Η τελευταία δεύτερη Άλωση της κοιτίδας του Ελληνισμού από τους Οθωμανούς Τούρκους

1. 7. Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ (1453)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ: 4. Η ΛΑΤΙΝΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΕΙΑ ΕΠΟΧΗ (1204-1453)

3. α. Αναζήτηση βοήθειας στη Δύση
 Ο κίνδυνος από την προέλαση των Τούρκων ανάγκασε τον Μανουήλ
Β' Παλαιολόγο (1391-1425) να ταξιδέψει στη Δύση για βοήθεια.
Παντού (Βενετία, Παρίσι, Λονδίνο) έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές και
προκάλεσε στους Δυτικούς αισθήματα θαυμασμού και συμπάθειας,
το ταξίδι του όμως στην πράξη υπήρξε άγονο.
 Η ήττα του σουλτάνου των Τούρκων Βαγιαζήτ στη μάχη της
Άγκυρας από το στρατό των Μογγόλων του Ταμερλάνου (1402)
προκάλεσε μεγάλη εσωτερική κρίση στο κράτος των Οθωμανών και
το Βυζάντιο έπαψε να πληρώνει φόρο υποτέλειας εξασφαλίζοντας
παράταση ζωής μισού αιώνα.
Βαγιαζήτ Α΄

4.  Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η' Παλαιολόγος (1425-1448), έκανε μια τελευταία
προσπάθεια να εξασφαλίσει βοήθεια από τη Δύση. Στη Σύνοδο της Φερράρας-
Φλωρεντίας δέχθηκε την πλήρη υποταγή της Ορθόδοξης στην Καθολική
Καθολική Εκκλησία (1438-1439). Ο βυζαντινός λαός όμως δεν αποδέχθηκε τις
αποδέχθηκε τις συμφωνίες αυτές.
 Στο μεταξύ οι Τούρκοι αντιμετώπιζαν δυσχέρειες στη Βαλκανική από το
βοεβόδα της Τρανσυλβανίας και τον Αλβανό ηγέτη Γεώργιο Σκεντέρμπεη, οι
οποίοι πέτυχαν λαμπρές νίκες εναντίον τους. Σταυροφορία όμως, που
οργανώθηκε στη Δύση, για να σταματήσει την προέλαση των Τούρκων,
συντρίφθηκε τελικά στη Βάρνα το (1444)

5. Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η'
Παλαιολόγος εισέρχεται έφιππος
στη Φλωρεντία για τη σύνοδο του
1439, όπου υπογράφηκε η Ενωση
των Εκκλησιών. Φλωρεντία, τμήμα
νωπογραφίας (περ. 1459-63) του
Μπενότσο Γκότσολι στο Παλάτσο
Μέντιτσι-Ρικάρντι.

6. Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής

7. β. Η Άλωση
 Όταν οι Τούρκοι έμειναν απερίσπαστοι στην πολιορκία
της Κωνσταντινούπολης, προετοίμασαν την άλωση με
την οικοδόμηση στις ευρωπαϊκές ακτές των στενών του
Βοσπόρου ενός επιβλητικού φρουρίου που απέκοψε την
πρωτεύουσα από τα λιμάνια του Ευξείνου και της
στέρησε τη δυνατότητα να προμηθεύεται σιτηρά από
εκεί.
 Ο σουλτάνος Μωάμεθ Β', αφού στέρησε από τον
Δεσπότη του Μορέως τη δυνατότητα αποστολής
βοήθειας στην Πόλη, άρχισε την τακτική πολιορκία της
Πόλης, την οποία ανέλαβε να υπερασπισθεί με αυτοθυσία
ο Κωνσταντίνος ΙΑ' Παλαιολόγος (1449-1453).

8. Η βοήθεια της Δύσης υπήρξε ανεπαρκής. Η υπεροπλία
των Τούρκων σε έμψυχο (αναλογία 10 προς 1) και
άψυχο υλικό ήταν συντριπτική.
Με τη γενική επίθεση της 29ης Μαΐου η
Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Τούρκων.
Τούρκων. Ακολούθησαν φοβερές σφαγές και λεηλασίες.

