સામાજિક વિજ્ઞાન ધોરણ 10 પ્રકરણ 21

4. • ભારતીય સમાજમાં ઝડપી પિરવતત ન ના કારણે
સથાિપત વયવસથા અને નવી વયવસથા વચચે
સંઘ ષત થાય છે .
• ભારતીય સમાજની મુખ ય બે સામાિજક
સમસયાઓ છે
સાં પ દાિયકતા અને જાિતવાદ
• ભારતમાં િવિવધ ધમત ન ા લોકો રહે છે . િહં દુ ,
શીખ,
ઇસલામ, ઇસાઇ,પારસી વગે રે
• આ બધા લોકો િવિવધ સાંસ કૃ િ તક વારસાના
ભંડ ાર છે .

6. • ભારતની એકતા માનવતા, સવત ધ મત સમભાવ,
રાષટભાવના અને સિહષણુ ત ા વગે રે રહે લ ા છે .
• ભારતના લોકોએ સવાતંત તા માટે સિહયારો
પુરુ ષ ાથત કો છે .
• ભારતમાં શાં િ ત અને િવકાસને અવરોધતા
પિરબળો
 જાિતવાદ,
 જિતવાદ,
 સાં પ દાિતક ઘષત ણ ,
 પાદે િ શક િહં સ ા વગે રે ..

7. • ભારતમાં સામાિજક તનાવ અને આતરવગીય
િહં સ ાને ઉતે જ ન આપતા પિરબળો
જાિતવાદ અને સાં પ દાિયકતા છે .
• કોઇ એક ધમત મ ા માનવુકે તે ને અનુસ રવું તે
સાં પ દાિયકતા કે ધાિમિ ક તા કહે વ ાય
• ભારત િબનસાં પ દાિયક રાષટ છે .
• સંકૂ િ ચત સાં પ દાિયકતા બંધ ારણની
ભાવનાની િવરુ ધ છે .

8. • કે ટ લાક લોકો પોતાના જ ધમત ને શે ષ ઠમાને છે .
તે થ ી િહં સ ા અને તનાવ પે દ ા થાય છે .
• આવા લોકો દરે ક ને નાગિરક તરીકે નહી પણ
સાં પ દાિયક તરીકે જુવે છે .
• આવા લોકો પોતાની અલગ ઓળખ અને
િવચાર ધારા દારા સમાજમા િવભાજન કરે છે .
• ઇ.સ.1947 માં આનો અનુભ વ ભારતને થયે લ ો
છે
• ભારતમાં િહં દુઓ બહુ મ તીમાં છે . અને મુિ સલમ
સૌથી
મોટી લઘુમ તીમાં છે .

9. • સાં પ દાિયકતા સામે સંઘ ષત
• સાં પ દાિતકતા વયિિત, સમાજ અને દે શ ના
િવકાસને
અવરોધત ુ પિરબળ છે .
• સાં પ દાિયકતાનો ઉપયોગ વયિિત પોતાના
સવાથત
ખાતર કરે છે . તે ન ો સામનો દરે ક વયિિતએ
કરવો પડે છે .
• સાં પ દાિયક રાજકીય પકોને માનયતા આપવી
નિહ
• આ બાબતે યુવ ાનોએ આગળ આવવુ પડે શે .

10. • શૌકિણક અને સામાિજકકે તે વૈ જ ાનીક
દત િષટકોણ
અપનાવવો પડશે
• બુિ િજવીઓ, રાજકીયને ત ાઓ, ધાિમિ ક વડાઓએ
િનષઠાપુવત ક સાંપ દાિયકતા નાથવા પયતન
કરવા પડે શે
• જાિતવાદ –
• ભારતીય સમાજની રચના જાિતવાદ
આધારીત
છે .
• વયવસાયો – બાહમણ, કતીય, વૈ શ ય, શુ દ

12. • શુ દ નીચી જાિત, હલકા વયવસાય, ગામથી દૂર
વસવાટ,સામાિજક ધાિમિ ક હકોથી વંચ ીત અને
પે ઢ ી દર પે ઢ ી આિથિ ક િસથિત નબળી
• કે ટ લીક જિતઓ દુગત મ જગ લો , પહાડોમાં
ં
વસવાટ કરે
છે .
• તે મ ની સંસ કૃ િ ત , સમહ જવન અને બોલીઓ
ૂ
અલગ
પકારની છે . એકાકી જવન િવતાવે છે . તે થ ી
તે મ નો
િવકાસ રંુ ધ ાયો

