Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Mais procurados (20)
Semelhante a สุภาษิต
Semelhante a สุภาษิต (20)
สุภาษิต
- 1. 1 สำนวน สุภำษิต คำพังเพย สำนวน หมำยถึง คำอ่ำนกล่ำวสั้นๆกระชับรัดกุมแต่ไม่มีควำมหมำยตรงตำม ตัวอักษรจะมีควำมหมำยแปลกไปจำกควำมหมำยเดิมที่ใช้ กันเป็นปกติในวัฒนธรรม เช่น จูงจมูก หมำยถึง ยอมให้คนอื่นพำหรือนำไปทำงไหนทำอะไรก็ได้ ต่อยหอย หมำยถึง พูดไม่หยุดปำก ถอยหลังเข้ำคลอง หมำยถึง ถอยเข้ำไปสู่ยุคเก่ำหรือแบบเก่ำ สุภำษิต เป็นคำนำม หมำยถึง ถ้อยคำหรือข้อควำม ที่กล่ำวสืบต่อกันมำช้ำนำน แต่มีเนื้อควำมหรือควำมหมำยที่ดี เป็นคำตักเตือนสั่งสอน และสะกิดใจให้ระลึกถึงอยู่เสมอ มีอยู่ 2 ประเภท คือ ๑. คำสุภำษิตประเภทที่ พูด อ่ำน เข้ำใจเนื้อควำมได้ทันที คือเป็นข้อควำมสั้นๆ กินควำมลึกซึ้ง มีควำมหมำยเป็นคติคำสอนหรือหลักควำมจริง โดยไม่ต้องแปลควำมหมำย ตีควำมหมำย เช่น ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว
- 2. 2 ๒. คำสุภำษิตประเภทที่ พูด อ่ำน หรือฟังแล้วยังไม่เข้ำใจเนื้อควำมนั้นในทันที ต้องนึกตรึกตรอง ต้องแปลควำม ตีควำมหมำยเสียก่อนจึงจะทรำบเนื้อแท้ของคำเหล่ำนั้น เช่น ผีบ้ำนไม่ดีผีป่ำก็พลอย ดังนั้นคำว่ำ “สำนวน” ที่ใช้ในที่นี้จึงหมำยถึงเฉพำะถ้อยคำที่มีควำมหมำยไม่ตรง ตัวอักษร มีควำมหมำยเป็นเชิงเปรียบเทียบ มีท่ำนผู้รู้ท่ำนหนึ่งกล่ำวว่ำ สำนวนเป็นคำพูดชนิดหนึ่งซึ่งไม่ได้วำงหลักวิชำหรือให้คติ อย่ำไร เช่น หนังหน้ำไฟ ,เกลือจิ้มเกลือ,บอดได้แว่น,เรื่อล่มเมื่อจอด,อำภัพเหมือนปูน คำพังเพย หมำยถึง ข้อควำมที่เรียบเรียงขึ้นมำ แฝงคติเตือนใจ ข้อคิดสะกิดใจให้นำไปปฏิบัติตำได้เป็นควำมหมำยกลำงๆ คือไม่เน้นกำรสั่งสอนและเนื้อหำของข้อควำมนั้นก็ไม่จำเป็ นว่ำจะต้องเป็นควำมดี หรือควำมจริงแท้แน่นอน สำเหตุที่เกิดสำนวน สุภำษิต คำพังเพย 1. ต้องกำรคำเพื่อสื่อสำรควำมรู้สึกให้เข้ำใจ เมื่อเกิดควำมต้องกำรคำให้เพียงพอกับควำมรู้สึก
- 3. 3 จึงต้องคิดคำใหม่อำจอิงคำเดิม แต่เปลี่ยนควำมหมำยไปบ้ำง หรือคล้ำย ควำมหมำยเดิม 2. หลีกเลี่ยงกำรใช้คำบำงคำ ซึ่งถ้ำใช้แล้วอำจหยำบคำย หรือก่อให้เกิดควำมไม่สบำยใจ ตัวอย่ำง คำว่ำ ตำย อำจมีหลำยสำนวน เช่น ซี้ ม่องเท่ง เสร็จ เสียชีวิต ถึงแก่กรรม ไปค้ำถ่ำน ไปนรก หรือ ถ่ำยปัสสำวะ อำจใช้ เบำ ไปยิงกระต่ำย ไปเก็บดอกไม้ 3. เพื่อให้สุภำพ หรือเหมำะสมกับฐำนะของบุคคล เช่น ตัดผม ทรงเครื่อง หรือทรงพระเครื่องใหญ่ 4. ต้องกำรให้คำพูดมีรสชำติ หรือ เกิดภำพ ตัวอย่ำงเช่น กุ้งแห้งเดินมำแล้ว (อำจหมำยถึงคนผอมแห้ง) สำนวนไทยนั้นมีมำตั้งแต่ก่อนสมัยพ่อขุนรำมคำ แหง เนื่องจำกในศิลำจำรึกของพ่อขุนรำมนั้น มีสำนวนไทยปรำกฏเป็นหลักฐำนอยู่เช่น เหย้ำเรือนพ่อเชื้อเสื้อดำ หมำยถึง ทรัพย์สมบัติ เป็นต้น กำรที่มีในภำษำเขียนครั้งแรกมีสำนวนไทยปรำกฏอยู่นั้น แสดงให้เห็นว่ำสำนวนไทยมีมำก่อนภำษำเขียนและมีกำรใ ช้ในภำษำพูดอยู่ก่อนแล้ว หนังสือสุภำษิตพระร่วงก็มีเนื้อหำเป็นสำนวนไทยที่ยังใช้อ
- 4. 4 ยู่ในปัจจุบันมำกมำย เช่น เมื่อน้อยให้เรียนวิชำ ให้หำสินเมื่อใหญ่ หนังสือกฎมณเฑียรบำลของเก่ำ ก็มีสำนวนไทยปรำกฏอยู่ นอกจำกนี้ในวรรณคดีไทยต่ำงๆตั้งแต่สมัยอยุธยำเป็นต้นม ำก็มีสำนวนไทยปรำกฏอยู่มำกมำย เช่น ขุนช้ำงขุนแผน ลิลิตยวนพ่ำยลิลิตพระลอและรำชำธิรำชเป็นต้น สำนวนเป็นเรื่องสำคัญเรื่องหนึ่งของภำษำไทย เพรำะเป็นคำพูดที่กลั่นกรองขึ้น เพื่อควำมสละสลวยของภำษำเป็นถ้อยคำที่คมคำยกว่ำคำพู ดธรรมดำ เป็นคำพูดที่รวมใจควำมยำวๆให้สั้นลงได้ ก็จะทำให้ผู้ฟังสำมำรถเข้ำใจง่ำย ๆ ควำมสำคัญของสุภำษิตสำนวนไทย สุภำษิตสำนวนไทย เป็นมรดกทำงวัฒนธรรมที่มีคุณค่ำ สะท้อนให้เห็นควำมคิด ควำมเชื่อ ค่ำนิยมของสังคมไทยที่สั่งสมสืบทอดกันมำในอดีต สมควรที่จะให้เยำวชนรุ่นหลังได้ทำกำรศึกษำค้นคว้ำ และใช้เป็นแนวทำงในกำรประพฤติ ปฏิบัติ ตนเพื่อ กำรที่จะสำมำรถอยู่ร่วมกันในสังคมอย่ำงมีควำมสุข ซึ่งในปัจจุบันได้มีกำรกล่ำวถึงและนำสุภำษิตสำนวนไทยดั งกล่ำวไปประยุกต์ใช้ในกำรปฏิบัติงำนต่ำงๆ
- 5. 5 อย่ำงกว้ำงขวำง ละสอดคล้องกับหลักธุรกิจและเศรษฐกิจ สำหรับสุภำษิตสำ นวนไทยนั้น มีรำกฐำนมำจำกแนวคิดทำงพระพุทธศำสนำ และมีส่วนที่มำจำกประสบกำรณ์ในกำรดำรงชีวิตประจำวัน บ้ำง ปรัชญำไทยที่ปรำกฏผ่ำนสุภำษิตส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของ กำรประกำศหลักกำรดำรงชีวิต คำพังเพย เป็นคำกลำงๆ มิได้สอนโดยตรง แต่มีลักษณะกำรแสดงออกของควำมเป็นจริง เพื่อให้เหมำะสมแก่กำรนำไปใช้กับเรื่องหรือสถำนกำรณ์นั้ นๆ เช่น น้ำขึ้นให้รีบตัก,วัวหำยล้อมคอก, ตำน้ำพริกละลำยแม่น้ำ,ตีวัวกระทบครำด เป็นต้น สุภำษิตสำนวนไทย ยังมีเสน่ห์ มีควำมเป็นเอกลักษณ์เฉพำะตัว โดยกำรดึงเอำสิ่งที่อยู่รอบตัวมำเปรียบเทียบดังนั้น เรำอำจพูดได้ว่ำ สุภำษิตสำนวนไทยมีควำมผูกพันกับเรำอย่ำงใกล้ชิด และยังให้ข้อคิด คติสอนใจอีกด้วย ลักษณะนิสัยของคนไทยกับกำรใช้สุภำษิตสำนวนไท ย เป็นที่ทรำบกันดีว่ำ “คนไทยนั้น เป็นพวกเจ้ำบท เจ้ำกลอน จะพูดจำสั่งสอนใคร ก็มักนำเอำสุภำษิตสำนวน หรือคำพังเพย ที่พูดกันต่อๆมำแต่โบรำณ มำเปรียบเทียบ