9. Τζιάνι
Τζουστινιάνι
Λόνγκο ή, πιο
ελληνικά,
Ιωάννης
Ιουστινιάνης
Στις 26 Ιανουαρίου 1453 δύο γαλέρες
αποβίβασαν 700 άνδρες στην
Κωνσταντινούπολη. Η παρέλασή τους
στους δρόμους της πόλης προκάλεσε
τον ενθουσιασμό των κατοίκων. Οι
σιδηρόφρακτοι στρατιώτες του Ιωάννη
Ιουστινιάνη εθεωρούντο άτρωτοι και η
άφιξή τους τροφοδότησε ελπίδες για
ενίσχυση από τη Δύση. Αλλά ο
Ιουστινιάνης ήταν μόνος.

10. Ο Μωάμεθ Β΄ υπήρξε ο πρώτος στρατιωτικός ηγέτης που είχε στην
διάθεσή του πραγματικά οργανωμένο πυροβολικό.
Ο άνθρωπος που το αναβάθμισε και το έκανε το καλύτερο της εποχής
του ήταν ένας επιδέξιος τεχνίτης, ο Ουρβανός, ο οποίος ήταν ουγγρικής
ή σαξονικής καταγωγής. Το μεγαλύτερο πυροβόλο που έφτιαξε ο
Ουρβανός είχε μήκος 8 μέτρα και εκτόξευε πέτρινα βλήματα βάρους
περίπου 400 κιλών.
Συνολικά το οθωμανικό πυροβολικό είχε 70 πυροβόλα από τα οποία τα
11 εκτόξευαν βλήματα 250 κιλών και πάνω από 50 χρησιμοποιούσαν
βλήματα 100 κιλών. Με αυτά ο Μωάμεθ σχημάτισε 14 πυροβολαρχίες, 9
από τις οποίες περιλάμβαναν μικρότερου διαμετρήματος πυροβόλα και 5
που περιλάμβαναν τα μεγαλύτερα πυροβόλα.
Ο ιστορικός Κριτόβουλος χαρακτηριστικά αναφέρει ότι οι υπόνομοι και οι
υπόγειοι διάδρομοι που άνοιγαν οι Τούρκοι κάτω από τα τείχη
αποδείχθηκαν εντελώς περιττοί καθώς τα κανόνια έδωσαν την λύση στο
θέμα. Ακόμη και μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα ήταν ορατά σε πολλά
σημεία της πόλης τα τεράστια βλήματα που βρίσκονταν στην ίδια θέση
που είχαν πέσει το 1453. ( Ελληνική Wikipedia)

12. Ρούμελι Χισάρ
Στη πιο στενό
του Βοσπόρου
βρίσκεται το
της Ρούμελης,
χτισμένο το 1452
τον Μωάμεθ Β'.

13. Χάρτης πολιορκίας

14. Νωπογραφία στο
Αρχαιολογικό
Μουσείο
Κωνσταντινούπολης
όπου φαίνονται η
μεσαιωνική πόλη και
ο Γαλατάς με τα τείχη
τους την εποχή της
Λατινοκρατίας (1204-
1261) και η αλυσίδα
που έκλεινε την
είσοδο του Κερατίου
κόλπου. Τμήμα της
αλυσίδας βρίσκεται
ακριβώς κάτω από τη
νωπογραφία.

15. Τοιχογραφία του Θεόφιλου
«Κωνσταντίνος ο Αυτοκράτωρ
των Ελληνορωμαίων εξέρχεται
Ατρομος εις την μάχην το 1453
Μαΐου 29» (1928,
αποτοιχισμένη από το σπίτι-
καφενείο Γ. Αντίκα στη Σκόπελο
Γέρας Μυτιλήνης, 141×179 εκ.
Αθήνα, Συλλογή Πρόδρομου
Εμφιετζόγλου -φωτ.: Έφης
Στρούζα, «Συλλογή
Εμφιετζόγλου. Νεότερη και
Σύγχρονη Ελληνική Τέχνη»,
Αθήνα 1999).

