1. Projekt
Lenda:Biologji
Tema:Ne nuk jemi te persosur.
C’rregullimet e disa aparateve dhe sistemeve te
organizmit dhe pasojat e tyre ne trupin tone

2. Nentema:Aparati I ekskretimit
Objektivat:
1)Te pershkruajm disa nga crregullimet me te shpeshta te aparatit te
ekskretimit
2) Te shpjegojme disa nga shkaqet dhe pasojat e crregullimit qe prekin
aparatin e ekskretimit
3)Te ndergjegjesohemi per menyrat e mbrojtjes diagnostikimit dhe
kurimit te aparatit te ekskretimit

4. Per cfare sherben aparati I Pjeset perberese te
ekskretimit? aparatit te ekskretimit.
Aparati I ekskretimit Aparati I ekskretimit
sherben per nxjerrjen perbehet nga
jashte te lendeve te veshka,ureteret,
teperta dhe produkteve
perfundimtare te fshikeza e urines dhe
organizmit ne mjedisin e uretra
jashtem

5. 1) Dy veshkat: këto janë organe ekskretore të cilat pastrojnë
gjakun nëpërmjet filtrimit të mbeturinave dhe sasisë së tepërt të
ujit.
2) Dy ureterët: tuba muskulorë të cilët shtyjnë urinën nga
veshkët në fshikëz.
3) Fshikëza urinare: rezervuar i urinës. Fshikëza është e
mbuluar me muskuj të cilat kontraktohen me qëllim që të zbrazin
atë.
4) Uretra: kanal nëpërmjet të cilit kalon urina kur nxjerret nga
fshikëza. Vrima e tij është e quajtur “meatus urinaris”. Tek femrat
gjatësia e uretrës është nga 3 deri në 5 centimetra dhe ka hapjen
në vulvë. Tek meshkujt, gjatësia e uretrës është midis 15 deri në 22
cm, dhe hapja e tij është në glans penis (majën e penisit).

6. 5) Sfinkterët e brendshëm dhe të jashtëm: janë muskuj me formë
unazore të cilët tkuren rreth uretrës. Ato normalisht janë të tkurur duke
mbyllur në këtë mënyrë kanalin për të mos lejuar rrjedhjen e urinës. Ato
veprojnë si dyer automatike të cilat në momentin e duhur hapen dhe
mundësojnë urinimin. Sfinkteri i brendshëm është i vendosur në qafën e
fshikëzës, në vendin prej nga fillon uretra. Sfinkteri i jashtëm gjendet në
majë ose në pjesën e sipërme të uretrës. Tek meshkujt, ai rrethon
uretrën menjëherë nën prostatë. Tek femrat, ai ndodhet në një të tretën
e sipërme të uretrës. Kur nuk ka dëmtim të palcës kurrizore, sfinkteri i
jashtëm është nën kontrollin e vullnetshëm dhe mundëson kontrollimin
e urinimit.

7. Veshka
Veshka, organ me disa funksione, luan rol themelor rregullues në
shumicën e kafshëve, duke përfshirë vertebrorët dhe disa
jovertebrorë. Veshkat janë të domosdoshme për funksionimin e
sistemit urinar dhe kryejnë edhe funksione homeostatike të tilla si
rregullimin e elektroliteve, dhe rregullimin e presionit të
gjakut (përmes ruajtjes së ekuilibrit kripë-ujë). Ato i shërbejnë trupit
si një filtër natyror i gjakut, dhe heqjen e mbeturinave të cilat
devijohen në fshikëzën e urinës. Në prodhimin e urinës, veshkat
nxjerrin mbeturina të tilla si ure dhe amoniak. Veshkat gjithashtu janë
përgjegjëse për rithithjen e ujit, glukozës, dhe aminoacideve. Ato
gjithashtu prodhojnë hormone, duke përfshirë kalçitriol, reninë, dhe
eritropoetinë.