- 6. 6 เปรียบเปรยเสมอ” ซึ่งคำเหล่ำนี้มักจะเป็นคำพูดที่คล้องจองกัน ทำให้จดจำได้ง่ำย และสำมำรถมองเห็นภำพได้ชัดเจนมำกยิ่งขึ้น สมัยก่อนมีกำรนำเอำสุภำษิตสำนวนไทยมำใช้ในกำรสั่งสอ นลูกศิษย์ ลูกหำ หรือแม้แต่ที่จะนำมำใช้ในกำรเกี๊ยวพำรำสีกัน ทำให้คนไทยเรำนั้น ได้รู้สึกว่ำคุ้นเคย และผูกพันกับสุภำษิตสำนวนไทยมำโดยตลอด อีกทั้งสุภำษิตสำนวนไทยยัง เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เรำเห็นควำมคิด ควำมเชื่อ วิถีชีวิตของคนไทย และยังเป็นค่ำนิยมที่สั่งสมกันมำในอดีต แม้ว่ำปัจจุบันสุภำษิตสำนวนไทย ก็ยังเป็นที่เห็นกันบ่อย เช่น ใน วัด จะสอนให้คนที่เข้ำไปรู้จักบำป บุญ คุณโทษ รู้จักรักษำศีล หรือยำมที่ผู้อำวุโสน้อยกว่ำเข้ำไปทักทำยก็ยังมีคำตอบรับ ที่เป็นสำนวนอยู่เนื่องๆ เช่น ไหว้พระเถอะลูก แม้ในคำที่ใช้ในกำรต่อว่ำผู้อื่นก็ยังมีสุภำษิตสำนวน ไทยเข้ำมำปะปน หรือ สอดแทรกอยู่ด้วย เช่น”กินบนเรือน ขี้บนหลังคำ แปลว่ำ กำรที่เนรคุณต่อผู้มีพระคุณ เป็นต้น คุณค่ำของสำนวน 1. เป็นเครื่องอบรมสั่งสอนและชี้แนะให้เป็นคนดี
- 7. 7 - ในด้ำนควำมรัก : คนเดียวหัวหำย สองคนเพื่อนตำย, น้ำพึ่งเสือพึ่งป่ำ - ในด้ำนกำรศึกษำอบรม : ฝนทั่งให้เป็นเข็ม, สิบรู้ไม่เท่ำชำนำญ - ในกำรพูดจำ : พูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วอัปรำชัย ,พูดไปสองไพเบี้ย นิ่งเสียตำลึงทอง 2. สำนวนไทยช่วยสะท้อนให้เห็นควำมคิด ควำมเชื่อในสังคมไทย - ควำมเคำรพนอบน้อมผู้ใหญ่ เช่น เดินตำมผู้ใหญ่หมำไม่กัด - ควำมเชื่อเกี่ยวกับเรื่องกรรม เช่น ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว - ควำมเชื่อเกี่ยวกับกำรปกครอง เช่น บ้ำนเมืองมีขื่อมีแป - ควำมเชื่อเกี่ยวกับเกียรติยศชื่อเสียง เช่น ชำติเสือต้องไว้ลำย ชำติชำยต้องไว้ชื่อ 3. สะท้อนให้เห็นถึงภำวะควำมเป็นอยู่ - เกี่ยวกับเศรษฐกิจและกำรครองชีพ เช่น เสียน้อยเสียยำก เสียมำกเสียง่ำย - เกี่ยวกับกำรทำมำหำกิน เช่น น้ำขึ้นให้รีบตัก 4. ชี้ให้เห็นว่ำคนไทยรักธรรมชำติ ธรรมชำติกับกำรดำรงค์ชีวิตของคนไทยเกี่ยวพันกันอย่ำงแยกไม่ ออก จึงได้นำเอำลักษณะธรรมชำติของสัตว์ ต้นไม้ ฯลฯ มำตั้งเป็นสุภำษิต คำพังเพย และสำนวนต่ำงๆ
- 8. 8 5. ใช้ภำษำได้ถูกต้อง กำรศึกษำสำนวนต่ำงๆ ช่วยทำให้เรำใช้ภำษำได้ถูกต้องและสละสลวย ไม่ต้องใช้คำพูดที่เยิ่นเย้อยืดยำว แต่สำมำรถเรียกร้องควำมสนใจจำกผู้อ่ำนได้มำก นอกจำกนั้นกำรศึกษำสุภำษิต คำพังเพย และสำนวนของภำคต่ำงๆ ทำให้เรำได้เรียนรู้ภำษำถิ่นไปด้วยในตัว 6. ช่วยสืบทอดวัฒนธรรม กำรเรียนรู้เรื่องสุภำษิต คำพังเพย และสำนวนต่ำงๆ เป็นกำรสืบทอดวัฒนธรรมของชำติเอำไว้มิให้สูญหำย และเกิดควำมภูมิใจที่บรรพชน มูลเหตุที่ทำให้เกิดสำนวนไทย 1. เกิดจำกธรรมชำติ 2. เกิดจำกกำรกระทำ 3. เกิดจำกอุบัติเหตุ 4. เกิดจำกแบบแผนประเพณี 5. เกิดจำกควำมประพฤติ 6. เกิดจำกกำรละเล่น
- 9. 9 ตัวอย่ำงสำนวนไทยที่เกิดจำกธรรมชำติ 1. กำฝำก ควำมหมำย กินอยู่กับผู้อื่นโดยไม่ได้ทำประโยชน์อะไรให้ ควำมเป็นมำ กำฝำกเป็นต้นไม้เล็กๆ เกิดเกำะอยู่กับต้นไม้ใหญ่ และอำศัยอำหำร ในต้นไม้ใหญ่เลี้ยงตัวเอง ตัวอย่ำง ต้นไม้ที่มีกำฝำกอยู่ ก็ต้องลดอำหำรที่ได้สำหรับเลี้ยงตนไปเลี้ยงกำฝำก ประเทศก็เหมือนกัน มีภำวะกำรหำประโยชน์ได้มำก ก็ต้องเสียกำลังและทรัพย์ไปในทำงนั้นมำก มำจำก คนที่แอบแฝงเกำะกินผู้อื่นอยู่โดนไม่ได้ทำประโยชน์อะไรให้เขำ จึงเรียกว่ำกำฝำก เช่น ถึงเป็นอนุชำก็กำฝำก ไม่เหมือนฝำกสิ่งที่ว่ำอย่ำเย้ยหยัน 2. ไก่กินข้ำวเปลือก ควำมหมำย กินสินบน สำนวนนี้พูดเต็มว่ำ ไก่ยังกินข้ำวเปลือกอยู่ตรำบใจ คนก็ยังกินสินบนอยู่ตรำบสิ้น 3. ไก่ขัน ควำมหมำย เวลำรุ่งสำง ควำมเป็นมำ ธรรมชำติไก่พอเริ่มสำงก็ขัน เสียงไก่ขัน จึงเป็นสัญญำณว่ำเริ่มสำงแสงเงิน แสงทองกำลังจะขึ้น 4. ตีปีก ควำมหมำย ดีใจ
- 10. 10 ควำมเป็นมำ มำจำกไก่ที่ตีปีกเมื่อแสดงอำกำรกิริยำร่ำเริงคนเมื่อแสดงกิริยำร่ำเ ริงก็งอแขนสองข้ำงขยับเข้ำออกระทบกับลำตัว ตัวอย่ำง “บุญโรจน์ตีปีก ฉวยกล้องวิ่งไปทำงขวำ” ตัวอย่ำงสำนวนไทยที่เกิดจำกกำรกระทำ 1. คนล้มอย่ำข้ำม ควำมหมำย อย่ำดูถูกคนที่ล้มเหลวในชีวิต ควำมเป็นมำ สำนวนนี้มักมีคำต่ออีกว่ำ ไม้ล้มจึงข้ำม แปลว่ำคนดีที่ต้องตกต่ำยำกจนหรือหมดอำนำจ เนื่องจำกชีวิตผันแปรเปลี่ยนแปลงไป ไม่ควรจะลบหลู่ดูถูกเพรำะคนดีอำจเฟื่องฟูอีกได้ ผิดกับที่ล้มแล้วข้ำมได้ 2. ซื้อผ้ำดูเนื้อ ควำมหมำย ทำอะไรให้พินิจพิเครำะห์ดูให้ถี่ถ้วนก่อน ควำมเป็นมำ มำจำกกำรซื้อผ้ำก็ต้องดูเนื้อผ้ำให้ดี สำนวนนี้เป็นคู่กับ ”คบคนดูหน้ำ” ตัวอย่ำง “ซื้อสรรพสิ่งต้อง เพียรพิศ ผ้ำอย่ำงใดเนื้อชนิด แน่นน้อย ดุ ไม่ขำดควรคิด กำรต่อ ตำมเฮย เนื้อ เช่นเลอียดเรียบร้อย นุ่งได้เป็นดี” 3. ดำบสองคม ควำมหมำย สิ่งที่ทำลงอำจให้ผลทั้งผลดี และผลร้ำยได้เท่ำกัน
- 11. 11 ควำมเป็นมำ เปรียบเหมือนดำบ ซึ่งถ้ำมีคมทั้งสองข้ำงก็ย่อมเป็นประโยชน์ใช้ฟันได้คล่องแคล่วดี แต่ในขณะที่ใช้คมข้ำงหนึ่งฟันลง คมอีกข้ำงหนึ่งอำจโดนตัวเองเข้ำได้ กำรทำอะไรที่อำจเกิดผลดีและร้ำยได้เท่ำกัน จึงเรียกว่ำเป็นดำบสองคม 4. ดินพอกหำงหมู ควำมหมำย กำรงำน หรือธุระหรือเรื่องอะไร ต่ำงๆ ที่เกิดขึ้นทีละเล็กทีละน้อยพอกพูนขึ้นเรื่อย ๆ จนทำให้ต้องลำบำกหรือยุ่งยำกเดือดร้อน ตัวอย่ำง “นอกจำกนี้มีข้อทำให้เดือดร้อนรำคำญใจซึ่งกันและกันเป็น นำนับประกำร สิ่งละอันพรรณละน้อย แต่สะสมเข้ำไม่ช้ำก็เป็นก้อนใหม่เหมือนดินพอกหำงหมู” 5. ตำยดำบหน้ำ ควำมหมำย คิดมำนะไปสู่กับเครำะห์กรรมเอำข้ำงหน้ำ ควำมเป็นมำ สำนวนนี้เข้ำใจว่ำจะมำจำกกำรต่อสู้ในสนำมรบ ซึ่งนักรบจะต้องก้ำวหน้ำเสมอ คือ เมื่อจะตำยก็ไปตำมเอำข้ำงหน้ำ ไม่มีย่อท้อถอยหลัง ตัวอย่ำง “ถ้ำแม้นเพื่อนอยำกตำยวำยชีวี จงไปตำยในยุทธนำ จงเชื่อฟังคำเตือนเพื่อนพูดดี ควรที่ไปตำยดำบหน้ำ” ตัวอย่ำงสำนวนไทยที่เกิดจำกอุบัติเหตุ
