกำรหักเก็บไว้จำกเงินเดือน
ของข้ำรำชกำรทุกคน ซึ่งจะจ่ำยคืนเมื่อออกจำกรำชกำร เงินสะสมจึงเป็น
มรดกของข้ำรำชกำรที่ถึงแก่ควำมตำย
คำพิพำกษำฎีกำที่ 1131/2506 เมื่อปรำกฏว่ำเงินกองทุนสงเครำะห์(ท.ส.ค.)
ของผู้ปฎิบัติงำนในกำรรถไฟเป็นเงินที่เก็บจำกผู้ปฎิบัติงำนร้อยละ 5 ของ
เงินเดือนทุกเดือน กำรรถไฟจ่ำยสมทบอีกร้อยละ 10 ถ้ำผู้ปฎิบัตงิำนรวมทัง้
ดอกเบยี้และกองทุนจ่ำยเงินเพิ่มให้อีกเป็นจำนวนเท่ำกัน ถือว่ำเงินสงเครำะห์
นีเ้ป็นเงินที่ผู้ปฎิบัติมีสิทธิได้รับอยู่ก่อนแล้ว หำกผู้นัน้ตำยลงย่อมตกเป็นมรดก
14/11/2551 26

27. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1288/2535 เงินตำมโครงกำร
ผลประโยชน์เมื่อออกจำกงำนบริษัท ช.คิดให้ผู้ตำย 2.25
เท่ำ ของเงินเดือนเดือนสุดท้ำยต่ออำยุงำน 1ปี นัน้ถือว่ำ
เป็นเงินของตำย หำกผู้ตำยยังไม่ตำยและออกจำกบริษัท
ไป บริษัทฯ ก็ต้องจ่ำยเงินจำนวนนีใ้ห้แก่ผู้ตำย ดังนัน้
เงินตำมโครงกำรผลประโยชน์เมื่อออกงำนจึงเป็นมรดก
ของผู้ตำย มิใช่สินสมรส
14/11/2551 27

28. คำพิพำกษำฎีกำที่ 2074/2541 ผู้ตำยทำสัญญำเบิกเงินเกิน
บัญชีไว้แก่ธนำคำร โดยมอบให้จำเลยสงั่จ่ำยเบิกเงินจำกบัญชี
ได้ หลังจำกผู้ตำยถึงแก่ควำมตำยจำเลยได้สงั่จ่ำยเช็คเบิกเงิน
จำกบัญชีของจำเลย โดยโจทก์และทำยำทอื่นไม่ทรำบ แม้จะ
เป็นเหตุให้กองมรดกเสียหำยก็ตำม แต่เงินตำมจำนวนที่จำเลย
สงั่จ่ำยเช็คเบิกเงินไปจำกบัญชีกระแสรำยวันที่ผู้ตำยมีแก่
ธนำคำรเจ้ำหนีไ้ม่ใช่ทรัพย์สินของผู้ตำย ที่ผู้ตำยมีอยู่ก่อนถึงแก่
ควำมตำย แต่เป็นเงินของธนำคำรเจ้ำหนีที้่ตกลงให้ผู้ตำยทำ
สัญญำเบิกเงินเกินบัญชีไว้เท่ำนัน้ กำรกระทำของจำเลยจึงไม่
มีควำมผิดฐำนยักยอกทรัพย์มรดกของผู้ตำย ตำม ป.อ. 352
14/11/2551 28

29. ดอกผลเป็นมรดกหรือไม่
ดอกผลของกองมรดกที่ยังไม่ได้มีกำรแบ่งปันกันระหว่ำงทำยำท จะ
ถือเป็นมรดกหรือไม่ เพรำะผลทำงกฎหมำยต่ำงกัน
1.เจ้ำหนีบั้งคับเอำได้
3.เจ้ำหนีต้้องฟ้องภำยใน 1754 ว.1
2.ทำยำทยักย้ำยปิดบัง ย่อมถูกกำจัด 1605
14/11/2551 29