8. Struktura
Veshka ka një strukturë në formën e një
fasuleje. Çdo veshkë ka sipërfaqe konkave
dhe konvekse. Sipërfaqja konkave, gjiri është
pika në të cilën hyn në veshkë arteria
veshkore dhe dalin vena veshore dhe ureteri.
Veshka është e rrethuar nga inde të forta
fibroze, kapsula veshkore, e cila në vetvete
është e rrethuar nga një shtresë
dhjami.Veshka është përafërsisht 11-14 cm e
gjatë, 6 cm e gjerë dhe 4 cm e trashë.
1. Piramida Renale • 2. Arteria Interlobulare •
3. Arteria Renale • 4.Vena Renale •
5. Hilumi (Hyrja) • 6. Hapësira Renale •
7. Ureteri • 8. Xhep i vogël • 9. Kapsula
Renale • 10. Kapsula Renale e Poshtme •
11. Kapsula Renale e Sipërme • 12.Vena
Interlobulare • 13. Nefroni • 14. Xhep i
Vogël • 15. Xhep i Madh • 16.Tubi Renal •
17. Kollona Renale

10. Nefroni
 Nefroni eshte njesia baze strukturore dhe funksionale e
veshkaveFunksioni I saj kyresor eshte per te rregulluar
perqendrimin e ujit si dhe te substancave te tretshme. Një nefrone
eliminon mbeturinat nga trupi, rregullon volumin e gjakut dhe
presionin e gjakut, kontrollon nivelet e elektroliteve dhe
metaboliteve, dhe rregullon pH të gjakut. Funksionet e tij janë
jetike për jetën dhe janë të rregulluara.Në njerëzit, një veshkë
normale përmban 800.000 në 1.5 milionë nefrone
 Pjeset perberese: Glomerula(1lemsh me arterie(.Kapsula e
baumanit dhe tubi I nefronit,(1-Pjesa fillestare,2-Kthesat e Henlit
3-Pjesa Fundore)

11. Guri ne Veshka
Nje gur i veshkave eshte nje pjese e forte materiali qe formohet ne
veshke nga substancat qe ndodhen ne urine . Ai mund te jete i
vogel sa nje kokerr rere ose mund te jete i madh sa nje perle.
Shumica e gureve tne veshka dalin nga organizmi pa ndihmen e
mjekut. Por ka raste qe guri nuk del. Ngec ne kanalinm urinar
duke bllokuar rrjedhjen e urines dhe duke sjell shume dhimbje..
Keto jane disa nga shenjat e gureve te veshkave qe kane nevoje per
ndihmen e doktorit
1.Dhimbje ekstreme ne shpine dhe ne ane qe nuk largohet
2.Gjak ne urina
3.Temperature dhe te dridhura
4.Te vjella
5.Nje ndjesi djegjeje gjate urinimit

12. Menyrat e diagnostikimit
1)Menyrat dietike(Sic jan pijet dijetike dhe ushqimet e
ndryshme )
2)Analiza me letera reactive kur kemi gjak gjat urinimit.
3)Radiografija,Tomografija
4)urolografia nder venoze
5)Skaner dhe IRM
6)Operacioni perkuttan
7)Te ushqehemi sipas ushqimeve qe rekomandohen nga
doktoret(perimet,frutat,duhet ulur sasia e ushqimeve me
protein,duhet te kemi nje konsumim te reduktuar te kripes,)

13. Infeksioni I aparatit te ekskretimit
Infeksioni i aparatit te ekskrerimit eshte lloji i dyte me i
zakonshem i infeksionit qe ndodh ne organizmin
tone.Nqs ju vereni simptomat e meposhtme ju mund te
keni infeksion te aparatit te ekskretimit :
1.Dhimbje ose djegje kur perdorni banjon
2.Temperature Lodhje dhe dridhje
3.Nevoje per ta perdorur shpesh banjon
4.Ere e keqe e urines
5.Vjellje ose dhimbje kurrizi
Nese mendoni se keni nje infeksion te aparatit te
ekskretimit eshte e rendesishme qe te vizitoheni nga
doktori . Doktori mund ta testoje nqs ju keni nje
infeksin duke testuar nje monster te urines suaj .
Trajtimi me ilace kunder infeksionit do ta sheroje
shpesh brenda 2 diteve.