- 12. 12 1. ใจดีสู้เสือ ควำมหมำย ทำใจให้เป็นปกติเผชิญกับสิ่งที่น่ำหลัว ตัวอย่ำง “เรำก็หมำยมำดว่ำชำติเชื้อ ถึงปะเสือก็จะสู้ดูสักหน” พระอภัยมณี 2. ดำบสองคม ควำมหมำย สิ่งที่เรำทำลงไปอำจให้ผลทั้งทำงดี และทำงร้ำยได้ ควำมเป็นมำ เปรียบเหมือนกับดำบ ซึ่งถ้ำมีคมทั้งสองข้ำงก็ย่อมเป็นประโยชน์ใช้ฟันได้คล่องแคล่วดี แต่ในขณะที่ใช้คมข้ำงหนึ่งฟันลง คมอีกด้ำนหนึ่ง อำจโดนตัวเองเข้ำได้ กำรทำอะไรที่อำจเกิดผลดีและร้ำยได้เท่ำกัน จึงเรียกว่ำ เป็นดำบสองคม 3. ดูตำม้ำตำเรือ ควำมหมำย พูดหรือทำอะไรก็ตำม ให้ระมัดระวังพินิจพิเครำะห์ ว่ำมีอะไรอยู่ข้ำงหน้ำ ข้ำงหลังบ้ำง ไม่ให้ซุ่มซ่ำม ควำมเป็นมำ มำจำกกำรเล่นหมำกรุก ซึ่งมีตัวหมำกเรียกว่ำ “ม้ำ” และ “เรือ” ม้ำเดินตำมเฉียงทะแยงซึ่งทำให้สังเกตยำก ส่วนเรือเดินตำยำวไปได้สุดกระดำนเวลำเดินหมำกอำจจะเผลอ ไม่ทันสังเกตตำที่ม้ำอีกฝ่ำยหนึ่งเดิน หรือไม่ทันเห็นเรืออีกฝ่ำยหนึ่งที่อยู่ไกล เดินหมำกไปถูกตำที่ม้ำหรือเรือฝ่ำยตรงข้ำมสกัดอยู่ ก็ต้องเสียตัวหมำกของตนไปให้คุ่แข่ง
- 13. 13 4. ผงเข้ำตำตัวเอง ควำมหมำย เมื่อเกิดปัญหำขึ้นกับตัวเอง หรือเกิดเรื่องอะไรเกี่ยวกับตัวเองแล้วตัวเองไม่สำมำรถแก้ไขได้ ควำมเป็นมำ คนที่มีควำมรู้ควำมคิดดี มีสติ ปัญญำเฉลียวฉลำด ทำอะไรให้ใคร ๆ สำเร็จลุล่วงไปได้ แต่พอมีปัญหำหรือมีเรื่องอะไร เกิดขึ้นกับตัวเอง กลับหมดปัญญำที่จะแก้ไข 5. ม้ำดีดกระโหลก ควำมหมำย กิริยำท่ำทำงผลุบผลับกระโดกกระเดกลุกลน ควำมเป็นมำ คนที่มีกิริยำท่ำทำงผลุบผลับกระโดกกระเดกลุกลน มักใช้ว่ำผู้หญิงที่ไม่เรียบร้อย จะลุกจะนั่งหรือเดินพรวดพรำดเตะนั่นโดดนี่กระทบโน่นไปรอบข้ำ งที่พูดว่ำ “ดีดกระโหลก” ฟังดูเป็น “ม้ำดีดกระลำ” แต่ควำมจริงเปรียบเหมือนกิริยำของม้ำ คือม้ำที่พยศมักจะมีกิริยำที่เรียกว่ำ ดีด กับ โขก อยู่ด้วยกัน ตัวอย่ำง “เหมือนม้ำดีขี่ขับสำหรับรบ ทั้งดีดขบโขกกัดสะบัดย่ำง” กลอนพระอภัยมณี
- 14. 14 สำนวนไทยเกิดจำกแบบแผนประเพณี 1. พิธีรีตอง เป็นสำนวนที่มีควำมหมำย 2 อย่ำง 1. พิธีนั้นเอง เช่น พิธีบวชนำค 2. กำรกระทำอะไร ๆ ก็ได้ที่มีบทบำทมำก ในภำษำไทยมักจะมีคำต่อท้ำยที่เรียกว่ำสร้อยคำอยู่มำก สร้อยคำลำงทีก็มีควำมหมำยอย่ำง “รีตอง” 2. ฤกษ์งำมยำมดี ควำมหมำย เวลำดี เวลำเหมำะ เวลำสมควร โอกำส ฯลฯ ควำมเป็นมำ มูลของสำนวนนี้มำจำกตำรำโหรำศำสตร์มที่มีวิธีคำนวณดูวันเวลำ ฤกษ์ยำมที่เหมำะเป็นชัยมงคลสำหรับทำกำรงำนต่ำง ๆ ตัวอย่ำง “สัญญำกันตกลง สองสหำยคอยถึงวันฤกษ์งำมยำมดีแต่งตัวออกจำกบ้ำน” นิยำยเบงคลี 3. นอกรีด ควำมหมำย ประพฤติผิดไปจำกแบบแผนขนมธรรมเนียมประเพณี ตัวอย่ำง “ขอโทษโปรดเถิดพระมุนี
- 15. 15 อะไรนี่นอกรีดมำกีดขวำง ผัวท่ำนจะคลึงเคล้ำเข้ำหยกนำง ห้องกลำงเปล่ำอยู่นิมนต์ไป” คำวีพระรำชำนิพนธ์รัชกำลที่ 2 4. แก้เกี้ยว-พูดแก้ให้เกี่ยวข้องอยู่ในเรื่อง ควำมหมำย พูดแก้ตัว หมำยถึงพูดแก้ไปอย่ำงอื่น แต่แก้เกี้ยวหมำยถึงพูดแก้ให้เกี้ยวข้องมัวพันอยู่ในเรื่องที่พูดกัน สำนวนนี้ดูท่ำทำงจะมำจำกกำรเล่นเพลง ซึ่งชำยหญิงร้องเกี้ยวแก้กัน 5. ทำมิ่งสิ่งขวัญ ควำมหมำย ทำขวัญ คือทำพิธีของให้มิ่งขวัญในตัวอยู่มั่นคง และเจริญ ตัวอย่ำง “น้ำไหลไฟดับ มำพบสบพับ โฉมยงทรงใน ทำมิ่ง สิ่งขวัญ แพทย์พรำหมณ์ครมครัน ตั้งเตียงเรียงไร ตำมไต้ให้ไฟ จึดเทียนเวียนไป ธำรทรงสรงสนำน” กำพย์ขับไม้ พระรถ สำนวนไทยเกิดจำกควำมประพฤติ
- 16. 16 1. กินข้ำวร้อนนอนสำย กินข้ำวร้อน หมำยถึง กินข้ำวหรืออำหำรที่ปรุงแล้วเสร็จกำลังร้อน นึกจะกินร้อน ๆ เมื่อใดก็ได้ นอนสำย หมำยถึง ตื่นนอนเมื่อใดก็ได้ ทั้งสองคำนี้รวมกัน หมำยถึงบุคคลชั้นขุนมูลนำยที่ทำงำน อย่ำงอิสระแก่ตน ผิดกับคนชั้นที่ต้องอยู่ในบังคับ ซึ่งนอนสำยไม่ได้ และกินก็ไม่สะดวก ถึงเวลำจะกินไม่ได้กินทันที กว่ำจะได้กินอำหำรเย็นจืดไม่มีรส ส่วนคนที่มีอิสระ นึกจะกินก็ได้กินทันที จะตื่นเมื่อใดก็ได้ 2. ข้ำวแดงแกงร้อน ข้ำวแดงเป็นข้ำวที่สีด้วยมือ ไม่ขัดจนเป็นสีขำว เพรำะในสมัยโบรำณยังไม่มีดรงสี คนทั่วไปจึงกินข้ำวแดงกัน ถ้ำจะกินข้ำวขำว คือข้ำวที่ขัดจนขำว แต่เฉพำะคนชั้นสูงที่อยู่ในวัง และบ้ำนที่ใหญ่ ๆ โต ๆ ข้ำวแดงแกงร้อนหมำยถึง บุญคุณ คือเมื่อกินข้ำวของผู้ใดก็ต้องคิดถึงบุญคุณของผู้นั้น ตัวอย่ำง “อนึ่งนำยมีคุณอันสุนทร เพรำะข้ำวแดงแกงร้อนได้กินมำ” ทุคคตะสอนบุตร 3. ควำมรู้ท่วมหัวเอำตัวไม่รอด มีวิชำ มีควำมรู้ทุกสิ่งทุกอย่ำงแต่ตั้งตัวให้เป็นหลักฐำนไม่ได้
