The Solid Waste Management Program of Mandaue City Visayan and English Version

1. ANG PROGRAMA SA SOLID WASTE
MANAGEMENT SA DAKBAYAN SA
MANADAUE

2. The City of Mandaue received the “GAWAD PANGULO SA
KAPALIGIRAN AWARD” for two consecutive years, year
2000-2001 being the “MOST CLEANEST AND
GREENEST CITY” in the highly urbanize city category.
Sulod sa sunod-sunod nga duha ka tuig 2000-2001, ang
siyudad sa Mandaue nakadawat og dagkong pasidungog
sa Gawad Pangulo sa Kapaligiran isip “ Most Cleanest and
Greenest City” sa mga dagkong syudad nga kategorya.

3. OBJECTIVE
KATUYOAN
To monitor, coordinate, facilitate, and provide
assistance in the development and implementation
of an improved solid waste management program in
the City of Mandaue.
Paghimangno, pagpangabaga, pagpahimutang,
pag-abag, pag-abiyo ug tabang para sa kauswagan
kun kalamboan ug katumanan sa programa sa Solid
Waste Management sa dakbayan sa Mandaue.

4. What kind of
transformation do you want
to see in this country, in the
face of planetary crisis?
Unsang klase nga kausaban
ang gusto natong makita sa
atong kalibutan nga
nagkakrisis

5. What is Climate Change?
Unsay bout ipasabot sa walay hunong nga pag-usab-usab sa klima sa
panahon?
The Greenhouse
Effect
Ang epekto sa walay
katapusang polusyon

6. Climate Change
Ang Kausaban sa Klima sa Panahon
Means (gapasabot)…
Less harvest (Minos sa ani),
Less of catch fish (Minos na ang makuhang isda),
Less food on the table. (Minos og pagkaon sa lamesa).
More droughts and floods, (Daghang hulaw ug pagbaha),
More typhoons and landslides,
Daghang bagyo ug dahili sa yuta,
More diseases, (Daghang sakit nga mokatap),
More properties destroyed,
Daghang kabtangan ang mangaguba,
MORE LIVES LOST!
DAGHANG KINABUHI ANG MAKUTLO!

7. Dakong lunup and nahiaguman sa dakbayan sa Ormoc Grabeng pagdahili sa yuta sa Guinsaugon, Leyte
niadtong November 5, 1991 -mikutlo og dosentos ka kinabuhi apil na ang mga bata
-mikutlo ug walo ka libong kinabuhi.
Mga sundalo nagpadayon og kalot ug pangita
sa mga natabonang biktima sa trahedya.

8. Bagyong Sendong niadtong December 17, 2012
-mikutlo og dosmil ka kinabuhi.
KANIADTO Negros Oriental
Cagayan de Oro City
KARON
Iligan City

9. ANG HINUNGDAN SA KAUSABAN SA KLIMA SA PANAHON

10. Human activities
are causing
accelerated
climate change
Ang katawhang aktibidades maoy hinungdan sa
pagtaas aning nagkagrabeng kausabang klima
sa panahon

12. Concentrations of
greenhouse gases in the
atmosphere on the rise
Ang linugdangan sa polusyon sa
kahanginan nagkataas.

14. The changes are happening at a rate
faster than ever…
Ang mga kausaban nga nahitabo
nagkapaspas na gayud…

15. The earth is melting
EARTH IS MELTING
NATUNAW NGA KALIBUTAN

16. PERU GLACIER

17. NORTH POLE

18. KAGASANGAN

19. PAGKAMATAY SA
MGA ISDA

20. Bagyo
Nagkakusog
Baha
Dili matag-an
Daghang katawhan ang
mahaangol

21. Typhoon Ondoy
TYPHOON ONDOY
BAGYONG ONDOY

23. SNOW STORM
UNUS NGA NYEBE

24. SAND STORM
UNUS NGA BALAS

26. TYPHOON
BAGYO

27. DROUGHT
HULAW O KAMALA

28. TORNADO
UNUS-BUHAWI

29. We are in the “eye of
the perfect storm”.
Naa kita sa tunga-tungang bahin
sa mata sa bagyo.

30. Adaptation is about saving lives and property
Ang pagpahiangay mahitungod sa pagluwas sa mga kinabuhi
ug kabtangan
IKAW ANG MAKAPAKGANG
SA KAUSABAN SA KLIMA SA
PANAHON