14. Kanceri I veshkave
Ju keni 2 veshka ato jane 2 organe me masen e grushtit qe ndodhen
ne te dy anet e shtylles kurrizore mbi bel. Tubat brenda filtrojne
dhe pastrojne gjakun Duke nxjerre jasht produktet e demshme ne
formen e urines. Kanceri i veshkave formohet ne rreshtimin e
tubave te vegjel brenda veshkave . Kjo gje ndosh me shpesh tek
personat mbi 40 vjec. Disa nga faktoret per zhvillimin e kancerit
te veshkave jane pirja duhanit faktore te caktuar gjenetike dhe
keqperdorimi i ilaceve per qetesimin e dhimbjeve per nje kohe te
gjate.
Disa nga simptomat e kacerit ne veshka jane :
1.Gjaku ne urine
2.Nje gunge mbi bark
3.Humbje pashpjegueshme peshe
4.Dhimbje ne ane
5.Humbje oreksit
Mjekimi vaert nga mosha shendeti ne pergjithsi dhe sa i avacuar
eshte kanceri . Kjo mund te perfshije operacion kimioterapi
rrezatim ose terapi biologjike

15. Kisti
Nje kist eshte nje qese e mbushur me leng . Ka 2 lloje te kisteve ne
veshka. Semundja e polikisteve te veshkave trashegohet ne familje.Ne
semundje e PKD kistet zene vendin e indeve normale.Ato zgjerojne
veshkat duke i bere ato te punojne keq dhe duke sjelle deshtimin e
veshkave.Kur semundja PKD ben qe feshka te mosfunksionoje gje qe
ndosh pas shume vitesh pacienti ka nevoje per dialize ose transplant
veshkash.Gati gjysma e njerzve qe kane llojin me te zakonshem te PKD
perfundojne duke mod i funksionuar veshkat.PKd shkakton kiste edhe ne
pjese te tjera te trupit sic eshte melcia .
Disa nga simptomat e PKD jane :
1.Dhimbje ne shpine
2. Dhimbje koke
3.Gjak ne urine
4.INfeksion ne fshikezen e urines
Doktoret e diagnostikojne PKd me ane te testeve me imazh dhe me
historine e familjes. TRajtimet perfshijen ilace dhe kur njerzve me PKD
nuk i funksionojne me veshkat dialize dhe transplant veshkash

16. Kanceri ne fshikezen e urines
Fshikëza e Urinës është një organ ku depozitohet urina që vjen nga të dy
veshkat me anë të kanaleve urinare. Ajo ka formën e një sfere. Kancerit
të dëmshëm (malign) që shkaktohet në sipërfaqen e brendshme të këtij
organi u thonë kanceri i fshikëzës së urinës. Kanceri i fshikëzës vërehet
më tepër tek meshkujt se sa tek femrat. Ndër arsyet kryesore që dihen se
e shkaktojnë këtë kancer janë pirja e duhanit dhe kontakti me lëndët
kimike të punonjësve nëpër disa fabrika.
Simptomat:
1-Uriniim I dhembshem me gjak si dhe me copeza te mpiksura gjaku.
2-Urinim I vazhdushem me dhimbje ose dhimbje ne fund te procesit te
urinimit
3-Ne disa raste gjaku nuk vereht me sy por konstatohet ne analizat e urines.

17. Si behet diagnostikimi?
 Diagnostikimi i masës tek fshikëza e urinës mund të bëhet
lehtë nëpërmjet të ekografisë (Ultrasonografisë)
abdominale ose e sistemit urinar. Kjo analizë bëhet
lehtësisht pa bërë përgatitje. Përveç kësaj duke injektuar
ilaç në damar, në pjesët e sipërme dhe të poshtme të barkut
mund të bëhet tomografia kompjuterike. Vetëm se
ngandonjëherë këto analiza nuk japin rezultate bindëse
prandaj në këto raste përdoret diagnostikimi nëpërmjet të
hyrjes nga vrima urinare në fshikëzën e urinës me një
sistem me kamera dhe video dhe vëzhgimin nga brenda të
fshikëzës (Endoskopi=cistoskopi).

18. Punuan:Matilda Gremi
Klasa:XI-L