- 17. 17 หรือเมื่อครำวที่มีเรื่องเกิดขึ้นกับตัวเอง กลับไม่มีปัญญำที่จะแก้ไขให้ตัวเองรอดพ้นมำได้ 4. คำงคกขึ้นวอ คนชั้นต่ำที่ไม่เคยมี ไม่เคยได้สิ่งที่ตัวเองคำดหมำยไว้ แล้วกลับมำมีมำได้ขึ้นมำ ก็แสดงกิริยำให้เห็นว่ำเห่อต่ำง ๆ 5. นกสองหัว คนกลับกลอกโลเล ทำตนเข้ำด้วยทั้งสองฝ่ำย ไม่มีอุดมคติมั่นคง เหตุที่เอำนกมำเปรียบก็เพรำะว่ำ สมัยก่อนเคยเรียกหญิงงำมเมือง (นครโสเภณี) หรือหญิงที่หำกินอย่ำงนี้ว่ำ นก เมื่อพูดว่ำ นก ก็เป็นอันว่ำรู้กัน ตัวอย่ำง “เหม่อ้ำยเชียงทองจองหองเอำ ลงไปเข้ำกับไทยช่ำงไม่กลัว แต่ก่อนนั้นมันขึ้นแก่เรำนี้ ถือดีหยิ่งยกนกสองหัว” เสภำขุนช้ำงขุนแผน สำนวนไทยเกิดจำกกำรละเล่น 1. เข้ำตำจน สำนวนนี้มำจำกกำรละเล่นทีมีตัวหมำกเดินตำมตำรำง เช่น หมำกรุก หมำกตัวใดต้องตกอยู่ในตำซึ่งไม่มีทำงจะเดินต่อไปอีก ก็เรียกกันว่ำ จน คือแพ้
- 18. 18 ใครที่ต้องตกอยู่ในที่อับจนไม่มีทำงเบี่ยงบ่ำยเอำตัวรอดได้ ก็เรียกว่ำ เข้ำตำจน ตัวอย่ำง “สิ้นคิดฤทรำเข้ำตำจน จนผลำญนฤมลให้มรณำ” อิเหนำ พระรำชนิพนธ์รัชกำลที่ 2 2. คลุกคลีตีโมง อยู่ร่วมกัน คลุกคลีอยู่ด้วยกัน คำว่ำ ตีโมง หมำยถึงตีฆ้อง กำรเล่นของไทยในสมัยโบรำณมักจะมีฆ้องกับกลองเป็นอุปกรณ์ เช่น โมงครุม ระเบ็ง ซึ่งมีมำตั้งแต่สมัยอยุธยำในบุณโณวำท คำฉันท์ว่ำ ตัวอย่ำง “โมงครุ่มคณำชำยกลเพศพึงแสยง ทับทรวงสอิ้งแผง ก็ตระกูตะโกดำ เทริดใส่บ่ใคร่ยล ก็ละเล่นละลำนทำ กุมแส้ทวำรำ ศรับร้องดำเนินวง” 3. ถูกขำ หมำยควำมว่ำ เข้ำคู่ หรือเข้ำพวก หรือเข้ำชุดกันได้สนิทสนมกลมเกลียวกันดีไม่ขัดเขิน เช่นเล่นฟุตบอลถูกขำกัน เต้นรำถูกขำกัน มูลของสำนวนนี้มำจำกกำรเล่นที่ประกอบด้วยผู้เล่นหลำย ๆ คน เช่นเล่นไพ่ ถ้ำเคยเล่นด้วยกันมำก่อนเรียกว่ำถูกขำกัน 4. นักเลงอดเพลงไม่ได้ มีนิสัยชอบแล้วอดไม่ได้
- 19. 19 มูลของสำนวนน่ำจะมำจำกกำรเล่นเพลง นักเลง หมำยถึงนักเล่น เมื่อเป็นนักเล่นแล้วเห็นคนอื่นเล่นเพลงกันก็อดที่จะเข้ำร่วมวงไม่ไ ด้ ต่อมำใช้กว้ำงออกไป หมำยถึงอะไรก็ได้เมื่อชอบแล้วก็อดที่จะประพฤติไม่ได้ 5. โบแดง กำรแสดงออกที่แสดงให้เห็นถึงควำมสำมำรถให้เป็นที่ยกย่อง มูลของสำนวนมำจำกกำรเล่นเครื่องโต๊ะจีนในสมันรัชกำลที่ 4 คือ มีกำรประกวดตั้งโต๊ะจีน โต๊ะของผู้ใดมีเครื่องโต๊ะ พระยำโชฎึกรำชเศรษฐี ซึ่งเป็นผู้ชำนำญเครื่องโต๊ะก็เอำ แพรแดง ผูกทำขวัญชิ้นนั้น เครื่องโต๊ะจีนชิ้นใดได้แพรแดงก็แสดงว่ำเป็นของดี ต่อมำเอำแพรมำทำเป็นโบแดง โบแดงกลำยเป็นสำนวนใช้บอกถึงควำมสำมำรถดีเด่น ใครทำอะไรที่ดีเด่นก็จะเป็นที่ยกย่องนับถือ
- 20. 20 ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ก กบในกะลำครอบ ผู้มีควำมรู้และประสบกำรณ์น้อย เหมือนกบที่ถูกกะลำครอบไว้ แต่สำคัญตนว่ำมีควำมรู้มำก เพรำะมองเห็นเพียงกะลำแคบๆ กบเลือกนำย ผู้ต้องกำรเปลี่ยนผู้บังคับบัญชำอยู่เรื่อยๆ ซึ่งท้ำยสุดก็มักจะไม่ได้ดี กระต่ำยขำเดียว ยืนกรำนไม่ยอมรับ กระต่ำยตื่นตูม เมื่อได้ยินได้ฟังข่ำวใดๆ ก็ตื่นตกใจเพรำะเชื่อทันที โดยไม่พิจำรณำเสียก่อนว่ำเป็นจริงหรือไม่ ถ้ำเชื่อโดยไม่ได้พิจำรณำให้ถ่องแท้ อำจทำให้เกิดควำมเสียหำยได้ กระต่ำยหมำยจันทร์ ผู้ชำยที่หมำยปองกับผู้หญิงมีฐำนะสูงกว่ำ กล้วยๆ ของง่ำยๆ กลิ้งครกขึ้นเขำ ทำงำนที่ยำกเกินควำมสำมำรถของตน กว่ำถั่วจะสุกงำก็ไหม้ ลักษณะของกำรทำงำนที่มีควำมลังเลใจ ทำให้แก้ปัญหำได้ไม่ทันท่วงที เมื่อได้อย่ำงหนึ่ง แต่ต้องเสียอีกอย่ำงหนึ่งไป ไก่งำมเพรำะขน คนงำมเพรำะแต่ง ควำมสวยงำมเกิดขึ้นได้จำกกำรปรุงแต่ง ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่ คนที่รู้ควำมลับของกันและกัน กำฝำก แฝงกินอยู่ผู้อื่นโดยไม่ทำประโยชน์ให้ กิ่งทองใบหยก เหมำะสมกันในทุกด้ำน(ใช้เรียกหญิงชำย ที่จะแต่งงำนกัน) กินอยู่กับปำก อยำกอยู่กับท้อง รู้ดีอยู่แล้ว แสร้งทำเป็นไม่รู้ไม่เห็น
- 21. 21 เก็บหอมรอมริบ เก็บรวบรวมไว้ทีละเล็กทีละน้อย แกะดำ คนที่ทำอะไรผิดเพื่อนผิดฝูงในกลุ่มนั้นๆ(ใช้ในทำงไม่ดี) ไก่อ่อน ผู้ที่ยังมีประสบกำรณ์น้อย ยังรู้ไม่ทันเล่ห์เหลี่ยมของคน. อ่อนหัด ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ข ขนหน้ำแข้งไม่ร่วง ใช้กับคนมั่งมีที่ใช้จ่ำยเงินเป็นจำนวนมำก แต่ก็ไม่กระทบกระเทือนหรือเดือดร้อน ขว้ำงงูไม่พ้นคอ ทำอะไรแล้วผลร้ำยย้อนกลับมำสู่ตัวเอง. ที่มำ งูมีลำตัวยำวจึงม้วนรัดเหยื่อได้ง่ำย ถ้ำ จับงูขว้ำงออกไปไม่พ้นตัว มันอำจแว้งมำรัดคอคนขว้ำงได้ ข้ำวแดงแกงร้อน กำรนึกถึงบุญคุณของผู้มีพระคุณ ข้ำวพึ่งนำ ปลำพึ่งน้ำ พึ่งพำอำศัยกัน ข้ำวยำกหมำกแพง เศรษฐกิจไม่ดี อดอยำกขำดแคลน ข้ำวของแพง ข้ำวใหม่ปลำมัน คนพึ่งแต่งงำนกันใหม่ๆ ยังอยู่ระหว่ำงกำรเสพสุขสมรส ขิงก็รำ ข่ำก็แรง ต่ำงก็จัดจ้ำนพอ ๆ กัน, ต่ำงก็มีอำรมณ์ร้อนพอ ๆ
- 22. 22 กันต่ำงไม่ยอมลดละกัน ขี่ช้ำงจับตั๊กแตน ลงทุนมำกแต่ได้ผลนิดหน่อย ขี้แพ้ชวนตี แพ้ตำมกติกำแล้วยังไม่ยอมรับว่ำแพ้จะเอำชนะด้วยกำลัง แพ้แล้วพำล ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ค คนดีผีคุ้ม คนทำดีย่อมไม่มีภัย คนเดียวหัวหำย สองคนเพื่อนตำย เวลำกำรทำอะไรที่น่ำกลัวหรือมีควำมเสี่ยง หำกไปกันสองคนก็จะดีกว่ำคนเดียว เนื่องจำกจะได้ช่วยกันได้ไม่มำกก็น้อย คนรักเท่ำผืนหนัง คนชังเท่ำผืนเสื่อ คนรักมีน้อย คนชังมีมำก คบคนพำลพำลพำไปหำผิด คบบัณฑิตบัณฑิตพำไปหำผล กำรเลือกคบคนต้องดูดีๆ เพรำะหำกคบคนชั่วหรือคนไ ก็มักชักพำเรำจูงเรำไปในทำงไม่ดี แต่ถ้ำรู้จักเลือกคบเ ก็จะพำกันชักจูงให้เรำมีควำมรู้และสิ่งดีๆตำมมำ คบคนให้ดูหน้ำ ซื้อผ้ำให้ดูเนื้อ จะพิจำรณำคนหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งให้พิจำรณำอย่ำงละเอ คลุมถุงชน กำรสมรสที่จัดขึ้นด้วยควำมเห็นชอบของผู้ใหญ่โดยคู่บ คว้ำน้ำเหลว ไม่ได้ผลตำมต้องกำร ควำมในอย่ำนำออก ควำมนอกอย่ำนำเข้ำ ไม่ควรนำเรื่องไม่ดีภำยในบ้ำน ไปเล่ำให้ผู้อื่นฟัง ขณะเดียวกันไม่นำเรื่องวุ่นวำยนอกบ้ำนเข้ำมำ ควำมพยำยำมอยู่ที่ไหน ควำมสำเร็จอยู่ที่นั้น กำรที่เรำมีควำมพยำยำมสู้และอดทน ไม่ย่อท้อ เรำก็จะพบกับควำมสำเร็จสักวันหนึ่ง ควำมรู้ท่วมหัวเอำตัวไม่รอด มีควำมรู้มำกแต่ไม่รู้จักใช้ควำมรู้ให้เป็นประโยชน์ คอเป็นเอ็น ขึ้นเสียงเถียงโต้อย่ำงไม่ยอมลดละ, เถียงเก่ง
