2. 1. Nailalarawan ang ibat ibang modelo ng pambansang
ekonomiya.
2. Natutukoy ang mga sektor sa bawat modelo na
nakaiimpluwensya sa takbo o galaw ng ekonomiya;
3. Naipaliliwanag ang ugnayan at epekto ng mga
pangunahing tagapagganap o sektor sa kalakaran nito; at
4. nasusuri ang mga pamamaraan ng pagsukat ng
pambansang kita.
3. Sinisikap ng makroekonomics na makabuo ng pamamaraan
upang mapatatag ang pambansang ekonomiya. Sinusuri nito
kung paano nakaaapekto ang mga desisyon at kinikilos ng iba’t
ibang sektor sa pambansang ekonomiya. Sinisikap din nitong
pag- aralan ang naidudulot na katatagan o kahinaan ng
pambansang ekonomiya sa iba’t ibang sektor.
4. Gumagamit ng Modelo sa pagsusuri ang makroekonomiks.
Ang modelo ay representasyon ng isang ipinaliliwanag na
kosepto o kaganapan. Sa pamamagitan ng modelo, naipapakita
nang simple ang realidad. Maaaring isa rin itong abstract
generalization kung paano nag kakaugnay-ugnay ang mga
datos.
5. May iba’t ibang modelo ang pambansang ekonomiya.
Depende ito sa uri ng sistema ng ekonomiya. Depende rin ito
sa saklaw ng mga gawaing makikita rito. Sa araling ito, pag
tutuunan ng pansin ang mga modelo ng pambansang
ekonomiya sa loob ng sistemang pamilihan. Mamamalas sa
mga ito ang pamamaraan ng paglikom ng pambansang kita.
6. Ang unang modelo ay naglalarawan ng isang simpleng
ekonomiya. Ang sambahayan at bahay-kalakal ang mga
pangunahing aktor sa modelong ito. Dito ang sambahayan at
bahay-kalakal ay iisa. Ang lumilikha ng produkto ay siya ring
konsiyumer.
7. Halimbawang ikaw ay napunta sa pulong walang tao at sakaling
walang pagkakataon na ikaw ay makaalis agad doon, ano ang
nararapat mong gawin upang mabuhay? Maaaring gumawa ka ng
paraan upang matugunan ang sarili mong pangangailangan dahil
wala namang gagawa nito para sa iyo. Ikaw ang maghahanap ng
pagkain,gagawa ng sariling bahay,at bubuo ng sariling damit. Sa
madaling salita, ang sambahayan at bahay kalakal ay ikaw
lamang.
8. Ang pag-iral ng sistema ng pamilihan sa pambansang
ekonomiya ang tuon ng ikalawang modelo. Ang sambahayan
at bahay kalakal ang mga pangunahing sektor dito. Sila ay
binubuo ng iba’t ibang aktor. Sa puntong ito masasabing
magkaiba ang sambahayan at bahay kalakal.
9. Ang sambahayan ay may demand sa produkto. Ngunit wala
itong kakayahang gumawa ng produkto. Ang bahay-kalakal
ang tanging may kakayahang lumikha ng produkto. Ngunit
bago makalikha ng produkto, kailangan ng bahay-kalakal na
bumili o umupa ng mga salik ng produksyon .
Sa paggamit ng mga kapital na produkto, kailangang
magbayad ng interes ang bahay-kalakal. Sa paggamit ng lupa,
magbabayad ito ng renta o upa. Sa paggamit ng paggawa,
magbibigay ito ng pasahod. Ang sambahayan din ang may
suplay ng abilidad ng entreprenyur.
10. May kita na nakukuha ang entreprenyur sa pagpapatakbo ng
negosyo. At ang kita ng entreprenyur ay nabibilang sa kita ng
sambahayan. Apat ang pinagmulan ng kita ng sambahayan
.kumikita ang sambahayan sainteres,kita ng
entreprenyur,renta o upa at pasahod sa paggawa. Sa pananaw
naman ng bahay-kalakal, ang mga ito ay gastusin sa salik ng
produksyon.
Matapos ang produksyon, makikipag-ugnayan ang bahay-
kalakal sa sambahayan sa pamilihan ng kalakal at
paglilingkod. Dito bibili ang sambahayan ng produkto na
makatutugon sa kanilang pangangailangao kagustuhan.