31. “Epekto sa Maigang
nga Kalibutan”
Positibong kamatauoran sa nagkainit nga kalibutan

32. WHY is this happening
to us
Nganong nahitabo man kini kanato
WHAT awaits us in the future
Unsay naghulat kanato sa umaabot
nga panahon

33. Can we stop the plunder of our
environment– the very source of
our LIFE
Makahunong kaha kita sa
pagpanamastamas sa atong kalikupan
- ang tinubdan sa atong KINABUHI

34. Can we do it
Mahimo ba nato kini

35. We CAN....!
Mahimo Nato.....!

36. The solutions are …
Ang mga paagi….

37. in our hands…
naa sa atong mga kamot…

38. Pursue genuine sustainable
development
Ipadayon ang matinud-anong pagpangusog
sa kausaban.

40. WE MUST PROTECT
OUR PEOPLE
OUR ENVIRONMENT
OUR FUTURE
KINAHANGLAN NATONG AMPINGAN
ANG KATAWHAN
ANG ATONG KALIKUPAN
ANG ATONG KAUGMAON

41. Protect our seas
Ampingan nato atong
kadagatan.

42. Protect our forests
Ampingan nato atong
kalasangan.

43. Promote love
for nature
Madasigong pag-awhag
sa paghigugma sa kalikupan

44. Do you want to see
positive change in this
world?
Gusto ka makakita ug positibong
kausaban sa kalibutan?

45. Himo og saad
Pagtanom og daghang kahoy

46. Plant and Grow
Pagtanum ug Pagpatubo

47. Our actions today
will shape our future.
Atong binuhatan karon
mohulma sa atong kaugmaon.

48. R.A. 9003, ECO-WASTE MANAGEMENT LAW
 Principally, RA 9003 mandates the segregation of
wastes at source collection and transfer and
prioritizes the wide dissemination and adoption of
measures for waste reduction, resource
recovery, recycling, and re-use. Its salient features
include:
1. Phasing out of open dumping in favor of sanitary
landfills and banning of open burning of solid
wastes. Non-segregation of wastes is made illegal.
2. Phasing out of non-recyclable consumer
packaging materials and non-biodegradable
packaging materials such as plastic
bag, styrofoam, and aluminum foil.
3. Mandates the establishment of recycling centers
at every barangay nationwide.
4. Calls for the integration of solid waste
management concerns in the school curriculum
starting in the elementary level.
5. Requires the preparation of 10-year solid waste
management plans by all local government units.

49. Status of Mandaue City
Dumpsite
Ang Kahimtang sa Dumpsite sa
Dakbayan sa Mandaue

50. DUMPSITE PRIOR TO
CLOSURE

51. DUMPSITE PARTIAL
CLOSURE

53. MANDAUE CITY PROPOSED SANITARY LANDFILL
(ANG TANYAG SA SIYUDAD SA MANDAUE PARA SA KASANIHAN LANDFILL)

54. (Kabangonan sa Dumpsite sa Dakbayan sa Mandaue: Susi)

55. Mandaue Dumpsite Rehabilitation: Landfill Excavation
(Kabangonan sa Dumpsite sa Siyudad sa Mandaue
Ang Pagkubkub sa Landfill)

56. UMAPAD DEVELOPMENT PROJECT
1 HECTARE SANITARY LANDFILL
(Kalamboan nga Proyekto sa Barangay Umapad: Usa ka ektaryang Kasanihan nga Landfill)