13. • લધુમ તી, નબળા વગો અને પછાત વગોના
િહતોના રકણ માટે બંધ ારણીય જોગાવાઇઓ
• સુર કા, કલયાણ અને િવકાસ માટે ન ી
જોગવાઇઓ
• સમાનયરીતે નયાય પદાન સામાિજક, રાજકીય
અને
આિથિ ક િવકાસ
• કોઇ પણ પકારનો ભે દ ભાવ નિહ
• સમાન દરજજો અને સમાન તકો
• રાજયો તે વગોના કલયાણ માટે બંધ ારણમાં
રહીને

14. • બંધ ારણની સહાયતા આપવાનો મુખ ય હે ત ુ
• લઘુમ તીઓને રાષટમાં સમાનતક, નયાય અને
દરજજો
આપવાનો છે .
• લધુમ તીઓ માટે ન ી જોગવાઇઓ
• બહુ મ તીઓની જમ તમામ અિધકારો
સમાનતાના
ધોરણે આપવા
• ધમત , ભાષા, સંસ કૃ િ ત , િલિપ વગે રેન ા સંર કણ
તથા
પોતસાહન માટે િવશે ષ જોગવાઇઓ

15. • ધાિમિ ક સવાતંત તાનો હક - ધમત પ ચાર,
પોતસાહન
ૂ
• કાયદો બળપવત ક ના ધમાા તરને માનય રાખતો
નથી
• સરકારી સહાયલે ત ી સંસ થામાં ધાિમિ ક િશકણ
આપી
શકાત ું નથી
• ધાિમિ ક પવિૃ ત માટે સંપ િત મે ળ વવાનો અને
તે ન ી
દે ખ ભાળ કરવાનો હક
• સંસ કૃ િ તક અને શૈ ક િણક હક િલિપ અને

16. • શૈ ક િણક સંસ થાઓમાં પવે શ અટકાવી શકાય
નિહ
• ભાષા,િલિપ જળવવા અને િવકાસ કરવાનો હક
• શૈ ક િણક સંસ થાઓ સથાપવા તથા ચલાવવાનો
હક
ૃ
• લધુમ તીકોમના બાળકોને માતભ ાષામાં િશકણ
મે ળ વવાનો અિધકાર
• અનુસ િૂ ચત જિતઓ અને અનુસ િૂ ચત
જનજિતઓ
• બંધ ારણમાં કોઇ ચોકસ વયાખયા નથી
• રાજયપાલની સલાહથી રાષટપિતના આદે શ થી

17. • જાિતવાદ એક પડકા છે .
• આ જાિતઓના સામાિજક, આિથિ ક રાજકીય અને
શૈ ક િણક િવકાસ માટે બંધ ારણમાં કે ટ લીક
જોગાવાઇઓ
કરવામા આવી છે .
• બંધ ારણની કે ટ લીક અનુસ િૂ ચઓ
• બંધ ારણની કલમ 341 માં સમાિવષટ જિતઓ
અનુસ િૂ ચતજિત તરીકે ઓળખ છે .
• બંધ ારણની કલમ 342 માં સમાિવષટ જિતઓ
અનુસ િૂ ચત જન જિત તરીકે ઓળખ છે .

18. • કલમ 341 અને કલમ 342 ની યાદી રાષટપિત
નકીકરે
છે .
ૃ
• અનુસ િૂ ચત જિત નકીકરવામાટે અસપશ યતાને
આધાર
ગણવામા આવે છે .
• અનુસ િૂ ચત જિતમાં િહં દુ અને શીખ ધમત પાલન
કરનાર
જિતનો સમાવે શ કરવામા આવે છે .
ં
• અનુસ િૂ ચત જન જિતમાં જગ લ અને પહાડી
િવસતારમા