- 23. 23 คู่เรียงเคียงหมอน กำรที่เป็นสำมีภรรยำกัน สำมำรถเรียกอีกอย่ำงว่ำ คู่เค ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ฆ ฆ้องปำกแตก เก็บควำมรับไว้ไม่อยู่ ชอบนำควำมรับคนอื่นไปโพนทะนำ ปำกโป้ง ฆ่ำควำยอย่ำเสียดำยพริก ทำกำรใหญ่ไม่ควรตระนี่ ฆ่ำช้ำงเอำงำ กำรลงทุนลงแรงมำกมำย แต่ได้ประโยชน์นิดเดียวไม่คุ้มค่ำ ฆ่ำไม่ตำยขำยไม่ขำด ตัดไม่ขำด ใช้กับพ่อแม่ที่รีกลูกมำก จะโกรธเกลียดอย่ำงไร ก็ไม่ตัดขำด ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ง งงเป็นไก่ตำแตก อำกำรของผู้ที่มีอำกำรงงมำกจนคิดอะไรไม่ออก ทำอะไรไม่ถูก งมเข็มในมหำสมุทร ค้นหำสิ่งที่ยำกจะค้นหำได้ ทำกิจที่สำเร็จได้ยำกยิ่ง งอมืองอตีน เกียจคร้ำน ไม่สนใจขวนขวำยทำกำรงำน ไม่คิดสู้ งูกินหำง เรื่องรำวทีเกิดขึ้นมำ
- 24. 24 เกี่ยวโยงกันเป็นวงจนหำที่สิ้นสุดไม่ได้ ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด จ จระเข้ขวำงคลอง ผู้ที่ชอบกันท่ำหรือขัดขวำงไม่ให้ผู้อื่นทำกำรอย่ำงใดอย่ำงหนึ่ง จับปลำสองมือ ทำกิจที่ยำกมำกกว่ำหนึ่งอย่ำงในเวลำเดียวกันจึงผิดพลำดหรือไม่ไ จับปูใส่กระด้ง ยำกที่จะทำให้อยู่นิ่ง ๆ ได้ จับแพะชนเเกะ กำรทำอะไรก็ทำแบบขอไปที จับเรื่องนั้นเรื่องนี้มำปนกันเพื่อให้สำเ จับเสือมือเปล่ำ แสวงประโยชน์โดยตัวเองไม่ต้องลงทุน ใจดีสู้เสือ ถ้ำเรำเจอคนมำรังแกควรทำดีกับเขำเข้ำไว้ ใจปลำซิว มีใจไม่อดทน ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ฉ ฉ้อรำษฎร์บังหลวง กำรทุจริตฉ้อฉลของผู้ใช้อำนำจหน้ำที่รำชกำรเพื่อผลประโยชน์ส ฉิ่งเสียงแตก ปำกเก็บควำมรับไม่อยู่ ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ช
- 25. 25 ชักธงขำว ยอมแพ้ ชักน้ำเข้ำลึก ชักศึกเข้ำบ้ำน ชักนำศัตรูเข้ำบ้ำน ชักแม่น้ำทั้งห้ำ พูดจำหว่ำนล้อมหรืออ้ำงเหตุผลต่ำงๆ เพื่อให้ได้สิ่งที่ต้องกำร ชักใย บงกำรอยู่เบื้องหลัง ชักหน้ำไม่ถึงหลัง ขัดสนเพรำะรำยได้มีไม่พอคุ้มกับรำยจ่ำย ช้ำงตำยทั้งตัวเอำใ บบัวมำปิด คนที่ทำชั่วหรือทำผิด ย่อมไม่สำมำรถปกปิดควำมผิดของตนได้ จะปิดอย่ำงไรก็ไม่มิด ช้ำงเท้ำหน้ำ เป็นหัวหน้ำผู้นำหรือเป็นผู้ที่กระทำกำรงำนใดๆ แล้วให้คนอื่นทำตำม ใช้สำหรับหญิงชำยที่แต่งงำนมีครอบครัวแล้ว ช้ำๆได้พร้ำสองเล่มง ำม ค่อย ๆ คิดค่อย ๆ ทำแล้วจะสำเร็จผล ชิงสุกก่อนห่ำม ด่วนทำสิ่งที่ยังไม่สมควรแก่วัยหรือไม่ถึงเวลำ ชี้นกเป็นนก ชี้ไม้เป็นไม้ ผู้มีอำนำจจะว่ำยังไง ผู้น้อยก็คล้อยตำมอย่ำงนั้น ชี้โพรงให้กระรอก ชี้แนะช่องทำงที่ไม่ดีให้ผู้อื่นเห็น หรือให้เขำคิดได้ เพื่อเป็นแนวทำงให้คนนั้นกระทำสิ่งไม่ดีนั้น ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ซ ซื่อกินไม่หมด คดกินไม่นำน ควำมซื่อสัตย์นั้น กินใช้..ไม่มีวันหมด เพรำะเรำซื่อสัตย์ ถึงไม่มี ก็จะมีคนให้ควำมช่วยเหลือเรำตลอด แต่ถ้ำเรำคดโ
- 26. 26 ก็ได้รับควำมช่วยเหลือครั้งแรกครั้งเดียว หลังจำกน ก็ต้องลำบำกตลอดไป ซื้อง่ำยขำยคล่อง ค้ำขำยเจริญ ซื้อวัวหน้ำนำ ซื้อผ้ำหน้ำหนำว/ซื้อควำยหน้ำนำ ซื้อผ้ำหน้ำตรุษ ซื้อของไม่คำนึงถึงกำลเวลำ ย่อมได้ของรำคำแพง ทำอะไรไม่เหมำะกับกำลเวลำย่อมได้รับควำมเดือด ซื่อเหมือนแมวนอนหวด ทำเป็นซื่อ เชื่อง ไม่มีพิษมีภัย แต่ควำมจริงแล้วกลับซ่อนควำมร้ำยกำจ ควำมเจ้ำ เอำไว้ภำยใน ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ฒ เฒ่ำหัวงู ชำยสูงอำยุที่มีพฤติกรรมไม่เหมำะสมกับสุภำพสตรี ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ด ดำบสองคม มีทั้งด้ำนดีและด้ำนเสีย มีทั้งคุณและโทษ ดำวล้อมเดือน มีบริวำรแวดล้อมมำก ดินพอกหำงหมู สะสมงำนจนเยอะ โดยไม่จัดกำรให้เรียบร้อยแล้วปล่อยให้เยอะขึ้นไปเรื่อยๆ ดูช้ำงให้ดูหำง พิจำรณำเลือกผู้หญิงที่จะเป็นคู่ครอง
- 27. 27 ดูนำงให้ดูแม่ ดูตำม้ำตำเรือ พิจำรณำให้รอบคอบ เด็กเลี้ยงแกะ คนที่ชอบพูดปดจนไม่มีใครเชื่อถือ เด็ดดอกฟ้ำ เอำหญิงสูงศักดิ์มำเป็นภรรยำ ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ต ตกกระไดพลอยโจน จำเป็นต้องยอมเข้ำไปเกี่ยวข้องด้วย ตกนรกทั้งเป็น ได้รับควำมลำบำกแสนสำหัส ตกน้ำไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้ ตกอยู่ในที่คับขันอย่ำงไรก็ไม่เป็นอันตรำย ตกลงปลงใจ ตัดสินใจที่จะร่วมมือหรือร่วมชีวิตด้วยกัน ตนเป็นที่พึ่งเเห่งตน อัตตำหิอัตตำโน นำโถ มีควำมหมำยว่ำ คนเรำนั้นควรจะช่วยเหลือตนเอง ไม่ควรพึ่งคนอื่นๆให้มำช่วย ตักน้ำรดหัวตอ แนะนำพร่ำสอนเท่ำไรก็ไม่ได้ผล ตักน้ำใส่กระโหลก ชะโงกดูเงำ ก่อนจะว่ำจะด่ำคนอื่น ดูตัวเองซะก่อน ตักบำตรอย่ำถำมพระ จะให้อะไรแก่ผู้รับ เต็มใจรับอยู่แล้วไม่ควรถำม เตี้ยอุ้มค่อม คนที่มีฐำนะยำกจนแต่ต้องเป็นภำระอุดหนุนคนที่มีฐำ นะเช่นตน คือ ยิ่งทำให้ตัวเองแย่ลงไปอีก ตีงูให้หลังหัก กำรทำสิ่งใดแก่ศัตรูโดยไม่เด็ดขำด จริงจัง ย่อมจะได้รับผลร้ำยภำยหลัง