57. CLOSURE OF 2 HECTARES EXISTING DUMPSITE
(DUHA KA EKTARYA NGA ANAA SA DUMPSITE)

58. WASHING AREA FOR COMPACTOR
(LUGAR SA HINUGASANG KOMPAKTOR)

59. CONSOLACION SANITARY
LANDFILL PROPOSED
TEMPORARY DUMPING AREA
(Ang kasamtangang tanyag nga labayanang lugar
sa Consolacion kasanihan landfill)

60. Consolacion Sanitary Landfill: Entrance

61. CELL 1
ADMIN.
BUILDING
LEACHATE POND
WEIGHING SCALE

62. BARANGAY WASTES CATCHMENT
ANG PAGPANAKOP OG BASURA SA BARANGAY
CASUNTINGAN
MAGUIKAY
LOOC CABANCALAN

63. BARANGAY IN ACTION
BUHAT SA BARANGAY
CASUNTINGAN
CABANCALAN
MAGUIKAY LOOC

64. Dumping of Garbage in the Area
Barangay Guizo
Lugar nga Labayanan og Basura sa Barangay Guizo
KANIADTO HUMAN

65. Wastes from Mandaue City Household: 139.54
MT Daily
Percentage of Household Waste
2%
28%
Biodegradable
Recyclable
Residual
Special
10%
60%

66. Wastes from Mandaue City Non-Household:
188.13 MT Daily
Percentage of Non-household Waste
16%
Biodegradable
Recyclable
Residual
47%
37%

67. THE CITY OF MANDAUE SOLID WASTE
CONCEPTUAL FRAMEWORK

68. Pagsagup sa tulo ka-R nga baruganan, pag-awhag sa paggamit og tambak sa
gahong o abono imbis nga kemikal nga abono pinaagi sa nagkalain-laing
pagbansay sa nagkadaiyang programa.

70. ENTITIES INVOLVED: SOLID WASTE FLOW
SOURCE (tinubdan):
Segregation at Source
Houses, Industrial &
Commercial Areas
( kabalayan, industriya,
lugar sa komersiyo) Biodegradable/ Residual & Non- biodegradable
Compostable Hazardous /Recyclable (dili-
(malata) (makadaot malata)
nga basura)
Recyclers/
Barangay: Barangay
Junkshop
MRF
City / City Sanitary
Municipality Landfill

71. ASSISTANCE OF THE CITY TO SWMP
PAGTABANG SA DAKBAYAN SA MANDAUE SA PROGRAMA SA SWM
TURN-OVER OF GARBAGE TRUCKS TURN-OVER OF SHREDDER
TO 27 BARANGAYS MACHINES TO 27 BARANGAYS
100,000 FOR CONSTRUCTION OF MRF
Proposed Brgy. Subangdaku MRF

72. BARANGAY MRF
CANDUMAN
CASILI
PAGSABUNAGAN
JAGOBIAO

73. BARANGAY MRF
CUBACUB
GUIZO
IBABAO-ESTANCIA
MANTUYON
G
TABOK
ALANG-ALANG

74. Proposed Technology for Barangay and Dumpsite
Waste to Energy (Tanyag nga teknolohiya para sa barangay ug dumpsite)
Generator
Shredding Machine Plastic To Fuel

75. Proposed Waste to Energy Facility for City Public Market
and City Abattoir
DAILY VOLUME
METHANE 24.81 (kg)
LPG 16.64 (kg)
Electricity 168.53 (kwh)
Diesel 15.84 (l)
Carbon Credits 16.57
EFFLUENTS
Soil Conditioner 1,500 (l)
Pest Repellent 500 (l)
AUXILIARY
Compost Fertilizer 400(kg)
DAILY VOLUME
METHANE
Electricity 150(kwh)
Heating 150(kgs)
Organic Soil 1.5 tons

76. TOTAL DEPUTIZED ECO-WARDEN
NAME OF BARANGAYS NO. OF ECO-WARDEN
1. Alang-alang 8
2. Bakilid 5
3. Banilad 21
4. Basak 4
5. Cabancalan 5
6. Cambaro 4
7. Canduman 5
8. Casili 3
9. Casuntingan 6
10. Centro 4
11. Cubacub 5
12. Guizo 6
13. Ibabao-Estancia 2