30. ไม่ถือว่ำเป็นมรดก
1.ทำยำทเป็นเจ้ำของรวมตำมหลักของกรรมสิทธิ์
2.ทำยำทซึ่งปิดบังยักย้ำยดอกผลไม่ถูกกำจัดไม่ให้รับมรดก
14/11/2551 30

31. คำพิพำกษำฎีกำที่ 370/2506 ลูกสุกรอันเกิดจำกพ่อแม่สุกร ซงึ่เลีย้ง
ไว้ระหว่ำงนำยสนนั่เจ้ำมรดกยังมีชีวิตอยู่ แต่เกิดเมื่อนำยสนนั่ตำย
แล้ว ลูกสุกรและเงินที่ขำยสุกรได้ ย่อมเป็นสินสมรสระหว่ำงนำยสนั่น
เจ้ำมรดกกับจำเลย ส่วนของนำยสนั่นย่อมตกทอดไปยังทำยำท
ทำยำทมีส่วนแบ่งสุกรพ่อและแม่อย่ำงไร ก็มีส่วนแบ่งในลูกสุกรหรือ
เงินที่ขำยได้อย่ำงนัน้
คำพิพำกษำฎีกำที่ 678-680/2535 เงินรำยได้จำกกิจกำรของโรงแรมรวมทัง้
ร้ำนตัดผม ที่ได้มำหลังจำกผู้ตำยถึงแก่กรรม มิใช่ทรัพย์มรดก เพรำะไม่เป็น
ทรัพย์ที่มีอยู่ก่อนหรือขณะถึงแก่ควำมตำย แต่เป็นของโรงแรม ได้แก่ผู้ที่เป็น
ทำยำทตำมสิทธิตำมหลักทวั่ไปในมำตรำ 148 และ ม.1360 เพรำะทำยำทเป็น
เจ้ำของร่วมกันตำม ม.1745
14/11/2551 31

32. คำพิพำกษำฎีกำที่ 8485/2544 รำยได้จำกกำรกรีดยำงของสวนยำง
มรดกที่ได้มำจำกหลังเจ้ำมรดกตำย มิใช่ทรัพย์มรดกที่มีอยู่ก่อนหรือ
ขณะเจ้ำมรดกตำย จึงไม่ใช่มรดก แต่เป็นดอกผลของที่ดินทรัพย์มรดก
ได้แก่เจ้ำของที่ดิน ตำมสัดส่วนแห่งควำมเป็นเจ้ำของที่ดิน ตำม ป.พ.พ.
ม .1336 และม.1360
คำพิพำกษำฎีกำที่ 4/2502 บำนำญตกทอดเป็นกำรใช้สิทธิที่จะได้รับ
เงินช่วยเหลือทำยำทหรือผู้อุปกำระ หรือผู้อยู่ในอุปกำระโดยตรง
ไม่ใช่ทรัพย์สินที่ผู้ตำยมีอยู่ในขณะที่ตำยจึงไม่ใช่มรดกตำมกฎหมำย
(คำพิพำกษำฎีกำที่ 1056/2525,2114/2524,139/2530,132/2507)
14/11/2551 32