16. Ο Μωάμεθ εισέρχεται
στην Κωνσταντινούπολη
_ελαιογραφία σε καμβά
του Fausto Zonaro Jean-
Léon Gérôme / Public
domain

17. Να διαβάσετε το απόσπασμα της ομιλίας που ακολουθεί και να απαντήσετε κατόπιν στις ερωτήσεις που δίνονται
στο τέλος.
Είπε ο πάπας Πίος Β΄ σε μία σύνοδο στη Madova της Ιταλίας έξι χρόνια μετά την άλωση: « Εμείς οι ίδιοι
επιτρέψαμε να κατακτηθεί η Κωνσταντινούπολη, η πρωτεύουσα της Ανατολής από τους Τούρκους. Όσο καθόμαστε
στα σπίτια μας, ήσυχοι και άπραγοι, τα όπλα αυτών των βαρβάρων προχωρούν προς τον Δούναβη και τον Σάβα.
Στην αυτοκρατορική πόλη της Ανατολής έσφαξαν τον διάδοχο του Κωνσταντίνου (στην πραγματικότητα τον ίδιο τον
Κωνσταντίνο) μαζί με το λαό του, βεβήλωσαν τους ναούς του Κυρίου, αμαύρωσαν το ευγενές κτίσμα του
Ιουστινιανού με την απεχθή λατρεία του Μωάμεθ, κατέστρεψαν τις εικόνες της Θεομήτορος και των άλλων αγίων,
αναποδογύρισαν τις Άγιες Τράπεζες, έριξαν τα λείψανα των αγίων στα γουρούνια, σκότωσαν τους ιερείς, ατίμασαν
γυναίκες και κοπέλες ακόμη και τις παρθένες που ήταν αφιερωμένες στο Θεό, έσφαξαν τους ευγενείς της πόλης στο
δείπνο του Σουλτάνου, πήραν την εικόνα του Εσταυρωμένου Σωτήρα μας στο στρατόπεδο χλευάζοντας και
κοροϊδεύοντας Τον, φωνάζοντας αυτός είναι ο Θεός των χριστιανών, και τη μίαναν με λάσπη και πτύσματα. Όλα
αυτά έγιναν μπροστά στα μάτια μας, αλλά εμείς κοιμόμαστε ύπνο βαθύ…Ο Μωάμεθ δεν θα αφήσει ποτέ τα όπλα,
παρά μόνο μετά τη νίκη ή την ολοκληρωτική ήττα. Κάθε νίκη θα είναι γι’ αυτόν το εφαλτήριο για την επόμενη,
ώσπου να υποτάξει κάθε ηγέτη της Δύσης, να καταστρέψει το ευαγγέλιο του Χριστού και να επιβάλει το νόμο του
ψευτοπροφήτη σε όλο τον κόσμο».
« Κωνσταντινούπολη 1453 Η τελευταία μεγάλη πολιορκία» Roger Crowley
Για ποιο σκοπό νομίζετε ότι εκφωνήθηκε αυτή η ομιλία;
Εκφράζει ειλικρινώς τη συμπάθεια των Δυτικών προς την Κωνσταντινούπολη ή κάτι άλλο; Ποιο είναι
αυτό;