77. NAME OF BARANGAYS NO. OF ECO-WARDEN
14. Jagobiao 3
15. Labogon 11
16. Looc 12
17. Maguikay 10
18. Mantuyong 9
19. Opao 5
20. Pagsabungan 8
21. Pakna-an 12
22. Subangdaku 9
23. Tabok 11
24. Tawason 4
25. Tipolo 3
26. Tingub 0
27. Umapad 11

78. 1. BIN (Barangay Intelligence Network) 12
2. SWMT Enforcer 20
TOTAL 216
TOTAL VIOLATORS APPREHENDED 171
TOTAL PAYMENT MADE TO THE
TREASURER’S OFFICE 51,ooo pesos

79. Responsibilities of Barangays
 Identify markets for materials that are diverted from disposal
facilities through re-use, recycling, and composting, and other
environment-friendly methods
 Enact ordinances that will ensure that sound waste
management practices are established and sustained in the
community and aid in the implementation and enforce the
provisions of RA 9003 such as establishment of Local Solid
Waste Management Fund (Local Fund)
 Strictly impose sanctions for the violation of environmental
rules and ordinances
 Impose Fees, through SWM Boards, for collection and
segregation of biodegradable, compostable and reusable
wastes from households, commerce, other sources of
domestic wastes and for the use of barangay MRF’s.
 Create a Barangay Solid Waste Management Committee
 Set up a Materials Recovery Facility
 Collect only biodegradable, recyclable, compostable and
reusable wastes.

80. THE MADAUE CITY
SWM ORDINANCE
ANG BALAOD KUN ORDINANSA SA
SWM SA DAKBAYAN SA MANDAUE

83. SWM CONSULTATIONS AND AWARENESS
ANG PAGPANGUNSULTA UG PAGPAKISAYUD PARA SA SWM
ALL BARANGAY CAPTAINS MEETING WITH
MAYOR JONAS CORTES
Tanang kapitan sa barangay nagpulong kauban ang atong
alkalde Jonas Cortes
MEETING WITH PRESIDENTS OF URBAN
POOR ASSOCIATION
(Pulong Kauban Ang Mga Presidente Sa Urban
Poor Association) MEETING WITH BIN
(Pulong Kauban Ang Bin)

84. SEMINAR OF ALL STATION COMMANDERS
OF MCPO

85. BARANGAY ASSEMBLY
AWARENESS
PANAGTIGUM KADA BARANGAY KABAHIN
SA PAGHATAG OG KASAYURAN SA
PROGRAMA SA SWM

86. BRGY. OPAO ASSEMBLY
BRGY. CAMBARO ASSEMBLY
BRGY. MANTUYONG BRGY. BANILAD ASSEMBLY
ASSEMBLY
BRGY. LOOC ASSEMBLY BRGY. PAKNAAN ASSEMBLY

87. BARANGAY COUNCIL SESSION
PANAGTIGUM SA KONSEHO SA KADA
BARANGAY KABAHIN SA PAGHATAG OG
KASAYURAN SA PROGRAMA SA SWM

88. BRGY. CABANCALAN SESSION
SK FEDERATION SESSION
BRGY. TINGUB SESSION
BRGY. UMAPAD SESSION
BRGY. ALANG-ALANG
SESSION

89. SWMP SCHOOL AWARENESS
PAGHATAG KASAYURAN SA PROGRAMA
SA SWM NGADTO SA KADA TUNGHAAN

90. CITY CENTRAL SCHOOL
CASILI ELEMENTARY
SCHOOL
BAKILID ELEMENTARY
SCHOOL
CABANCALAN ELEMENTARY SCHOOL

92. Most social, political, economic, and
wastes problems
are human behavioral issues.
Kadaghanan sa mga politiko sa katilingban, sa
nagkalisod natong ekonomiya ug problema sa basura
kini linugdangan nga mga isyu sa mga tawhanong
gawi o pamatasan.