19. • અનુસ િૂ ચત જન જિતમાં ભૌગોલીક એકલતા,
અલગ
સામાિજક જવન િભનસંસ કૃ િ ત , આિથિ ક અને
શૈ ક િણક
પછાત પણુ ં જોવા મળે છે .
• અનુસ િૂ ચત જન જિતઓ માટે બંધ ારણની
જોગવાઇઓ
• સામાનય જોગવાઇઓ
• બંધ ારણના આિટિ ક લ 15 પમાણે ન ી જોગવાઇ
• ધમત , જિત, િલં ગ , જનમસથાન અથવા તે ન ા
આધારે

20. • જહે ર સથળોએ પવે શ તા અટકાવી શકે નિહ
• જહે ર જનતાના ઉપયોગ માટે ન ા સથાનોના
ઉપયોને
અટકાવી શકે નિહ દા .ત. કુવ ા ,તળાવ
• આિટિ ક લ 29 પમાણે
• ભારતના કોઇ પણ ભાગ કે પદે શ માં વસવાટ
કરતા
દરે ક નાગિરકને પોતાની ભાષા , િલિપ,સંસ કૃ િ ત
સાચવવા
નો અિધકાર છે .
• રાજયની સહાય અથવા િનભાવાતી શૈ ક િણક

21. ખાસ જોગવાઇઓ
• આિટિ ક લ 46 ની જોગવાઇ
• આ જિતના લોકોના શૈ ક િણક અને આિથિ ક
િહતોની
સંભ ાળ અને સામાિજક અનયાય અને બધા
પકારના
શોષણ સામે રકણ આપવુ ં
• આિટિ ક લ 16 (4) ની જોગવાઇ
• રાજય સરકારની નોકરીમાં આજિતના લોકોનુ ં
પિતિનિધતવ યોગય જળવાત ુ ન હોયતો
ૂ
િનમણક ો

22. • અનુસ િૂ ચત જિત માટે – 15% અનામત
• અનુસ િૂ ચત જન જિત માટે - 7.5% અનામત
• અનામતની જોગવાઇ શરઆતમાં 10 વષત માટે
કરવામાં આવી હતી
• આિટિ ક લ 330,332, અને 334 ની જોગવાઇઓ
• િવધાનસભા અને લોકસભામાં અનામત બે ઠ કો
• રાજયસભા માટે જોગવાઇ નથી
• ગામ પંચ ાયત અને નગરપાિલકામાં અનામત
બે ઠ કોની જોગવાઇ છે .

23. • પંચ વિષિ ય યોજનામાં કાયત ક મો
• આિથિ ક , શૈ ક િણક, આરોગય, રહે ઠ ાણ, કાયદાકીય
મદદની જોગવાઇ કરવામાં આવી છે .
• તીજ પંચ વિષિ ય યોજનામાં જોગવાઇઓ
• આ જિતના બાળકો માટે છાતાલયો ખોલવા
અને
િશષયવિૃ ત આપવાની યોજના કરવામાં આવી
છે .

24. • ચોથી પંચ વિષિ ય યોજનામાં જોગવાઇ
• પિતયોગયતા કસોટી માટે તાલીમ અને
માગત દ શન ના
વગો શર કરવા
• સરકારી નોકરીમાં ઉમર, ફી, તથા લાયકાતમાં
કે ટ લીક
છટ છાટો આપવી
• આશમ શાળાઓ શર કરવી
• કોલે જ કકાએ અનામત બે ઠ કોની જોગવાઇ
કરવામાં
આવી છે .

25. • આ જિતના લોકો માટે 1992-93 થી
સવરોજગારી
તથા રોજગાર માટે તૈ ય ાર કરવા તાલીમ
કે ન દો
સથાપવામાં આવયા છે .
• માચત 1992 માં ડૉ.બાબા સાહે બ આબે ડ કર જનમ
શતાિિદની ઉજજવણીના સમયે
• ડૉ.બાબાસાહે બ આબે ડ કરના નામની સંસ થાની
સથાપના
કરવામા આવી છે .

26. • ડૉ. આબે ડ કર રાષટીય પુર સકાર
• નબળા વગોની સામાિજક સમજ અને ઉિાર,
સામાિજક
પિરવતત ન , કમતા, નયાય અને માનવ ગિરમા
માટે
કામકરનારને આ પુર સકાર આપવામાં આવે
છે .
• રાષટીય આયોગની સથાપના
• આ જિતના રકણ સંબ ંધ ી બાબતોની દે ખ રે ખ
અને
તપાસ રાખવી આયોગના મુખ ય કાયત છે .