18. Κωνσταντῖνος Καρυωτάκης - Μαρμαρωμένε Βασιλιᾶ
Καὶ ρίχτηκε μὲ τ᾿ ἄτι του μὲς στῶν ἐχθρῶν τὰ πλήθια,
τὸ πύρινο τὸ βλέμμα του σκορποῦσε τὴν τρομάρα,
καὶ τὸ σπαθί του τὴ θανή. Στὰ χάλκινά του στήθια,
ἐξέσπασε ἡ ὄργητα σὲ βροντερὴ κατάρα.
Ἐθόλωσαν τὰ μάτια του. Τ᾿ ἁγνὸ τὸ μέτωπό του,
θαρρεῖς ὁ φωτοστέφανος τῆς Δόξας τ᾿ ἀγκαλιάζει.
Κι ἔπεσε χάμου ὁ Τρανός! Θρηνῆστε τὸ χαμό του.
Μά, μή! Σὲ τέτοιο θάνατο ὁ θρῆνος δὲν ταιριάζει.
Κι ἔπεσε χάμου ὁ Τρανός! Κυλίστηκε στὸ χῶμα,
ἕνας Τιτᾶν π᾿ ἀκόμα χτὲς ἐστόλιζ᾿ ἕνα θρόνο,
κι ἐσφάλισε - ὀϊμένανε! - γιὰ πάντ᾿ αὐτὸ τὸ στόμα,
ποὺ κάθε πίκρα ρούφαγε κι ἔχυν᾿ ἐλπίδες μόνο,
Μαρμαρωμένε Βασιλιά, πολὺ δὲ θὰ προσμένεις.
Ἕνα πρωὶ ἀπ᾿ τὰ νερὰ τοῦ Βόσπορου κεῖ πέρα
θὲ νὰ προβάλει λαμπερός, μιᾶς Λευτεριᾶς χαμένης,
ὁ ἀσημένιος ἥλιος. Ὤ, δοξασμένη μέρα!
Θρῆνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως
(δημοτικό, ἔκδοση W. Wagner, Medieval Greek Texts, Λονδίνο
1870, σ. 147, 149)
Ἐκείνη ἡ μέρα ἡ σκοτεινή, ἀστραποκαϊμένη
τῆς τρίτης τῆς ἀσβολερῆς, τῆς μαυρογελασμένης,
τῆς θεοκαρβουνόκαυστης, πουμπαρδοχαλασμένης,
ἔχασε μάνα τὸ παιδὶ καὶ τὸ παιδὶν τὴ μάναν,
καὶ τῶν κυρούδων τὰ παιδιὰ ὑπᾶν ἀσβολωμένα,
δεμένα ἀπὸ τὸ σφόνδυλα ὅλα ἁλυσοδεμένα
δεμένα ἀπὸ τὸν τράχηλον καὶ τὸ οὐαὶ φωνάζουν.
μὲ τὴν τρομάραν τὴν πολλήν, μὲ θρηνισμὸν καρδίας·
[...]
νὰ πᾶτε ὅλοι κατ᾿ ἐχθρῶν, κατὰ τῶν Μουσουλμάνων,
καὶ δεῦτε εἰς ἐκδίκησιν, τρέχετε μὴ σταθῆτε,
τὸν Μαχουμέτην σφάξετε, μηδὲν ἀναμελεῖτε,
τὴν πίστιν των τὴν σκυλικὴν νὰ τὴν λακτοπατῆτε.
[...]
ὤ, Κωνσταντῖνε Δράγαζη, κακὴν τύχην ὁποῦ ῾χες,
καὶ τί νὰ λέγω, οὐκ ἠμπορῶ, καὶ τί νὰ γράφω οὐκ οἶδα,
σκοτίζει μου τὸ λογισμὸν ὁ χαλασμὸς τῆς πόλης.