11. Gagamitin ng sambahayan ang kanilang natanggap na kita
upang makabili ng produkto. Sa pananaw ng sambahayan, ito
ay gumagastos sa pagbili ng produkto. Kung saan gumagastos
ang sambahayan, doon kumikita ang bahay-kalakal.
Mamamalas dito ang interdependence ng sambahayan at
bahay-kalakal. Sila ay umaasa sa isa’t isa upang matugunan
ang kanilang mga pangangailangan at kagustuhan.
12. Ang ikatlong modelo ay mayroong dalawang pangunahing
sektor- ang sambahayan at bahay-kalakal. Isinasaalang- alang
ng sambahayan at bahay-kalakal ang kanilang mga desisyon
sa panghinaharap.
13. Sa ikatlong modelo, hindi ginagamit ng sambahayan ang
lahat ng kita para sa pamimili. Hindi lamang
pangkasalukuyang produksyon ang iniisip ng bahay-kalakal.
Bukod sa pamimili at paglikha ng produkto,ang pag-
iimpok(savings) at pamumuhunan(investments) ay nagiging
mahalagang gawaing pang-ekonomiya. Nagaganap ang mga
nasabing gawain sa mga pamilihang pinansyal (financial
market).
14. .
Tatlo ang pamilihan sa ikatlong modelo. Ang mga pamilihan
ay para sa salik ng produksyon,commodity o tapos na
produkto. At para sa mga pinansyal na kapital.
Nag-iimpok ang mga mamimili bilang paghahanda sa
hinaharap. Hindi nito gagastusin ang isang bahagi na
natanggap na kita. Ang bahagi ng kita na hindi ginastos ay
tinatawag na impok (savings). Ito ay inilalagak sa pamilihang
pinansyal. Kabilang sa naturang pamilihan ang mga
bangko,insurance company, pawnshop at stock market.
15. Sa pagtagal ng panahon, hindi lamang pagtubo ang iniisip ng
bahay-kalakal. Ninanais din nitong mapalawak ang negosyo
sa iba’t ibang panig ng bansa o daigdig. Maaaring hindi sapat
ang puhunan nito sa pagpapalawak ng negosyo. Ngunit
maaaring patuloy namang gaganda ang negosyo nito kung
lalawak ang sakop ng produksyon nito.
Maaring manghiram ang bahay-kalakal ng karagdagang
pinansyal na kapital . Ito ang gagamitin na puhunan sa
nasabing plano ng produksyon. Hihiram ang bahay-kalakal sa
sambahayan sa pamamagitan ng pamilihang pinansyal.
16. Ang bahagi ng interes na binabayaran ng bahay-kalakal ay
magiging kabayaran sa sambahayan.kumikita ng interes ang
sambahayan mula sa pag-iimpok. Ito ay dahil sa inilalagak
nitong ipon bilang puhunan ng mga bahay-kalakal. Para sa
sambahayan, ang interes ay kita. Para sa bahay-kalakal ito ay
mahalagang gastusin.
Ang pag-iimpok at pamumuhunan ay hindi orihinal na mga
gawaing pang-ekonomiya ito ay nagaganap dahil
nagkakaroon ng pagpaplano sa hinaharap ang mga naturang
aktor. Kung walang pagpaplano sa hinaharap ang mga aktor,
walang pagpaplano at pamumuhunan.
17. Ito ang modelo ng ekonomiya na kung saan ang pamahalaan
ay lumalahok sa sistema ng pamilihan. Maaaring maliit ang
gampanin ng pamahalaan dito. Maaaring malaki rin at
aktibo ang pamahalaan dito.
18. Kung ang unang gampanin ang pagbabatayan, ang
pamahalaan ay pamahalaan ay kabilang sa polital na sektor.
Labas ang pamahalaan sa usapin ng pamilihan. Kung ang
huli ang pagbabatayan, papasok ang pamahalaan bilang
ikatlong sektor ng modelo. Ang naunang dalawang sektor ay
ang sambahayan at bahay-kalakal.
Bukod sa pag-iimpok at pamumuhunan, ang pagbabayad ng
buwis ay nagiging karagdagang gawain sa ekonomiya.
19. Ang pagbabayad ng buwis ay hindi gawain ng sambahayan at
bahay-kalakal sa sa isang pamilihan.