27. • રાષટીય યોજનમાં માગત દ શન આપવુ
• રાષટપિતને િરપોટ કરવો
• અતયારે આ જિતઓ માટે 194 જટલી િવકાસ
યોજના ચાલી રહી છે .
• ફિત અનુસ િૂ ચત જિતઓ માટે ન ી જોગવાઇઓ
ૃ
• આિટિ ક લ-17 પમાણે અસપશ યતા નાબદ કરાઇ ૂ
છે .
ૃ
• અસપશ યતા આચરવી તે ગન ો છે . ૂ
• આિટિ ક લ 25 પમાણે િહં દુ ધાિમિ ક સંસ થાઓને
િહં દુઓ ના
તમામ વગો અને િવભાગો માટે ખુલ લી

28. • િહં દુમ ાં (ધાિમિ ક સંસ થાઓમાં ) શીખ,જન,બૌિ
ધમત
પાળતા લોકોનો સમાવે શ થાય છે .
• અનુસ િૂ ચતજન જિતઓ માટે ન ી જોગવાઇઓ
• બંધ ારણના આિટિ ક લ 19 (5) ની જોગવાઇ
• રાજયપાલને અનુસ િૂ ચત જનજિતઓના િહતમાં
બધા
નાગિરકોના ગમે તે પદે શ માં આવજવ
કરવા,વસવાટ
કરવાના,િમલકત સંપ ાદન કરવાની અથવા
કોઇપણ

29. • અનય પછાત વગો
• બંધ ારણમાં સપષટ વયાખયા નથી
• માં ડ લ કિમશનને 1978 માં 3743 જિતનો
સમાવે અનય
પછાત વગોમાં શકો છે .
• જ ભારતની કુલ વસતીના 52% વસતી છે .
ૂ
• ગુજ રાતમાં ઇ.સ.1972માં બકીપંચ ની િનમણક
કરવામાં
આવી હતી
• ઉદે શ – ગુજ રાતમાં અનય સામાિજક અને
શૈ ક િણક રીતે

30. • બકીપંચ ના િરપોટમાં ગુજ રાતની 82 જાિત,
ૂ
સમહ ો કે
વગો નકી કરવામાં આવયા
ૂ
• જાિત,સમહ ો કે વગો નકી કરતા ધયાનમાં
લે વ ામા
આવે લ મુદ ાઓ
• પરં પ રાગત જવન શૈ લ ી ,
• ગરીબી અને અકરજાનનુ નીચુ પમાણ
• વયવસાયમા પાથિમક પણુ ં અને નીચો
સામાજક મોભો
• જહે ર નોકરીમાં નિહવત પિતિનિધતવ

31. • આ િરપોટના આધારે 10 વષત માટે 10%
• અનામતની જોગવાઇ કરવામાં આવી
• ઇ.સ.1990 માં માં ડ લ કિમશનની ભલામણ
પમાણે
નોકરીમાં 27% અનામત બે ઠ કોની જોગવાઇ
કરવામાં
આવી છે .
• અનામત બે ઠ કો ભરાય તે મ ાટે કે ટ લીક છટ છાટ
આપવામાં આવે છે .

32. • લઘુત મ લાયકાતમાં છટછાટ
• ઉમરમાં તણવષત સુધ ીની છટછાટ
• સે વ ામાં સાત પયતન સુધ ી છટ
• કોલે જ કકાએ પવે શ અનામત
• આજની પિરિસથિત
• સરકાર દારા િવિવધ યોજનાઓ અને કાયત ક મો
• ઘણા લોકોને સામાિજક,આિથિ ક તે મ જ રાજકીય
રીતે આગળ વધવાની તકો મળી છે .
• સવલતો અને લાભો આ જિતના નીચલા વગો
સુધ ી પહોચાડી શકાયા છે .