19. Τὸ δημοτικὸ αὐτὸ τραγούδι εἶναι ὁ παλαιότερος θρῆνος γιὰ τὴν κατάληψη τῆς Κωνσταντινούπολης. Πιθανὸν νὰ προέρχεται
ἀπὸ τὴν Κρήτη.
Τῆς Ἁγιά-Σοφιᾶς
Σημαίνει ὁ Θεός, σημαίνει ἡ γῆς, σημαίνουν τὰ ἐπουράνια,
σημαίνει κι ἡ Ἁγιά-Σοφιά, τὸ μέγα μοναστήρι,
μὲ τετρακόσια σήμαντρα κι ἑξήντα δυὸ καμπάνες,
κάθε καμπάνα καὶ παπᾶς, κάθε παπᾶς καὶ διάκος.
Ψάλλει ζερβὰ ὁ βασιλιάς, δεξιὰ ὁ πατριάρχης,
κι ἀπ᾿ τὴν πολλὴ τὴν ψαλμουδιὰ ἐσειόντανε οἱ κολόνες.
Νὰ μποῦνε στὸ χερουβικὸ καὶ νά ῾βγει ὁ βασιλέας,
φωνὴ τοὺς ἦρθε ἐξ οὐρανοῦ κι ἀπ᾿ ἀρχαγγέλου στόμα:
«Πάψετε τὸ χερουβικὸ κι ἂς χαμηλώσουν τ᾿ Ἅγια,
παπάδες πᾶρτε τὰ ἱερὰ καὶ σεῖς κεριὰ σβηστῆτε,
γιατί ῾ναι θέλημα Θεοῦ ἡ Πόλη νὰ τουρκέψει.
Μόν᾿ στεῖλτε λόγο στὴ Φραγκιά, νὰ ῾ρθοῦν τρία καράβια,
τό ῾να νὰ πάρει τὸ σταυρὸ καὶ τ᾿ ἄλλο τὸ βαγγέλιο,
τὸ τρίτο τὸ καλύτερο, τὴν ἅγια Τράπεζά μας,
μὴ μᾶς τὴν πάρουν τὰ σκυλιὰ καὶ μᾶς τὴ μαγαρίσουν».
Ἡ Δέσποινα ταράχτηκε καὶ δάκρυσαν οἱ εἰκόνες.
«Σώπασε κυρὰ Δέσποινα, καὶ μὴ πολυδακρύζῃς,
πάλι μὲ χρόνους, μὲ καιρούς, πάλι δικά μας θά ῾ναι».

20. γ. Το Βυζάντιο μετά την Άλωση
 Η πνευματική παράδοση του Βυζαντίου δεν έσβησε με την
Άλωση.
 Κληρονόμος των παραδόσεων του Βυζαντίου φιλοδόξησε
να γίνει η Ρωσία. Η Μόσχα θεωρήθηκε Τρίτη Ρώμη, ιδίως
μετά το γάμο του τσάρου Ιβάν Γ', με ανιψιά του τελευταίου
βυζαντινού αυτοκράτορα και την υιοθέτηση του δικέφαλου
αετού στα λάβαρά του.
 Για τη Δυτική Ευρώπη στα χρόνια του Ανθρωπισμού και
της Αναγέννησης το Βυζάντιο υπήρξε η πηγή, από την
οποία γεύθηκε τους καρπούς του αρχαίου πνεύματος.

21.  Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, ο ορθόδοξος τσάρος της Ρωσίας θεώρησε τον
εαυτό του νόμιμο διάδοχο του αυτοκράτορα, και πήρε ο ίδιος τον τίτλο του
αυτοκράτορα, καθιερώνοντας και τον δικέφαλο αετό ως σύμβολο του κράτους. Η
μαρτυρία ενός μοναχού στις αρχές του 16ου αι. μας αναφέρει πως καθιερώθηκε η νέα
αυτή ιδεολογία: «ο Κύριός μας είναι τώρα ο μοναδικός τσάρος των Χριστιανών.
Συνενώνει την ιερή και την θεία πίστη της αγίας, οικουμενικής και αποστολικής
εκκλησίας, που δεν βρίσκεται πια στην εκκλησία της Ρώμης ή της Κωνσταντινούπολης,
αλλά στην πόλη που έσωσε ο Θεός στη Μόσχα… Όλα τα άλλα χριστιανικά κράτη
αποτελούν παρελθόν, και όλα έχουν ενωθεί σ’ αυτό το μοναδικό κράτος, σύμφωνα με
τα βιβλία των προφητών: το ρωσικό κράτος. Δύο Ρώμες έπεσαν. Η Τρίτη στέκεται γερά
και τέταρτη δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει… Πραγματοποιείται έτσι η ρήση του
μακάριου Δαυίδ: Εδώ θα αναπαυτώ στον αιώνα τον άπαντα, γιατί αυτόν τον τόπο
επιθυμώ».
 S. Linner «Ιστορία του Βυζαντινού πολιτισμού»
Ερώτηση:
Με ποιους τρόπους και με βάση ποια μεταφυσική ερμηνεία η
Μόσχα θεωρήθηκε η Τρίτη Ρώμη;