33. คำพิพำกษำฎีกำที่1602/2548 โจทก์เป็นเจ้ำของตึกพิพำทโดยได้รับมรดกจำก
ป. ซึ่ง ป. ได้ทำสัญญำเช่ำให้จำเลยเช่ำตึกพิพำท กำหนดอำยุกำรเช่ำ 15 ปี
โดยมีข้อตกลงในสัญญำเช่ำ ข้อ 11. ระบุว่ำ เมื่อครบกำหนดอำยุสัญญำเช่ำ
แล้ว ผู้ให้เช่ำจะต่ออำยุสัญญำเช่ำให้ทุก ๆ 3 ปี ซงึ่ข้อตกลงดังกล่ำวเป็นเพียง
คำมนั่ของ ป. ว่ำจะให้ผู้เช่ำต่ออำยุสัญญำในครัง้ต่อไป ยังไม่ก่อให้เกิดสัญญำ
แต่คำมนั่ยังไม่มีผลผูกพัน ป. เพรำะยังไม่ได้ควำมว่ำจำเลยสนองรับก่อน ป.
ตำย ทัง้เมื่อจำเลยได้รู้ว่ำ ป. ผู้เสนอตำยในวันที่ 5 กรกฎำคม 2537 ก่อน
สัญญำเช่ำครบกำหนด คือวันที่ 31 ธันวำคม 2538 กรณีต้องบังคับตำม ม.360
ซงึ่ห้ำมมิให้นำบทบัญญัติแห่ง ม. 169 วรรค 2 มำใช้บังคับ ดังนัน้ คำมนั่ของ ป.
ดังกล่ำวย่อมตกไปไม่มีผลใช้บังคับและไม่เป็นมรดกตกทอดอันจะผูกพันโจทก์
ซึ่งเป็นทำยำทที่จะต้องปฏิบัติตำม บทบัญญัติแห่ง ม.1599 และ 1600 หนังสือ
ต่อสัญญำของจำเลยจึงไร้ผลไม่ก่อให้เกิดสัญญำเช่ำใหม่ โจทก์บอกเลิกสัญญำ
เช่ำและฟ้องจำเลยและบริวำรให้ออกจำกตึกแถวพิพำทได้
14/11/2551 33

34. หน้ำที่และควำมรับผิด
มำตรำ 1734 เจ้ำหนีก้องมรดกชอบแต่จะได้รับชำระหนีจ้ำกทรัพย์สิน
ในกองมรดกเท่ำนัน้
มำตรำ 1737 เจ้ำหนีก้องมรดกจะบังคับสิทธิเรียกร้องต่อทำยำทคน
ใดก็ได้ แต่ถ้ำมีผู้จัดกำรมรดก ให้เจ้ำหนีเ้รียกเข้ำมำในคดีด้วย
14/11/2551 34

35. นำย ก. กู้เงิน นำย ข . จำนวน 10,000,000 บำท นำย ก ตำย
ควำมรับผิดของนำย ก ย่อมตกทอดไปยังทำยำทของนำย ก
คำพิพำกษำฎีกำที่ 1416/2522 ผู้ออกเช็คตำยก่อนวันที่ลงวันที่
ในเช็คกองมรดกต้องรับผิดตำมลำยมือชื่อผู้สงั่จ่ำยในเช็คนัน้ ผู้
ทรงฟ้องเรียกเงินตำมเช็คได้ สิทธิหน้ำที่และควำมรับผิดต่ำง ๆ
ซงึ่โดยสภำพแล้ว เป็นกำรเฉพำะตัวของผู้ตำยโดยแท้ กรณี
เช่นนีไ้ม่เป็นมรดก เรื่องใดเป็นกำรเฉพำะตัวหรือไม่แล้วแต่
กรณีเรื่อง ๆ ไป
14/11/2551 35

36. สิทธิหน้ำที่ตำมกฎหมำยหรือโดยสภำพเป็นกำร
เฉพำะตัวของผู้ตำยโดยแท้
กำรเฉพำะตัวตำมกฎหมำย คือ สิทธิและหน้ำที่ที่กฎหมำย
เป็นกำรเฉพำะ
กำรเฉพำะโดยสภำพ คือ สิทธิและหน้ำที่ซึ่งโดยสภำพแล้ว
ผู้ตำยจะเป็นผู้ใช้หรือกระทำด้วยตนเองเท่ำนัน้
14/11/2551 36

37. สิทธิที่เป็นกำรเฉพำะตัวของผู้ตำยโดยแท้
1.กรณีที่ไม่เกี่ยวกับทรัพย์ คือ ปริญญำ คุณสมบัติอันมีสิทธิสอบแข่งขันเข้ำรับ
รำชกำร
2.เกี่ยวข้องกับกฎหมำย เช่น พ.ร.บ.อำวุธปืน(กำรอนุญำตให้มีอำวุธปืน)
พ.ร.บ.จรำจรทำงบก(ใบอนุญำตขับขี่)
3.เกี่ยวกับนิติกรรมสัญญำ เช่น ตัวแทน สัญญำเช่ำ
4.ทรัพยสิทธิบำงประเภท เช่น สิทธิอำศัย 1404 สิทธิเรียกค่ำทดแทนบำง
ประกำร ม.1447
14/11/2551 37