33. • આ જિતના લોકો નોકરીમાં ઓછા,
સાકરતાનો દર
ઓછો,શૌકિણક અપવય વધુ હોય છે .
• જાિતવાદ અને દે ષ ભાવના દૂર કરવા સમાજ
આગળ
આવવુ જોઇએ
ંૂ
• ચટ ણીમાં સાંપ દાિયક અને જાિતગત તાકાતને
પભાવિહન બનાવવી જોઇએ
• સાં પ દાિયક અને જાિતગત તનાવ દૂર કરવા
જોઇએ
• ધમત અને જિતને રાજનીિત સાથે જોડવી ન

34. • આતંક વાદ અને બળવો
• આતંક વાદ - જ લોકો પોતાનો રાજકીય કે
ધાિમિ ક હે ત ુ િસિ કરવા માટે શસો વડે તાસ
આપવાની પધધિત અપનાવી લોકોમાં
ભય,તાસ,
િહં સ ,અસલામતી કે અરાજકરતા ફે લ ાવે છે
આવા
વાતાવરણને આતકવાદ કહે વ ામાં આવે છે .

35. • આતકવાદીપવિૃ તઓ – માત ભય, િહં સ ા કે
કોઇ
રાજનીિત અથવા ચોકસ નીિત આધાિરત
િવચાર
ધારાથી પે ર ાઇને કરાતી પવિૃ ત
• વતત મ ાન આતકવાદનુ ં સૌથી ભયાનક પાસુ
ધમત અને
સાં પ દાિયક પે િ રત છે .
ૃ
• િવશસતર પર સાંપ દાિયક િહં સ ા તથા ઘણ ા
ફે લ ાવીને
સમગ દુિ નયાને સાંપ દાિયક આધાર પર

36. • આતંક વાદ શુ ં છે ? (લકણો)
• રાજકીય રીતે પે િ રત િહં સ ા તે ન ો ઉદે શ શાસન
વયવસથાને ઉખાડી ફે ક ીદે વ ી કે સરકાર સામે
પડકાર
ફે ક વો
• ભય ફે લ ાવવો કે બળ પયોગનુ ં એક હિથયાર
• માં ગ પુર ી કરવા માનિસક દબાણ આપવા માટે
િહં સ ાનો
ઉપયોગ કરવો
• નાગિરકો, ચોકસ લોકો, સમુદ ાય અથવા
સૈ િ નકો,

37. ૂ
• તે ગે ર કાનન ી, અમાનવીય તથા લોકતંત ના
િવરોધી
હોય છે .
• માનવ િવકાસને અવરોધત ું એવુ ં કૃ ત ય જ
આતંક વાદથી
ભરે લ ુ હોય છે .
• તે માનવ અિધકારમાં માનતા નથી
• ભાઇ ચારા કરતા વે ર ભાવના વધુ હોય છે .

38. • આતંક વાદ અને બળવાખોરી
• બળવાખોરી- પોતાના રાષટની સરહદો વચચે
પોતાની
જ સરકાર િવરુ િ સથાિનક લોકોના સહકારથી
ચાલતી
પવિૃ તને બળવાખોરી કહે વ ાય છે .
• આતંક વાદી અને કાં િ તકારીઓ
• આતંક વાદી - િહં સ ાતમક પવિૃ તઓ, માદક
દવયોની
હે ર ાફે ર ી, ધાિમિ ક કટરવાદ ફે લ ાવે છે .

39. • કાંિ તકારીઓ – હે ત ુ દે શ માટે શહીદ થવું
ભારતના
સવાતંત ય સંગ ામમાં કે ટ લાય કાં િ તકારીઓ
શહીદ થયા
છે .
• ભારતમાં બળવાખોરી અને આતંક વાદ
• ભારત આતંક વાદ સામે એકલા હાથે લડી રહું
છે . અને
દે શ ની અખંિ ડતતા જળવી રાખી છે
ૂ
• ઉતર-પવત ભારતમાં બળવાખોરી
• બળવાખોરી માટે ન ા કારણો

40. • કે ટ લાક િવસતારને આતર રાષટીય સીમાઓ
• િવદે શ ી એજનસીઓનો હસતકે પ
• નાગાલે ન ડમાં – સૌથી જૂ ન ી બળવાખોરી છે .
• અલગ નાગાલે ન ડ રાજયની માગણી
• ઇ.સ.1963 માં નાગાલે ન ડને અલગ રાજય
બનાવવામાં
આવયું છે .
• કે ટ લાક સંગ ઠનો આજ બુહ દ નાગા લે ન ડની
માગણી કરી
છે .