22. 8. Η ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ
ΥΣΤΕΡΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ (ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ)
α. Οικονομική και δημογραφική ανάπτυξη
Ο 13ος αιώνας ήταν για τη δυτική Ευρώπη εποχή ευμάρειας:
 Η αγροτική παραγωγή αυξήθηκε, ενώ η εφαρμογή τεχνολογικών
καινοτομιών, όπως ο νερόμυλος, επέτρεψε την ανάπτυξη της βιοτεχνίας
πολυτελών ενδυμάτων, του εμπορίου και των εμποροπανηγύρεων.
 Άρχισαν να αναδεικνύονται νέες πόλεις όπως η Φλωρεντία και το Μιλάνο.
 Ο 13ος αιώνας είναι επίσης εποχή δημογραφικής ανάπτυξης, τόσο στην
ύπαιθρο, όσο και στις πόλεις.

24. β. Κοινωνικές μεταβολές
 Οι οικονομικές μεταβολές ενίσχυσαν την κεντρική
χώρες της Δύσης και μείωσαν τη δύναμη των μικρών
φεουδαρχών.
 Στην ύπαιθρο η μεγάλη μάζα γινόταν σταδιακά όλο και
φτωχότερη.
 Στις πόλεις οι επαγγελματίες οργανώθηκαν σε
 Αλλά την πόλη κυβερνούσε συνήθως μια μικρή ομάδα
οικογενειών, οι πατρίκιοι.

25. γ. Η κρίση της φεουδαρχίας
 Η περίοδος από το 1270 περίπου ως το 1330 ήταν περίοδος κρίσης:
 Η αύξηση του πληθυσμού προκάλεσε σοβαρό πρόβλημα επισιτισμού.
 Μια σειρά, εξάλλου, από φυσικές καταστροφές, όπως π.χ. πλημμύρες,
προκάλεσαν μεγάλες ζημιές τόσο στην αγροτική οικονομία όσο και στο
και τη βιοτεχνία, ενώ και οι γεννήσεις μειώθηκαν σημαντικά.
 Το μεγαλύτερο πλήγμα για την ευρωπαϊκή κοινωνία του 14ου αι. ήταν
Θάνατος, επιδημία βουβωνικής πανώλης που διαδόθηκε σε όλη την
Ευρώπη και εξόντωσε περίπου τα δύο πέμπτα του ευρωπαϊκού
 Τη δημογραφική φθορά συμπλήρωσε ο καταστροφικός Εκατονταετής
(1339-1453) ανάμεσα στη Γαλλία και την Αγγλία.

26.  Η εξαθλίωση των φτωχών προκάλεσε εξεγέρσεις που
κατεστάλησαν βίαια, αλλά είχαν μακροπρόθεσμα δύο θετικά
αποτελέσματα:
1. τη συμμετοχή των συντεχνιών στα δημοτικά συμβούλια
των πόλεων και
2. την αύξηση των μισθών των εργαζομένων στις βιοτεχνίες.
 Οι κοινωνικές αυτές συγκρούσεις εξέφρασαν τη γενικότερη
κρίση της φεουδαρχίας και προετοίμασαν την αλλαγή των
των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων.

27. δ. Η συγκρότηση κρατών και
η αιχμαλωσία της Αβινιόν
 Ήδη από τα τέλη του 13ου αι. οι βασιλείς στην Αγγλία και
ιδίως στη Γαλλία προσπάθησαν να υποτάξουν τους
φεουδάρχες και να συγκροτήσουν ισχυρά κράτη.
 Στην προσπάθειά του αυτή ο βασιλιάς της Γαλλίας
υποχρέωσε τον πάπα να μεταφέρει την έδρα του από τη
Ρώμη στην Αβινιόν (1309-1378).
 Φαινόμενα διαφθοράς (φιλαργυρία, εξαγορά αξιωμάτων και
ευνοιοκρατία) στους κόλπους της ιεραρχίας τραυμάτισαν το
ηθικό κύρος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και άρχισε να
διατυπώνεται το αίτημα για θρησκευτική μεταρρύθμιση.