- 28. 28 ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ถ ถวำยหัว ยอมเสี่ยงชีวิตเพื่อชำติ, เอำชีวิตเป็นประกัน, ทำจนสุดควำมสำมำรถ, ยอมสู้ตำย ถอดเขี้ยวถอดเล็บ ละพยศ, ละควำมดุหรือร้ำยกำจ, เลิกแสดงฤทธิ์แสดงอำนำจอีกต่อไป ถอนรำกถอนโคน ทำลำยให้ถึงต้นตอ, ทำลำยให้สิ้นเสี้ยนหนำม ถอนหงอก ไม่นับถือควำมเป็นผู้ใหญ่ พูดว่ำให้เสียผู้ใหญ่ ถอยหลังเข้ำคลอง หมำยถึง ถอยกลับไปสู่ควำมล้ำหลัง ถ่ำนไฟเก่ำ ชำยหญิงที่เคยรักใคร่หรือเคยได้เสียกันมำก่อน แม้เลิกร้ำงกันไปเมื่อมำพบกันใหม่ ย่อมรักใคร่หรือปลงใจกันได้ง่ำยขึ้น ถี่ลอดตำช้ำง ห่ำงลอดตำเล็น ดูเหมือนรอบคอบ แต่ไม่รอบคอบจริง ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ท ทองแผ่นเดียวกัน เกี่ยวดองกันโดยกำรแต่งงำน ทองไม่รู้ร้อน กำรเฉยเมย ไม่มีควำมรู้สึก ท่ำดีทีเหลว มีท่ำทำงดี แต่ทำอะไรไม่ได้เรื่อง ทำดีได้ดีทำชั่วได้ชั่ว ทำอย่ำงไรย่อมได้ผลเช่นนั้น ที่เท่ำเเมวดิ้นตำย ที่ดินหรือเนื้อที่เล็กน้อย
- 29. 29 ทุบหม้อข้ำว ตัดอำชีพ ตัดทำงทำมำหำกิน หรือทำลำยอำชีพ เทน้ำเทท่ำ คล่อง, รวดเร็ว, มักใช้ประกอบคำ ขำย เป็น ขำยดีอย่ำงเทน้ำเทท่ำ. เทือกเถำเหล่ำกอ เชื้อสำยวงศ์ตระกูลที่สืบเนื่องต่อกันมำ น ญำติโดยตรงตั้งแต่บิดำมำรดำขึ้นไปถึงทวด แทงใจดำ พูดสิ่งที่ไม่ดีตรงกับควำมในใจที่เป็นสีดำของผู้ฟัง ทำนำบนหลังคน คนที่คิดหำผลกำไรหรือหำผลประโยชน์ใส่ตน ด้วยวิธีเบียดเบียน หรือรีดนำทำเร้นเอำจำกน้ำพักน้ำแรงของผู้อื่น โดยขำดควำมเมตตำ เช่น ให้กู้เงินแล้วเรียกดอกเบี้ยแพงๆ หรือกว้ำนซื้อข้ำวจำกชำวนำในรำคำถูกๆ เพื่อเอำมำค้ำกำไร ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ธ ธรรมย่อมรักษำผู้ประพฤติธรรม คนที่คิดดี ทำดี ควำมดีย่อมคุ้มครองไม่ให้หลงผิดคิดชั่ว ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด น นกต่อ คนที่ทำหน้ำที่ติดต่อหรือชักจูงหลอกล่อนคนอื่นให้ห นกน้อยในกรงทอง คนที่มีควำมเป็นยู่อย่ำงสุขสบำยแต่ขำดอิสระภำพ นกสองหัว กำรทำตัวฝักใฝ่อยู่ทั้งสองฝ่ำยที่ไม่ค่อยถูกกัน เป็นค กำรกระทำของคนที่ไม่จริงใจกับใคร น้ำท่วมทุ่ง ผักบุ้งโหรงเหรง พูดมำกแต่ได้เนื้อหำสำระน้อย
- 30. 30 น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่ำ กำรพึ่งพำอำศัยกัน น้ำขึ้นให้รีบตัก เวลำมีโอกำสดีควรรีบทำ น้ำขุ่นไว้ในน้ำใสไว้นอก เมื่อคนเรำนั้นไม่พอใจกับสิ่งใดแล้วนั้นก็ควรจะเก็บเ น้ำตำลใกล้มด เป็นสำนวนที่หมำยโดยเฉพำะถึง ผู้หญิงกับผู้ชำยที่อ เปรียบเหมือนน้ำตำลกับมดเช่นเดียวกับผู้หญิงอยู่ใก ผู้ชำยเรำก็อดที่จะเข้ำมำไต่ตอมหรือเลำะเล็มผู้หญิง หรือบำงทีก็อำจมีใจตรงกันขึ้นได้ทั้งคู่เมื่ออยู่ใกล้กัน ในน้ำมีปลำในนำมีข้ำว ควำมอุดมสมบรูณ์ น้ำลดตอผุด เมื่อหมดอำนำจควำมชั่วที่ทำไว้ก็ปรำกฏ น้ำมำปลำกินมดน้ำลดมดกินปลำ โอกำสของใครหรือจังหวะดีของใคร ฝ่ำยนั้นก็ย่อมชนะควำมหมำยอย่ำงเดียวกับคำว่ำ " น้ำร้อนปลำเป็น น้ำเย็นปลำตำย น้ำร้อนหมำยถึงคนที่ปำกร้ำยแต่จิตใจไม่ร้ำยย่อมไม ส่วนน้ำเย็นหมำยถึงคนปำกหวำนหลอกให้คนหลงเช ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด บ บนบำนศำลกล่ำว ขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยเหลือให้สำเร็จดังประสงค์ บ่นเป็นหมีกินผึ้ง หมีเวลำกินน้ำหวำนจะก้มหน้ำก้มตำกินอย่ำงเดียวไม่สนใจกับส เลยเปรียบคนที่บ่นโดยไม่สนใจอะไรเลย บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น จะทำอะไรก็ค่อย ๆ พูดจำกัน อย่ำให้มีเรื่องมีรำวเดือดร้อนเกิด บ่ำงช่ำงยุ คนชอบยุแหย่ให้เขำแตกกัน มำจำกเรื่องนิทำนสอนเด็ก ที่สมม รูปร่ำงคล้ำยกระรอก มีหนังพังผืดข้ำงลำตัวคล้ำยปีก ถลำร่อน
- 31. 31 และบ่ำงเที่ยวพูดยุนกกับหนูมิให้รับค้ำงคำวเป็นพวก บ้ำนเคยอยู่ อู่เคยนอน สถำนที่ตนเคยอยู่อำศัยมำก่อน บ้ำนแตกสำแหรกขำด เหตุกำรณ์ที่เกิดขึ้นในครอบครัวหรือในบ้ำนเมืองอย่ำงร้ำยแรง บำนปลำย ขยำยออกไปมำกกว่ำที่ตั้งใจไว้เดิม, ขยำยเรื่องเล็กให้กลำยเป ประมำณหรือกำหนดไว้ บ้ำนป่ำ เมืองเถื่อน บ้ำนเมืองที่ไม่มีกฎหมำยหรือกฎระเบียบบังคับกำรดำรงค์ชีวิตใ บ้ำนเมืองมีขื่อมีแป บ้ำนเมืองย่อมมีกฎหมำยคุ้มครอง ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ป ปล่อยไก่ แสดงควำมโง่ออกมำ ปล่อยเสือเข้ำป่ำ ปล่อยปลำลงน้ำ ปล่อยศัตรูหรือคนที่มีอิทธิพลไป สอนให้ระวัง เพรำะเขำไม่นึกถึงบุญคุณ อำจกลับมำทำให้เรำเดือดร้อน ปลำหมอตำยเพรำะปำก คนที่ชอบพูดอะไรพล่อยๆโดยรู้เท่ำไม่ถึงกำรณ์หรือพูดแส จนตัวเองต้องรับเครำะห์ เพรำะปำกของตัวเอง ปลำใหญ่กินปลำเล็ก คนที่มีอำนำจใหญ่กว่ำข่มเหงคนอ่อนแอกว่ำ ปลูกเรือนตำมใจผู้อยู่ ผูกอู่ตำมใจผู้นอน ทำตำมควำมพอใจของผู้ที่จะได้รับผลโดยตรง, มักพูดเข้ำ ผูกอู่ตำมใจผู้นอน เป็น ปลูกเรือนตำมใจผู้อยู่ ผูกอู่ตำมใจ ปอกกล้วยเข้ำปำก เรื่องง่ำยๆ ปั้นน้ำเป็นตัว สร้ำงเรื่องโกหกโดยไม่มีมูล ปำกแข็ง ไม่ยอมรับควำมจิง ปำกคม พูดจำแสียดแทใจ