41. • તે મ ા અતયારના નાગાલે ન ડ ઉપરાં ત અસમ
અરુ ણ ાચલ
પદે શ ,મણીપુર અને મયાનમારના (બમાત ) નાગા
વસતી
ધરાવતા પદે શ નો સમાવે શ કરવાની માગણી
કરે છે .
• સંગ ઠનો – ને શ નલ સોસયાિલસટ કાઉિનસલ
ઓફ
નાગાલે ન ડ (એન.એસ.સ
ીી.એન)
• મિણપુર ી –

42. • કુક ી સંગ ઠન
• (1) કુક ી સંગ ઠન ને શ નલ આમી (કે .એન..એ.)
• (2) કુક ી ને શ નલ ફનટ (કે .એન.એફ)
• આ સંગ ઠનો વચચે ટકરાવ થાય છે
• િતપુર ા –
• િતપુર ા ને તણ બાજુએ બાંગ લાદે શ ની સીમા
આવે લ ી છે .
• તયાં થ ી િબનકાયદે સ ર ઘુસ ણખોરી થાય છે .

43. • િતપુર ાનાસંગ ઠનો
• (1) ને શ નલ િલબરે શ ન ફનટ ઑફ િતપુર ા
(એન.એલ.એફ.ટી)
• (2) ઑલ િતપુર ા ટાયગસત ફોસત (એ.ટી.ટી.એફ)
• આ સંગ ઠનો િતપુર ામાં રહે ત ા િબન કાયદે સ ર
લોકોને
રાજયની બહાર કાઢવા, િહં સ ાતમક, અનય
યુિ િતઓ,
ડરાવી,ધમકાવી,મારીને ભય ફે લ ાવે છે .
• િબન કાયદે સ ર આવીને વસે લ ા લોકોનુ ં સંગ ઠન
• િતપુર ા ઉપજિત જુપ ા સિમિત (ટી.યુ .જ.એસ)
• આમ િતપુર ામાં બને સંગ ઠનો વચચે ઉગવાદી

44. • અસમ
• મુખ ય બે સંગ ઠનો –
• (1) યુન ાઇટે ડ િલબરે શ ન ફનટ ઑફ અસમ
(ઉલફા)
• ઉલફાનો જનમ િવદે શ ી િવરોધી આદોલનમાં થી
થયો છે .
• (2) યુન ાઇટે ડ માઇનોિરટી ફનટ (યુ .એમ.એફ)

45. • બોડો લે ન ડની માગ –
• (1) ને શ નલ ડે મ ોકે િ ડક ફનટ ઑફ બોડોલે ન ડ
(એન.ડી.એફ.બી)
• (2) બોડો લે ન ડ િલબરે શ ન ટાયગર ફોસત
(બી.એલ.ટી.એફ)
• આ બધા સંગ ઠનનુ ં અનુક રણ કરીને બીજ જન
જિતના
ૂ
સમહ ો પણ અલગ સંગ ઠનોની રચના કરી છે .

46. • નિસલવાદી આદોલન
• નિસલવાદી આદોલન ચીનના માઓ–તસે – તગ ું
ની
પે ર ણાથી સંગ ઠ અને આદોલન થાય છે .
• નિસલવાદી આદોલનની શરઆત
પ.બંગ ાળાના
નિસલવાદી ગામથી થયો હતો
• ઇ.સ.1967 માં પ.બંગ ાળામાં નિસલવાદી
પવિૃ તની
શરઆત થઇ હતી.
• નિસલવાદી પવિૃ તના પભાવ વાળા રાજયો

47. • નિસલવાદી પવિૃ ત કરતા મુખ ય સંગ ઠનો –
• 1 િપપલસ વૉર ગુપ (પી,ડબલયુ .જ)
• 2 માઓવાદી સામયવાદી કે ન દ (એમ.સી.સી.)
• પંજ બમા બળવો
• ઇ.સ 1980 ના દસકામાં પંજ બમા થી
ખાિલસતાન
રાજયની માગણી
• અતયાધુિ નક સાધનો, છપાવવા ઘાિમિ ક સથાનો
નો
ઉપયોગ