Sumisingil ng buwis ang pamahalaan upang kumita. Ang kita
mula sa buwis ay tinatawag na public revenue. Ito ang
ginagamit ng pamahalaan upang makalikha ng pampublikong
paglilingkod. Ang mga pampublikong paglilingkod ay nauuri
sa pangangailangan ng sambahayan at bahay-kalakal. Sa
ikaapat na modelo ang kita ng pambansang ekonomiya ay
maitatakda sa kabuuang gastusin ng sambahayan,bahay-
kalakal at pamahalaan.
20. Maitatakda rin ang pambansang kita sa pamamagitan sa
pamamagitan ng kabuuang kita ng sambahayan,bahay-kalakal
at pamahalaan.
Ang paglago ng pambansang ekonomiya ay may tatlong
pinagbabatayan: una, ang pagtaas ng produksyon; ikalawa,
ang produktibidad ng pamumuhunan; at ikatlo, ang
produktibidad ng gawain ng pamahalaan.
21. Sa naunang apat na modelo, ang pambansang ekonomiya ay
sarado. Ang saradong ekonomiya ay hindi nakikipag-
ugnayan sa mga dayuhang ekonomiya. Ang tuon lamang ng
mga naunang talakayan ay ang panloob na takbo ng
ekonomiya. Ang perspektiba sa saradong pambansang
ekonomiya ay domestik. Iba pang usapin kapag ang
pambansang ekonomiya ay bukas. May kalakalang panlabas
ang bukas na ekonomiya.
22. Ang kalakalang panlabas ay ang pakikipagpalitan ng
produkto at salik ng pambansang ekonomiya sa mga
dayuhang ekonomiya. Ang perspektiba sa pambansang
ekonomiya na bukas ay internasyonal.
23. Ang pambansang ekonomiya ay tinatawag na home
economy.
Ang ekonomiyang kaugnay nito ay tinatawag na dayuhang
ekonomiya o foreign economy.
May mga sambahayan at bahay-kalakal ang pambansang
ekonomiya. Pareho din sila na may pinagkukunang-
yaman.Maaaring magkaiba ang kaanyuan at dami nito bilang
salik ng produksyon. Ang pangangailangan sa
pinagkukunang-yaman ay isang basehan sa
pakikipagkalakalan.
24. May mga pinagkukunang-yaman na gumagamit bilang
sangkap ng produksyon na kailangan pang angkatin sa
ibang bansa.
Lumilikha ng produkto mula sa pinagkukunang-yaman ang
pambansang ekonomiya. Gayundin ang dayuhang
ekonomiya. Maaaring magkapareho ang kanilang produkto.
Maaari din namang magkaiba. Nakikipagpalitan ang
dalawang ekonomiya ng produkto sa isa’t isa.
25. Ang modelo ay representasyon ng isang konsepto o kaganapan. Ito
ay nagbibigay ng konteksto sa pagsusuri ng pambansang
ekonomiya sa makroekonomiks.
Ang modelo ng pambansang ekonomiya ay naglalarawan ng
interdependence ng lahat ng aktor sa isang ekonomiya.
Ang saradong ekonomiya at bukas na ekonomiya ang dalawang
perspektiba sa pagsusuri ng pambansang ekonomiya.
26. Sarado ang ekonomiya kapag ang pambansang ekonomiya ay hindi
nakikilahok sa kalakalang panlabas.
Ang simpleng ekonomiya ay ang modelo kung saan kung saan ang
sambahayan ay siya ring bahay-kalakal. Ang lumilikha ng
produkto ay siya ring konsyumer.
Bukas ang ekonomiya kapag ito ay nakikilahok sa kalakalang
panlabas.
Pambansang ekonomiya at dayuhang ekonomiya ang tawag sa mga
nakikipagkalakalang bansa.
27. Ang kita ng sambahayang hindi ginagasta ay magiging impok na
ilalagak swa Bangko.Nagkakaroon ng karagdagang puhunan sa
sistema sa pamamagitan ng pangungutang ng bahay-kalakal sa mga
bangko at iba pang institusyong pinansyal.
Ang pamahalaan ay nangongolekta ng buwis sa sambahayan at
bahay-kalakal upang makabuo ng kalakal at serbisyong
pampubliko.
Dahil sa panlabas na sektor, nagaganap ang pag-angkat at
pagluluwas sa pagitan ng mga bansa.
