การจำแนกกล้วยไม้ทางวิชาการ

1. การจาแนกกล้วยไม้

2. การจัดจาแนกกล้วยไม้สามารถทาได้หลายวิธี
1. การจัดแบ่งตามลักษณะการเจริญเติบโตสามารถแบ่ง
กล้วยไม้ออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ด้วยกัน คือ
2.1 การเจริญไปทางเดียว (monopodial)
ตัวอย่างได้แก่ สกุลช้าง (Rhynchostylis)
สกุลแวนด้า(Vanda)
สกุลกุหลาบ (Aerides) เป็นต้น

4. Rhynchostylis gigantea

6. ช้างแดง
http://perso.orange.fr/

13. Rhynchostylis retusa ; ไอยเรศหรือพวงมาลัย
www.orchidspecies.com

14. ไอยเรศหรือพวงมาลัย
http:// members8.clubphoto.com
http:// orchidophiles.qc.ca

16. Rhynchostylis coelestis (เขาแกะ)
http:// orchidorama.free.fr
http:// aoki2.si.gunma-u.ac.jp
http://perso.orange.fr

17. Vanda teres

18. Vanda coerulea
(ฟ้ ามุ่ย)

19. แวนด้าลูกผสม

21. สกุลกุหลาบ (Aerides)

23. Aerides odorata

25. 2.2 การเจริญไปทางแนวนอน(sympodial)
ตัวอย่างได้แก่ สกุลหวาย (Dendrobium)
สกุลแคทลียา(Cattleya)
สกุลรองเท้านารี (Paphiopedilum) เป็นต้น

26. สกุลหวาย (Dendrobium)

28. สกุลแคทลียา(Cattleya)

29. สกุลแคทลียา(Cattleya)

33. สกุลรองเท้านารี (Paphiopedilum)

38. 2. การจัดแบ่งตามลักษณะของแหล่งที่อยู่อาศัยและลักษณะ
ของรากสามารถแบ่งออกได้เป็น 4 กลุ่มด้วยกัน ได้แก่
2.1 กล้วยไม้ดิน (terrestrial)
ตัวอย่างได้แก่ สกุลเอื้องพร้าว (Phaius)
สกุลเอื้องดินใบหมาก (Spathoglostis)
สกุลนางอั้ว (Habenaria) เป็ นต้น

39. สกุลเอื้องพร้าว (Phaius)

41. สกุลเอื้องดินใบหมาก (Spathoglostis)

43. สกุลนางอั้ว (Habenaria)

46. 2.2 กล้วยไม้กึ่งดิน (semi-terrestrial)
ตัวอย่าง สกุลรองเท้านารี (Paphiopedilum)
สกุลกาเรการ่อน(Cymbidium) เป็นต้น

47. สกุลรองเท้านารี (Paphiopedilum)

52. สกุลกาเรการ่อน(Cymbidium)

56. 2.3 กล้วยไม้กึ่งอากาศ (semi-epiphyte)
ตัวอย่างได้แก่ สกุลหวาย(Dendrobium)
บางชนิดของสกุลแคทลียา(Cattleya) เป็นต้น

57. สกุลหวาย (Dendrobium)

59. สกุลแคทลียา(Cattleya)

60. สกุลแคทลียา(Cattleya)

64. 2.4 กล้วยไม้อากาศ (epiphyte)
ตัวอย่างได้แก่ สกุลแวนด้า(Vanda)
สกุลฟาแลนนอปซิส (Phalaenopsis)

65. Vanda coerulea
(ฟ้ ามุ่ย)

66. แวนด้าลูกผสม

67. สกุลฟาแลนนอปซิส (Phalaenopsis)