- 32. 32 ปำกฉีกถึงใบหู พูดเยอะมำก พูดจนเบื่อ พูดซ้ำแล้วซ้ำอีก ปำกตำแย ปำกอยู่ไม่สุข ขี้ฟ้อง พูดมำก ปำกปรำศรัยน้ำใจเชือดคอ พูดดีแต่ใจคิดร้ำย ปำกปลำร้ำ ชอบพูดหรือด่ำด้วยคำหยำบคำย ปำกเป็นเอกเลขเป็นโท กำรพูดจำสำคัญกว่ำวิชำหนังสือ หรือ กระบวนกำรทำงำน เป็นรองกำรสื่อสำร เป็นปี่เป็นขลุ่ย ถูกคอกัน หรือ เข้ำกันได้ดี ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ผ ผักชีโรยหน้ำ กำรทำควำมดีเพียงผิวเผิน ผัดวันประกันพรุ่ง เลื่อนเวลำไปเรื่อยๆ ไม่เริ่มทำอะไรจริงจังเสียที ผัวหำบเมียคอน ผัวเมียช่วยกันทำมำหำกิน ผ้ำขี้ริ้วห่อทอง คนมั่งมีแต่แต่งตัวซอมซ่อ ผีไม่มีศำล เร่ร่อนไม่มีที่อยู่เป็นที่เป็นทำง ผึ้งแตกรัง ไปคนละทิศละทำง แผลเก่ำ ควำมเจ็บชำที่ฝังใจอยู่ไม่รู้ลืม ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ฝ
- 33. 33 ฝนตกขี้หมูไหล พลอยเหลวไหวไปด้วยกัน ฝนตกไม่ทั่วฟ้ำ ให้หรือเเจกจ่ำยอะไรไม่ทั่วถึงกัน ฝนตกอย่ำเชื่อดำว อย่ำไว้ใจใครหรืออะไรจนเกินไป ฝนทั่งให้เป็นเข็ม จะต้องพยำยำมให้เต็มกำลังควำมสำมำรถของตนเอง เพื่อให้ส ฝนสั่งฟ้ำ ปลำสั่งหนอง สั่งเสียเป็นครั้งสุดท้ำย, ทำกำรอันใดที่เป็นเรื่องสำคัญเพื่อไว้อำลัยก่อนจำกไป ฝำกปลำย่ำงไว้กับแมว ฝำกสิ่งใดไว้กับผู้ที่ชอบสิ่งนั้น ย่อมสูญเสียให้กับผู้นั้นไป ใฝ่สูงจนเกินศักดิ์ หวังสิ่งที่เกินฐำนะของตน ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด พ พร้ำงัดปำกไม่ออก ไม่ค่อยพูด พลิกหน้ำมือเป็นหลังมือ เปลี่ยนแปลงหรือทำให้ผิดไปจำกเดิมอย่ำงตรงกันข้ำม, กลับหน้ำมือเป็นหลังมือ ก็ว่ำได้ พออ้ำปำก ก็เห็นลิ้นไก่ แค่เห็นท่ำทำง หรือแค่เห็นกำรขึ้นต้น ฉันก็รู้แล้ว ว่ำเธอจะทำยังไงต่อไป พำยเรือคนละที ทำงำนไม่ประสำนกัน พำยเรือในอ่ำง กำรคิดหรือทำ หรือพูดวกวนกลับไปกลับมำ. พิมเสนแลกกับเกลือ ยอมลดตัวเองไปทำในสิ่งที่ต่ำกว่ำ หรือไม่คู่ควรกัน ควำมหมำยของ "พิมเสน"ย่อมมีรำคำกว่ำ "เกลือ" กำรทำตนเองให้มีรำคำตัวของตนตกต่ำลงไปก็เท่ำกับว่ำ เอำพิมเสนไปแลกกับเกลือ พูดอย่ำงมะนำวไม่มีน้ำ พูดห้วนๆ,พูดไม่มีหำงเสียง เพชรตัดเพชร คนเก่งเจอกับคนเก่ง
- 34. 34 แพ้เป็นพระ ชนะเป็นมำร กำรยอมแพ้ทำให้เรื่องสงบ กำรพยำยำมเอำชนะทำให้เกิดควำมวุ่นวำย แพ้แล้วพำล แพ้แล้วแต่ไม่ยอมรับว่ำตนแพ้. . แพะรับบำป คนที่รับเครำะห์กรรมเเทนผู้อื่นที่ทำกรรมนั้น ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ฟ ฟังควำมข้ำงเดียว รับรู้เรื่องจำกฝ่ำยเดียวแล้วด่วนตัดสิน ฟังไม่ได้ศัพท์ จับเอำมำกระเดียด ได้ยินหรือได้ฟังมำไม่ถนัดชัดเจน ก็นำเอำมำพูดบอ ฟังหูซ้ำย ทะลุหูขวำ รับฟังแต่ไม่รู้ ไม่รู้เรื่อง ฟังหูไว้หู กำรรับฟังคำพูดหรือเรื่องรำวต่ำง ๆ ไว้แต่เพียงรับฟังเท่ำนั้น อย่ำเพิ่งเชื่อไปเสียหมด ฟ้ำสูงแผ่นดินต่ำ ให้คนเรำรู้จักกำละเทศะ รู้ที่สูงที่ต่ำ หรือรู้ว่ำสิ่งใดเหมำะสิ่งใดควรแก่ฐำนะข ฟ้ำหลังฝน เมื่อเรื่องร้ำยผ่ำนไป สิิิงที่ดีก็ตำมมำ ฟื้นฝอยหำตะเข็บ กำรรื้อเอำเรื่องเก่ำ ๆ ที่แล้วไปแล้ว มำพูดขึ้นให้เป็น ไฟไหม้ฟำง เรื่องที่เกิดอย่ำงรวดเร็วแล้วก็หำยไป ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ภ ภูตไม่มีศำลสมภำรไม่มีวัด ผู้ทีไม่มีที่อยู๋เป็นหลักเป็นแหล่ง
- 35. 35 ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ม มะนำวไม่มีน้ำ คำพูดไม่น่ำฟัง ไม่ไพเรำะ ไม่ลื่นหูหวั่นๆ ขำดควำมนุ่มนวล มัดมือชก บังคับหรือใช้วิธีกำรใด ๆ ให้อีกฝ่ำยหนึ่งตกอยู่ในภำวะจำยอมโดยไม่มีทำงต่อสู้ ม้ำดีดกระโหลก กิริยำกระโดกกระเดกลุนลน ไม่เรียบร้อย มำเหนือเมฆ มีควำมคิดหรือชั้นเชิงเหนือผู้อื่น มีทองเท่ำหนวดกุ้ง นอนสดุ้งจนเรือนไหว มีสมบัติอยู่เพียงน้อยนิด แต่กลับหวงไว้รำวกับมีมำกมำย มีสลึงพึงบรรจบให้ครบบำท สอนให้รู้จักประหยัด รู้จักเก็บหอมรอบริบ ค่อยๆ เก็บสะสมเงินไว้ หำกมีเหตุฉุกเฉินจะได้มีเงินเก็บไว้ยำมขำดแคลน มือถือสำก ปำกถือศีล มักแสดงตัวว่ำเป็นคนดีมีศีลธรรม แต่กลับประพฤติชั่ว มือไม่พำยเอำเท้ำรำน้ำ คนที่ไม่ช่วยเขำทำงำนแล้ว ยังไปทำตัวกีดขวำงเกะกะแก่งำนของเขำอีก มือสะอำด มีดวำมประพฤติดี ซื่อสัตย์สุจริต ไม่เห็นโลงศพ ไม่หลั่งน้ำตำ กำรกระทำทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่ไม่ดีลงไป แล้วพอมำนึกได้อีกที ก็สำยเกินไปแล้ว ไม้อ่อนดัดง่ำย ไม้เเก่ดัดยำก เด็กมีนิสัยที่ง่ำยต่อกำรอบรมสั่งสอน ส่วนคนโตมักจะเป็นคนหัวดื้อยำกแก่กำรอบรมสั่งสอน ไม่เอำถ่ำน ไม่สนใจกำรงำน เหลวไหล ไม่รักดี ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ย ยกธงขำว ยอมเเพ้
- 36. 36 ยกภูเขำออกจำกอก นำสิ่งที่หนักอกหนักใจออกไปให้พ้น ซึ่งหมำยควำมว่ำหมดวิตกกังวล หรือโล่งอกนั่นเอง ย้อมแมวขำย เอำของไม่มีรำคำมำตบแต่งเสียใหม่ แล้วเอำมำหลอกลวงว่ำเป็นของดีของมีรำคำ ยิงปืนนัดเดียวได้นกสองตัว ทำอย่ำงเดียวได้ผล2อย่ำง, ลงทุนครั้งเดียวได้ผลกำไร ๒ ยื่นแก้วให้วำนร เอำของมีค่ำหรือของดีไปให้กับคนที่ไม่รู้จักคุณค่ำของขอ ทำให้เปล่ำประโยชน์ ยื่นหมูยื่นเเมว นำของมำเเรกกันหรือสลับกันในเวลำเดียวกัน. ยืมจมูกคนอื่นเขำมำหำยใจ อำศัยควำมคิดหรือแรงของคนอื่นมำทำงำนให้ตน ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ร รักดีหำมจั่วรักชั่วหำมเสำ กำรทำตัวดี ประพฤติดี มั่นหำควำมรู้ก็ได้งำนดีรำยได้สูง ถ ขำดควำมรู้วิชำก็ต้องทำงำนหนัก รำยได้ต่ำ รักพี่เสียดำยน้อง กำรลังเลใจ ตัดสินใจไม่ถูกว่ำจะเลือกอย่ำงไหนดี รักยำวให้บั่น รักสั้นให้ต่อ คิดจะคบหำกันให้ยั่งยืนให้บั่นเอำส่วนที่เสียๆของกันและกัน แต่จะให้มิตรภำพสั้นลงก็ให้ต่อควำมยำวสำวควำมเพ่งโทษต รักวัวให้ผูกรักลูกให้ตี ถ้ำรักจริงก็ต้องอบรมสั่งสอนลูกและทำโทษลูกเมื่อผิด รำไม่ดีโทษปี่โทษกลอง ตนเองทำไม่ถูกไม่ดี แต่กลับไปซัดโทษผู้อื่น รีดเลือดกับปู เคี่ยวเข็ญหรือบังคับเอำกับผู้ที่ไม่มีทำงจะให้ รู้จักเก็บรู้จักงำ รู้จักเก็บรักษำข้ำวของ รู้เท่ำไม่ถึงกำร รู้อะไรไม่จริง