48. ૃ
• અમત સર સુવ ણત મ ંિ દરમાં િલયુસ ટાર ની
કાયત વ ાહી
કરવામાં આવી હતી.
• પંજ બમા અતયારે બળવાખોર પવિૃ ત બંધ છે .
• કાશમીરમાં આતકવાદ
• કશમીર ભારતનો અિભન ભાગ છે .
• પણ જમમુ -કશમીર મે ળ વવા પાિકસતાન પયાસ
કરે છે .
• તણ યુિ માં ભારતે પાિકસતાનને હાર આપી છે .
• ઇ.સ.1988 પછી કશમીરમાં આતકવાદ વધીગયો
છે

49. • સીમાપારથી આતકવાદીઓની ઘુસ ણખોરી
કરાવવામાં આવે છે .
• હતયા, અપરહણ ,બૉમબ િવસફોટ વગે રે દારા
લોકોને ભયભીત કરવામાં આવે છે .
• કાશમીરી પંિ ડતોએ સથળાં ત ર કરવાની ફરજ
પિડ છે .
આજ હજરો શરણાથીઓ કાશમીર બહાર
જવન જવે છે .

50. • આતકવાદ સામે ભારત
• આતકવાદ પાદે િ શક અખંિ ડતતા અને
બંધ ારણીય
વયવસથા સામે ન ો પડકાર છે .
• ભારત આતકવાદનો િવરોધ કરે છે .
• ભારતે આતકવાદનો સામનો અને િવરોધકરવા
કારે ય
માનવ અિધકારનો ભંગ કે ઉલલંઘ ન ક ા ુ નથી
• ભારત માત શિદથી િવરોધ નિહ જતે દે શ ને
જરિરયાત
અને આપણી શિિત પમાણે મદદ કરી છે .

51. • કશમીરમાં આતકવાદી પવિૃ ત બંધ કરવાના
પયતનો
• (1) લશકરની મદદથી આતંક વદી હુ મ લાઓ નો
શસોદારા સામનો
• (2) િવિવધ સંગ ઠનો સાથે વાટાઘાટો દારા
સમજવવાનો પયતન

52. • આતંક વાદની સામાિજક અને આિથિ ક અસરો
• સમાજને િવઘટન તરફદોરી જય છે .
• નાગિરક સતત ભય અને સંદેહ મા જવે છે
• પરસપર િવશાસ ઘટે છે .
• ભાઇ ચારાની ભાવના ઓછી થાય છે .
• આતંક વાદીઓ હતયા,અપરહણ,લટ વગે રે કરે
ૂ
છે .તે ન ી
ૃ
અસર નાના બાળકો અને વિ ો પર થાય છે .
• સાં પ દાિયક ઝઘડા અને તોફાનો થાય છે .
• આતંક વાદી પવિૃ ત વધુ હોય તયાં રાષટીય

53. • ગામડા-શહે ર વચચે તે મ જ રાજય–રાજય
વચચે ન ા
આતર વયવહાર ઓછો થાય છે .
• આતંક વાદની તાતકાિલક અસરો
• આિથિ ક વયવસથાપર થાય છે .
• વે પ ાર - ધંધ ા ઠપ થાય અને િવકાસ અટકે છે .
• અતંક વાદીઓ માદક દવયોની હે ર ાફે ર ી કરે છે
તે ન ા
દારા દે શ માં કાળનાણું આવે છે .
• આતંક વાદી સંગ ઠનો નાણાં પડાવે છે .
• આતંક વાદથી પભાવીત પદે શ માં ધંધ ા કે

54. ૂ
• આના કારણે લોકોને પર તી રોજરોટી નિહ
મળવાને
કારણે નશીલા પદાથત ન ા સે વ ન અને લટ ફાટંૂ
તરફ
પે ર ાય છે .
• સલામતી અને સુર કા પાછળ કરોડો રિપયાનો
ખચત
કરવો પડે છે .
• આતંક વાદીઓ સરકારી બાંધ કામો કે બાં ધે લ ા
રસતાઓ,
પુલ ો,રે લ વે , મકાનો વગે રેને બૉમબ િવસફોટ

55. ુ
• જતે િવસતારમાં ભાવવધારો – જરિર વસતન ી
અછત
ઉભી થાય છે .