75. รากกล้วยไม้

76. ระบบรากดิน
• จัดเป็นกล้วยไม้ที่มีระบบรากเกิดจากหัวที่อวบน้าอยใต้ด้ดิน
• ดัวรากจะมีน้ามาก เชตนกล้วยไม้สกุลนางอั้ว
• กล้วยไม้ประเภทนี้พบมากบริเวณพื้นที่ที่มีสภาพอากาศ้นฤดใกาลที่ชัดเจน เชตน
ฤดใฝนมีฝนดกชุก และมีฤดใแล้ง
• เมื่อถึงฤดใฝนหัวจะแดกหนตอ้บอตอนจะชใพ้นขึ้นมาบนผิวดิน และออกดอก้นดอน
ปลายฤดใฝน เมื่อพ้นฤดใฝนไปแล้ว้บก็จะทรุดโทรมและแห้งไป คงเหลือแดตหัวที่
อวบน้าและมีอาหารสะสมฝังอยใต้ด้ดินสามารถทนความแห้งแล้งได้

77. ระบบรากกึ่งดิน
• มีรากซึ่งมีลักษณะอวบน้า ้หญตหยาบและแดกแขนงแผตกระจายอยตาง
หนาแนตน
• สามารถเก็บสะสมน้าได้ดีพอสมควร
• กล้วยไม้ประเภทนี้พบอยใตดามอินทรียวัดถุที่เนตาเปื่อยผุพังรตวนโปรตง
กล้วยไม้ที่มีระบบรากกึ่งดิน ได้แกต กล้วยไม้สกุลรองเท้านารี สกุลเอื้อง
้บหมาก สกุลเอื้องพร้าว เป็นด้น

78. ระบบรากกึ่งอากาศ
• เป็นระบบรากที่มีเซลล์ผิวของรากมีชั้นเซลล์ที่หนาและมีลักษณะคล้ายอองน้า
• ผิวนอกเกลี้ยงไมตมีขน มีลักษณะคล้ายอองน้า เก็บและดใดน้าได้มาก สามารถนา
น้าไป้ช้ดามเซลล์ผิวได้ดลอดความยาวของราก
• ระบบรากกึ่งอากาศมักมีรากแขนง้หญตหยาบอยใตกันอยตางหนาแนตนไมตมีรากขน
อตอน
• แดตรากมีขนาดเล็กกวตารากอากาศ กล้วยไม้ระบบรากกึ่งอากาศได้แกต กล้วยไม้
สกุลแคทลียา ออนซิเดี้ยมเป็นด้น

79. ระบบรากอากาศ
• กล้วยไม้ที่มีระบบรากแบบรากอากาศจะมีรากขนาด้หญต แขนงรากหยาบ เซลล์ที่ผิวรากจะ
ทาหน้าที่ดใดน้า เก็บน้าและนาน้าไปดามรากได้เป็นอยตางดี ทา้ห้สามารถทนทานดตอความ
แห้งแล้งได้ดี
• รากอากาศไมตชอบอยใต้นสภาพเปียกแฉะนานเกินไป นอกจากนั้นปลายรากสดมีสีเขียวของ
คลอโรอีลล์สามารถทาหน้าที่ปรุงอาหารได้เชตนเดียวกับ้บเมื่อมี่แสงสวตาง เพราะฉะนั้นราก
ประเภทนี้จึงไมตหลบแสงสวตางเหมือนรากด้นไม้ดินทั่วๆ ไป
• กล้วยไม้ที่มีระบบรากอากาศได้แกต กล้วยไม้สกุลแวนด้า สกุลช้าง สกุลกุหลาบ สกุลแมลงปอ
สกุลเข็ม และกล้ายไม้สกุลเรแนนเธอรตา

80. 3. การจัดแบ่งโดยอาศัยอุณหภูมิที่ต้องการ การจัดแบ่งแบบ
นี้ สามารถแบ่งกล้วยไม้ออกได้เป็น4 ประเภทด้วยกันคือ
3.1 กล้วยไม้เมืองร้อน (tropical)
กล้วยไม้กลุ่มนี้ สามารถเจริญเติบโตได้ดีในที่ๆมี
อุณหภูมิสูง อุณหภูมิในตอนกลางคืน ไม่ต่ากว่า18 °C
และอุณหภูมิในตอนกลางวันไม่ต่ากว่า21 °C มีถิ่น
กาเนิดอยู่ในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้เป็นส่วนใหญ่ ได้แก่
สกุลหวาย กุหลาบ ช้าง เข็ม แวนด้า เป็นต้น

81. สกุลหวาย หรือ เด็นโดเบี้ยม
(Dendrobium)