93. Solving the solid waste problem crisis
starts within ourselves from our
values.
Ang pagsulbad sa nagkagrabeng problema sa
basura magsugod sa atong kaugalingon gikan
sa atong pamatasan.

94. VALUES (PAMATASAN)
C- COOPERATION (PANAGBULIG)
A- ATTITUDE (KINAIYA)
R- RESPONSIBILITY
(RESPONSIBILIDAD)
E-ENVIRONMENTAL
DISCIPLINE (PAGMATUTO SA
KALIKUPAN)

95. Remember(Hinumduman)
OUR ENVIRONMENT
AMPINGAN NATO
ATONG KALUKIPAN

96. If our current generation of leaders do not respond to
the problem, future leaders would find it very very
agonizing and it would be close to impossible for them
to confront the solid waste problem.
Kung ang atong kasamtangang mga lider dili moresponde sa
problema karon, ang umaabot nga mga lider maghiwaos sa
pagsulbad sa sulosyon og imposible ngadto kanila sa pagharong o
pag-atubang sa problema sa basura.

97. We did not inherit the Earth from our
ancestors… we borrowed it from our children
and our children’s children.
- Native American Philosophy
Wala nato nasunod ang kalibutan gikan sa atong mga
katigulangan kun dili ato kining hinulaman gikan sa atong
mga anak ug mga apo.

98. “A PROBLEM CANNOT BE SOLVED
WITH THE SAME MINDSET THAT
CREATED THE PROBLEM IN THE FIRST
PLACE.”
- ALBERT EINSTEIN
Ang problema dili masulbad sa parehong
panghunahuna nga nagbuhat pud og
problema sa unang bahin

99. Walay makabasol nimo sa madilaabon nga
kalibutan gawas sa imong mga anak.

100. When trying to convince people
to go green and live green,
it is important to tell a story.
Sa pagtinguha og dani sa mga tawo para
sa palunhaw ug magpuyo sa
kalimpyo, importante nga moasoy og
sugilanon.

101. Ang Maglalabay og Bituon
Mugna sa wala mailhi
Arte ni Liza Flores

102. Usa ka adlaw, liboan ka isdang bituon ang
nabanlas sa baybayon kung diin adunay lalaki
nga naglakaw.

104. Sa dihang nagtan-aw siya sa
babayon, nakakita siya og
pigura sa tawo nga murag
magsasayaw.
Sa iyang pagduol, nakit-an niya
nga usa kini kabatang babaye
ug kini wala magsayaw imbis
namunit kini og isdang bituon
ug mahinayon kining naglabay
ngadto sa kalawuran.
Iya kining gitawag, “Maayong
buntag! Unsay imong gibuhat?
Ang gamay’ng batang babaye
mihunong, mihangad kaniya ug
mitubag” Galabay og isdang
bituon ngadto sa kalawuran
aron dili sila mangamatay.”

105. “Ayaw kabalaka dai!” ang lalaki miingon, “ Daghan ra
kaayong isdang bituon.Wala natay mabuhat niana.”
Ang gamay’ng batang babaye matinahurong naminaw dayon
miduko, mipunit siya pag-usab og laing isdang bituon ug
gilabay ngadto sa kadagatan nga milabay sa maboakong balod.
Mitan-aw siya sa lalaki, mipahiyum ug miingon, “ Nan,katong
usa makahimo og kalainan!”

106. “The people who are crazy enough to
change the world are the ones who
do.”
- Apple advertisement
Ang mga tawo nga nagkaboang
pag-ayo sa pag-usab sa kalibutan
mao kadtong mga tawo nga
mobuhat.

107. Thank you!
Presented by:
Engr. Ricardo Mendoza
SOLID WASTE MANAGEMENT
DIRECTOR Mandaue City
gaga1mendoza@yahoo.com
http://www.climate.gov.ph
climatechangecommissioner.blogspot.com