- 37. 37 รู้ไว้ใช่ว่ำ ใส่บ่ำแบกหำม เรียนรู้ไว้ไม่หนักเรี่ยวหนักแรงหรือเสียหำยอะไร ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ล ลงเรือลำเดียวกัน ทำงำนร่วมกัน ร่วมรับผลกำรกระทำด้วยกัน ล้วงคองูเห่ำ กล้ำเข้ำไปทำอะไรแก่ผู้ที่มีอำนำจเหนือกว่ำ ลิงขี้ใส่เรือ คนที่มีควำมซุกซน ทำให้ของดีเป็นของเสีย ลิงหลอกเจ้ำ คนที่ต่อหน้ำผู้ใหญ่ก็ทำตัวเรียบร้อย แต่ลับหลังซนเป็นลิงเป็นค่ำง ลิ้นกับฟัน สิ่งที่อยู่ใกล้กัน ย่อมมีกำรกระทบ กระทั่ง กันเป็นธรรมดำ ลูกไก่ในกำมือ จะบีบก็ตำย จะคำยก็รอด อยู่ในอำนำจเหนือกว่ำจะทำอย่ำงไรก็ได้ จะให้ตำยหรือให้รอดก็ได้ ลูกทรพี ลูกอกตัญญูที่ทำร้ำยพ่อแม่ของตน. ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น ลูกย่อมไม่แตกต่ำงไปจำกพ่อแม่ ลูบหน้ำปะจมูก กำรกระทำอะไรสักอย่ำงลงไปแล้ว กระทบกระเทือนถึงพวกเดียวกันเองเข้ำ ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ว วัดรอยตีน, วัดรอยเท้ำ คอยเทียบตัวเองกับผู้ที่เหนือกว่ำเพื่อชิงดีชิงเด่น วัวแก่กินหญ้ำอ่อน ผู้ที่สูงอำยุแล้วชอบมีคู่ที่อำยุรุ่นลูกรุ่นหลำน วัวเคยขำ ม้ำเคยขี่ ชำยหญิงที่เคยมีสัมพันธ์กันมำ ย่อมรู้จิตใจกันดีอยู่แล้ว วัวไม่กินหญ้ำอย่ำขมเขำ อย่ำบังคับหรืออย่ำฝืนให้เขำทำอะไรในสิ่งที่เขำไม่สมัครใจ วัวลืมตีน คนที่ไม่เจียมตัว หรือมีศักดิ์ต่ำแต่คิดเห่อเหิมจะทำตัวให้เทีย
- 38. 38 วัวหำยล้อมคอก ไม่คิดหำทำงป้องกันไว้แต่แรก จะคิดป้องกันก็ต่อเมื่อเกิดกำ เปรียบเหมือนมีวัว แต่ไม่ทำคอกล้อมวัวไว้ ครั้นเมื่อวัวหำยไ จึงทำคอกขึ้น วัวก็หำยเสียแล้ว ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ส สมภำรกินไก่วัด ผู้มีอำนำจในกำรปกครอง ซึ่งชอบหำเศษหำเลยจำกหญ สวยแต่รูป จูบไม่หอม มีหน้ำตำสวย แต่มีกิริยำท้ำทำงหรือมำรยำทไม่ดี สอนจระเข้ว่ำยน้ำ สอนให้คนที่เป็นอยู่แล้วให้เก่งหรือชำนำญขึ้นไปอีก ม สัตว์โลกย่อมเป็นไปตำมกรรม กมฺมุนำ วตฺตตี โลโก ( อ่ำนว่ำ กำมุนำ วัดตะตี โลโก )สัตว์โลกทุกประเภททำอย่ำงไรย่อมได้ผลเช่นนั้น สำยตัวแทบขำด เหน็ดเหนื่อยเพรำะทำงำนหนักแทบไม่ได้พักผ่อน สำวไส้ให้กำกิน เอำควำมลับหรือเรื่องไม่ดีของตนเองหรือของพี่น้องขอ สำเนียงส่อภำษำ กิริยำส่อสกุล กำรแสดงออกทั้งกำรพูดและกิริยำมำรยำทย่อมชี้ให้เห หรือพื้นฐำนกำรอบรมของคน คนที่เกิดในตระกูลดี ได ย่อมมีกิริยำวำจำดี ส่วนคนชั้นต่ำ ไม่ได้รับกำรอบรม ม ไม่มีกิริยำมำรยำท สิ้นไร้ไม้ตอก หมดทำงสู้ สิบคนเข้ำไม่เท่ำคนหนึ่งออก คนที่ทำงำนกับเรำมำนำนๆ ย่อมจะมีควำมชำนำญในห จะหำคนใหม่สิบคนมำแทน ก็คงสู้คนเก่ำที่ออกไปไม่ได สิบเบี้ยใกล้มือ อะไรที่คว้ำได้ง่ำย ก็ควรจะคว้ำไว้ก่อนดีกว่ำที่จะมองข สิบปำกว่ำไม่เท่ำตำเห็น สิบตำเห็นไม่เท่ำมือคลำ เรื่องที่เล่ำจำกปำกคนมำก ๆ ก็อย่ำเพิ่งไปเชื่อถือทีเดียว ต้องเห็นด้วยตำเองเสียก่อนและถ้ำจะให้แน่จริง ๆ แล้ว ก็ต้องได้อยู่กับเหตุกำรณ์นั้นด้วย หรือเรียกว่ำได้ส จึงจะเป็นของแน่นอน
- 39. 39 สิบแปดมงกุฎ ผู้ที่มีเล่ห์เหลี่ยมมำกชอบหลอกลวงผู้อื่นให้หลงเชื่อ ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด ห หงษ์กับห่ำน คนใหญ่โตไม่ควรคู่กับคนต หญ้ำปำกคอก ง่ำย คุ้นเสียจนมองข้ำมไป หนอนบ่อนไส้ ศัตรูหรือฝ่ำยตรงข้ำมที่เข้ำม หนอนหนังสือ คนที่ชอบหมกมุ่นอยู่กับกำร หนักไม่เอำ เบำไม่สู้ ไม่เอำกำร ไม่เอำงำน หน้ำเนื้อใจเสือ คนที่แสดงออกภำยนอกดูดีม แต่ภำยในมีจิตใจโหดเหี้ยม หนำมแหลมไม่มีคนเสี้ยม มะนำวกลมเกลี้ยงไม่มีคนกลึง คนที่มีสติปัญญำหรือมีควำม อำจเป็นผู้ที่ไม่ต้องมีใครสอน หน้ำสิ่วหน้ำขวำน อยู่ในระยะอันตรำย หรือใน หน้ำไหว้หลังหลอก ต่อหน้ำทำดีแต่ลับหลังตรงก หนีเสือปะจระเข้ หนีภัยอันตรำยอย่ำงหนึ่งแล ไปพบกับภัยอันตรำยอีกอย่ำ
- 40. 40 ตัวอย่ำงสุภำษิตหมวด อ อกไหม้ไส้ขม เป็นทุกข์อย่ำงแสนสำหัส อดเปรี้ยวไว้กินหวำน ถ้ำอยำกจะทำอะไรให้ได้ผล ละทิ้งสิ่งไม่ดีนั้นเพื่อรอรับสิ่ง อย่ำไว้ใจทำง อย่ำวำงใจคน จะจนใจเอง มีอธิบำยควำมหมำยอยู่ในตัว อย่ำไว้ใจทั้งในเรื่องหนทำง หรือกำรเดินทำงและในเรื่อง จะได้รับเครำะห์โดยไม่รู้ตัวเ อยู่บ้ำนท่ำนอย่ำนิ่งดูดำย ปั้นวัวปั้นควำยให้ลูกท่ำนเล่น เมื่ออำศัยอยู่บ้ำนใคร ก็อย่ำอยู่เปล่ำ ควรช่วยทำอ อ้อยเข้ำปำกช้ำง สิ่งที่หลุดลอยไปเป็นของคน ๆ อัฐยำยซื้อขนมยำย กำรได้รับทรัพย์จำกผู้ใดผู้ห โดยที่เรำไม่ต้องลงทุนอะไร อำบน้ำต่ำงเหงื่อ ทำงำนหนัก อำบน้ำร้อนมำก่อน เกิดก่อนจึงได้รู้เห็นสิ่งต่ำงๆ อ้ำปำกก็เห็นลิ้นไก่ รู้เท่ำทันคำพูดที่พูดออกมำ อ้ำปำกเห็นไรฟัน รู้ทันกัน เออออห่อหมก เห็นดีเห็นงำมด้วย
- 41. 41 ภำคผนวก
- 42. 42
- 43. 43
- 44. 44