82. สกุลกุหลาบ (Aerides)

84. Aerides odorata

86. Rhynchostylis gigantea

88. ช้างแดง
http://perso.orange.fr/

95. Rhynchostylis retusa ; ไอยเรศหรือพวงมาลัย
www.orchidspecies.com

96. ไอยเรศหรือพวงมาลัย
http:// members8.clubphoto.com
http:// orchidophiles.qc.ca

98. Rhynchostylis coelestis (เขาแกะ)
http:// orchidorama.free.fr
http:// aoki2.si.gunma-u.ac.jp
http://perso.orange.fr

99. กล้วยไม้สกุลเข็ม (Ascocentrum)
เข็มแดง
Ascocentrum curvifoliumเข็มแสด
Ascocentrum miniatum
เข็มม่วง
Ascocentrum ampullaceum

100. แวนด้า(Vanda)

101. 3.2 กล้วยไม้กึ่งเมืองร้อน (sub-tropical)
กล้วยไม้กลุ่มนี้ มีความต้องการอุณหภูมิในตอน
กลางคืน อยู่ระหว่าง 16-18 °C และอุณหภูมิในตอน
กลางวันอยู่ระหว่าง 18- 21 °C มีถิ่นกาเนิดอยู่บนที่
สูงของเขตร้อน ได้แก่ สกุลแคทลียา และหวายบางชนิด
เป็นต้น

102. สกุลแคทลียา (Cattleya)

103. Dendrobium cuthbertsonii

104. 3.3 กล้วยไม้กึ่งเมืองหนาว (intermediate)
กล้วยไม้กลุ่มนี้ ต้องการอุณหภูมิในตอนกลางคืน อยู่
ระหว่าง13-14 °C และอุณหภูมิในตอนกลางวันอยู่
ระหว่าง 14- 16 °C กล้วยไม้กลุ่มนี้นามาปลูกเลี้ยงใน
ประเทศไทยค่อนข้างยากเพราะต้องการอุณหภูมิค่อนข้าง
เย็นตลอดเวลา ได้แก่ มิลโทเนีย (Miltonia) และ ออ
ดอนโทกลอสซัม (Odontoglossum) เป็นต้น

105. Miltonia

106. Odontoglossum

107. 3.4 กล้วยไม้เมืองหนาว (temperate)
กล้วยไม้กลุ่มนี้ ต้องการอุณหภูมิในตอนกลางคืน อยู่
ระหว่าง10-13°C และอุณหภูมิในตอนกลางวันอยู่
ระหว่าง13-14°C ได้แก่ พวกซิมบีเดียมดอกใหญ่
รองเท้านารี พวกCypripedium เป็นต้น

110. Cypripedium

111. 4. การจาแนกตามหลักพฤกษศาสตร์
การจัดแบ่งตามลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ได้อาศัย
หลักการจัดแบ่งตาม อนุกรมวิธาน(taxonomy) ซึ่งเป็น
หลักการที่ใช้ในการจัดหมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิตต่างๆบน
โลกนี้ กล้วยไม้จัดอยู่ในวงศ์(family) Orchidaceae
และได้มีการแบ่งออกเป็น5 sub-family ด้วยกัน
(Dressler, 1993) ได้แก่

112. จาแนกเป็น 5 วงศ์ย่อย ได้แก่
1. Apostasioideae
2. Cypripedioideae
3. Orchidiodeae (3 Tribes)
4. Spiranthoideae (3 Tribes)
5. Epidendroideae (17 Tribes)

113. ในการจาแนกกล้วยไม้ออกเป็นกลุ่มต่างๆ (sub-family)
มีการพิจารณาจาก
1. ลักษณะของ pollen และการสร้าง pollinia
2. ลักษณะของ anther และจานวนของ anther
3. กาบใบที่มาห่อหุ้มส่วนของลาต้นจากนั้นก็มาพิจารณา
ถึงลักษณะของใบ กลีบดอก รังไข่ ลาต้น และลักษณะ
ปลีกย่อยต่างๆ ที่สามารถใช้จาแนกชนิดต่างๆ ออกจากกัน
ได้