28.  Στην Αγγλία οι φεουδάρχες συνεργάστηκαν με τον κλήρο και τους αστούς και
επέβαλαν σημαντικούς περιορισμούς στη βασιλική εξουσία.
 Τις απαιτήσεις τους τις διατύπωσαν στην περίφημη Μεγάλη Χάρτα των
Ελευθεριών (Magna Charta, 1215), την οποία αναγκάστηκε να αποδεχθεί ο
βασιλιάς Ιωάννης Α' ο Ακτήμονας.
 Τα επόμενα χρόνια ιδρύθηκαν η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Βουλή των
Λόρδων.
 Αντίθετα, στη Γερμανία δεν μπόρεσε να συγκροτηθεί ενιαίο κράτος, γιατί εκεί
οι μεγάλοι φεουδάρχες κατόρθωσαν να επιβάλουν χωρίς περιορισμούς τη
βούλησή τους στους βασιλείς.

29.  Magna Carta Libertatum, απόδοση: Μεγάλος Χάρτης των Ελευθεριών
 είναι αγγλικός καταστατικός χάρτης, ο οποίος αρχικά εκδόθηκε το 1215. Η Μάγκνα
Κάρτα θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά έγγραφα στην ιστορία
της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
 Αρχικά γράφτηκε λόγω διαφωνιών μεταξύ του Πάπα Ιννοκεντίου του Γ', του Βασιλιά
Ιωάννη της Αγγλίας και των Άγγλων βαρώνων σχετικά με τα δικαιώματα του βασιλιά. Η
Μάγκνα Κάρτα ζητούσε από τον Βασιλιά να αποκηρύξει κάποια δικαιώματά του, να
σεβαστεί τις νομικές διαδικασίες και να αποδεχτεί ότι θα δεσμεύεται από τους νόμους
και προστάτευε τα δικαιώματα των υπηκόων του Βασιλιά, ιδιαίτερα από την παράνομη
φυλάκιση.

30. 7. Με τον θάνατο του συζύγου της, μια χήρα θα έχει το μερίδιο και την
κληρονομιά του γάμου της άμεσα και χωρίς καθυστερήσεις. Δεν θα πληρώσει
τίποτα για το μερίδιο της ή για την κληρονομιά οποιασδήποτε περιουσίας ανήκε
από κοινού σε αυτή και τον σύζυγο της την ημέρα του θανάτου του. Μπορεί να
παραμείνει στην οικία του συζύγου της για σαράντα ημέρες μετά τον θάνατο του,
και σε αυτό το διάστημα θα της αποδοθεί το μερίδιό της από την περιουσία του.
8. Καμία χήρα δεν θα υποχρεωθεί να παντρευτεί, εφόσον επιθυμεί να
παραμείνει ανύπαντρη. Όμως πρέπει να δώσει εγγύηση ότι δεν θα παντρευτεί
χωρίς βασιλική συγκατάθεση αν έχει κτήματα του Στέμματος, ή χωρίς τη
συγκατάθεση όποιου άλλου άρχοντα του οποίου κατέχει κτήματα.
20. Για ασήμαντα αδικήματα, ένας ελεύθερος άνθρωπος θα υποχρεούται να
καταβάλλει πρόστιμο σε αναλογία προς τη σοβαρότητα του αδικήματος, και για
τα σοβαρά αδικήματα αντίστοιχα, αλλά το πρόστιμο δεν θα είναι τόσο βαρύ
ώστε να του στερεί τα μέσα βιοπορισμού του. Με τον ίδιο τρόπο, η τιμωρία θα
φείδεται του εμπορεύματος ενός εμπόρου και των γεωργικών εργαλείων ενός
γεωργού, αν οι υποθέσεις εκδικαστούν από βασιλικό δικαστήριο. Κανένα από
αυτά τα πρόστιμα δεν θα επιβάλλεται παρά μόνο με την ένορκη αξιολόγηση
ευυπόληπτων ανδρών της γειτονιάς.
MAGNA CARTA – ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