38. สิทธิในกำรถอนคำร้องทุกข์ในคดีอำญำ
คำพิพำกษำฎีกำที่ 206/2488 สิทธิเกี่ยวกับกำรถอนคำร้องทุกข์ในควำมผิดฐำน
ยักยอก เป็นสิทธิเกี่ยวแก่ทรัพย์สิน ย่อมตกทอดไปยังทำยำท ในควำมผิดฐำน
ยักยอก เมื่อผู้เสียหำยตำย ภริยำที่เป็นทำยำทย่อมมีสิทธิแถลงต่อศำลขอถอน
คำร้องทุกข์ได้ตำมลำพัง
คำพิพำกษำฎีกำที่ 11/2518 กำรถอนคำร้องทุกข์เป็นสิทธิซึ่ง ป.วิอำญำ ม.126
บัญญัติให้แก่ผู้ร้องทุกข์จะถอนคำร้องทุกข์เสียเมื่อไรก็ได้และสิทธิถอนคำร้อง
ทุกข์ในควำมผิดฐำนทำให้เสียทรัพย์เป็นควำมผิดเกี่ยวกับทรัพย์สิน เมื่อผู้ร้อง
ทุกข์ตำยย่อมตกทอดไปยังทำยำท มำรดำจึงมีสิทธิถอนคำร้องทุกข์ได้แม้คดีอยู่
ในระหว่ำงกำรพิจำรณำของศำลฎีกำ
14/11/2551 38

39. สิทธิตำมสัญญำเช่ำ ม.537
คุณสมบัติของผู้เช่ำเป็นสำคัญ
สิทธิเฉพำะตัว
สัญญำเช่ำระงับ
14/11/2551 39

40. กรณีที่ผู้เช่ำตำยสัญญำเช่ำย่อมระงับสิน้สุดลง ทำยำทของผู้เช่ำไม่มี
สิทธิบังคับให้ผู้ให้เช่ำยอมให้ทำยำทของผู้เช่ำเช่ำทรัพย์สินนัน้ต่อไป
สืบจำกผู้เช่ำเดิมได้ (คำพิพำกษำฎีกำที่
568/2498,100/2531,1008/2537,4985/2537,6048/2539(ประชุม
ใหญ่),383/2540)
ผู้ให้เช่ำตำยสัญญำเช่ำระงับหรือไม่
ไม่เพรำะไม่ใช่สิทธิเฉพำะตัว
14/11/2551 40

41. สัญญำต่ำงตอบแทนพิเศษยิ่งกว่ำกำรเช่ำธรรมดำ
คำพิพำกษำฎีกำที่1236/2501 สัญญำเช่ำให้ปลูกห้องแถวในที่ดินโดยจะให้
เช่ำต่อไปอีก 8 ปี ผู้ปลูกยกกรรมสิทธิ์ห้องแถวให้ มิใช่สัญญำเช่ำธรรมดำ
บังคับกันได้แม้ไม่จดทะเบียนและตกทอดไปยังทำยำทผู้ให้เช่ำ
คำพิพำกษำฎีกำที่ 1236/2501 ผู้ให้เช่ำทำสัญญำเช่ำกับผู้เช่ำ ยอมให้ผู้เช่ำรือ้
ตึกแล้วทำใหม่ด้วยทุนทรัพย์ของผู้เช่ำและว่ำเมื่อทำเสร็จแล้ว ผู้ให้เช่ำยอมให้ผู้
เช่ำเช่ำต่อไปอีก 15 ปี ในอัตรำค่ำเช่ำเดิม ต่อมำผู้เช่ำตำย สิทธิตำมสัญญำเช่ำ
ย่อมตกทอดไปยังทำยำท
14/11/2551 41

42. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1224/2511(ประชุมใหญ่) มำรดำ
โจทก์เช่ำที่ดินมำ และให้จำเลยปลูกบ้ำนอยู่ในที่ดินที่เช่ำ
บำงส่วน ต่อมำมำรดำโจทก์ตำยและสัญญำเช่ำระงับก็
ตำม โจทก์ยังคงมีสิทธิและหน้ำที่ และควำมรับผิดตำม
สัญญำเช่ำ ตกทอดมำจำกมำรดำ เมื่อโจทก์เป็นผู้
ครอบครองที่ดินอยู่ และได้ทำสัญญำเช่ำต่อจำกผู้ให้เช่ำ
เดิมแล้ว จึงมีสิทธิฟ้องขับไล่ได้ โดยผู้ให้เช่ำเดิมไม่
จำเป็นต้องส่งมอบที่ดินให้แก่โจทก์อีก
14/11/2551 42

43. คำพิพำกษำฎีกำที่ 1695/2531(ประชุมใหญ่) กองมรดกที่ไม่มี
ทำยำทแม้จะตกทอดแก่แผ่นดิน แผนดินก็ไม่ใช่ทำยำท เจ้ำหนี้
ไม่อำจรับชำระหนีไ้ด้จนกว่ำจะได้ตัง้ผู้จัดกำรมรดกขึน้ และ
หำกไม่มีผู้จัดกำรมรดกอยู่ตรำบใด เจ้ำหนีก้็ไม่มีทำงได้รับ
ชำระหนีไ้ด้เลย กำรที่เจ้ำหนีจ้ะได้รับชำระหนีขึ้น้อยู่กับกำรที่
กองมรดกมีผู้จัดกำรมรดก ในกรณีเช่นนีจึ้งถือว่ำเจ้ำหนีเ้ป็นผู้มี
ส่วนได้เสียและมีสิทธิร้องขอต่อศำลขอให้ตัง้ผู้จัดกำรมรดกได้
ตำม ม. 1713
14/11/2551 43

44. คำพิพำกษำฎีกำที่ 2716/2530 สิทธิของเจ้ำหนีที้่จะ
ได้รับชำระหนีต้ำมคำพิพำกษำมีอยู่ก่อนโจทก์ถึงแก่กรรม
ย่อมตกทอดแก่ทำยำท ผู้ร้องเป็นทำยำทโดยธรรมย่อมมี
สิทธิที่จะขอเป็นเจ้ำหนีต้ำมคำพิพำกษำ เพื่อรับชำระหนี้
แทนโจทก์ ตำม ม. 1599 และกำรยื่นคำร้องดังกล่ำวไม่
จำเป็นต้องยื่นภำยในเวลำ 1 ปี นับแต่โจทก์มรณะ ตำม
ม. 42 วรรคแรก แห่ง ป.วิแพ่ง
14/11/2551 44

45. คำพิพำกษำฎีกำที่ 7706/2548 ม. เจ้ำมรดกผู้มีชื่อในหนังสือ
รับรองกำรทำประโยชน์(น.ส.3 ก) จึงมีเพียงสิทธิครอบครอง
กำรที่เจ้ำมรดกยกที่ดินให้แก่โจทก์และจำเลยที่ 1 คนละกึ่งหนึ่ง
และต่ำงฝ่ำยต่ำงเข้ำครอบครองคนละส่วนตำมที่ได้รับกำรยกให้
เป็นกำรที่เจ้ำมรดกโอนไปซึ่งสิทธิกำรครอบครองที่ดินที่พิพำท
ให้แก่โจทก์และจำเลยที่ 1 โจทก์และจำเลยที่ 1 ได้สิทธิ
ครอบครองในที่ดินที่พิพำทตำมที่ได้รับกำรโอนกำรครอบครอง
มำจำกเจ้ำมรดก เจ้ำมรดกไม่มีสิทธิครอบครองในที่ดินที่พิพำท
ต่อไปอีก เมื่อ ม. ถึงแก่ควำมตำย ที่ดินที่พิพำทจึงไม่ใช่ทรัพย์
มรดกของ ม.
14/11/2551 45

46. ข้อจำกัดของกฎหมำยมรดก
1.ใช้เฉพำะบุคคลธรรมดำเท่ำนัน้
2.ไม่ใช้กับ 4 จังหวัด ยะลำ นรำธิวำส
สตูล ปัตตำนี
14/11/2551 46