Transporti Intermodale (shume menyrash)

PROJEKTIMI I SISTEMEVE TE TRANSPORTIT
Kapitulli i IX
Tema :
Tran s p o r ti Inter m o d a l e (shume menyrash)
Pergjithesime
Nje nder problemet qe e veshtiresojne shperndarjen, shtririen e transportit te mallrave
mbi rruge, eshte koha e madhe jo levizese e mallit, ne pikat e nderthuries se levizjeve
(grumbullimin, shperndarjen, vazhdim levizjeje te mallit ne destinacion) e cila presupozon
kohen e perpunimit te mallit. Si dhe siperfaqet e disponueshme per kete kohe ne keto
pika te nderthurjes se levizjes e te perpunimit te mallrave. Keshtu mga viti 1930-40 filloj nje
koncep i ri “unifikimi i njesive te ngarkesave” kjo do te thote qe menyra te ambalazhimit
te jete e paraqykyar qe ne projektim si nje element ne teknologjine e organizimit te
transportit te objektit, kjo gje solli qe:
1. Perpunimin dhe manipulimin me me lehtesi te mallit, shkurtimin e proceve te ngarkim
shkarkimit, duke perdorur impiante c’vendosese specifike, perfundimi kohe e kosto me e ulur.
2. Projektimin e llojit te mallit, sipas menyres se teknologjise se transportit te tyre, ose ne stadin e
projektimit eshte parashikuar menyrat e perpunimit, te ambalazhimit per transport
3. Optimizimi i volumeve te destinuara per transport, si dhe deri diku standartizimin e
parametrave dhe normave ne procesin e transportit, kjo sidomos ne bashkeveprimet ndermjet
zonave me kultura e tradita te ndryshme (shtete)
Kjo tendence e persosjes se projektit te transportit, solli perhapjen e nje unifikimi te
njesise se ngarkeses, e cila aktualisht quhet “palet”, ”Kontejner”. Shif figuren e
meposhteme. Keshtu duke kufizuar permasat, ne drejtim te unifikimit konstruktiv,
sjell perpunimin e mekanizuar te tyre, e cila frenohet nga veshtiresite per faktin e
vendosjes neper vagona, si dhe levizjeve me shpejtesi ne rruge. Mbas viteve 1950
keto veshtiresi jane kapercyer duke krijuar transporte multimodiale e intermodale,
qe bazohet ne perhapjen ose shtririen e njesive te ngarkeses, njekohesisht ne
shume teknologji te ndryshme transporti, keshtu realizohet nje transporit i
kombinuar. Po prezantojme nje grupim te llojeve te transportit;
1

Elementet e nje kontejneri
Grupime te llojeve te ndryshme te transporit
2

1.Transport Multimodale
Ne cilklin e cvendosjes se mallit, te pakten jane prezante 2 lloje te
ndryshme transporti, (me njesi të ndryshme ngarkimi).
2. Transport Intermodale
Ne ciklin e cvendosjes se mallit, aktivizohen me shume se 2 lloje
transporti, po mbi te njejten njesi ngarkimi UTI, pa e cenuar mallin (i
njejti ambalazhim). UTI mund të jetë: kasa e levizeshme, kontejner,
ose gjysem rimorkio
3.Transport i kombinuar Transport Intermodale, ne te cilin jane te angazhuar lloje te ndryshme
transporti si: hekurudhor, detare, ajror, rrugor.
4. Transport i kombinuar
Hekurudhe-goma
Transport i kombinuar, ndermjet hekurudhes dhe mjetit me goma
5. Transport i kombinuar
Goma-detare/lumor
Transport i kombinuar, ndermjet transportit ujore dhe mjetit me goma
6. Transporti direkt
Transporti i mjetit se bashku me mallin mbi vagon, i cili e ka planin
mbeshtetes te ulur, pergjate gjithe gjatesise se tij.
7.Transporti i shoqeruar Transporti i llojeve të sipercituar, por i shoqeruar me person drejtues.
8. Ro-Ro
Levizja hyrie-dalje e mjetit rrugore, nepermjet mjeteve detare, ose
mjeteve hekurudhore.
9.Lo-Lo Ngarkimet shkarkimet e shpeshte te UTI nga paisjet ngritese
Keto lloje transporti sjellin tendencen edhe ne zhvillimin e mjeteve qe perdoren per
transport, si dhe duke kaluar ne transportin me shume kapje (numer i madh ngarkimi-
shkarkimi), krijon emertesa, ose te ashtuquajtura procedura operative standarte. Ne kete
konteks mund te rigrupojme “terminoligjine gjenerale” :
Njesia per ngarkim
1.Njesia per ngarkese palet, kontejner, kuti cvendosese, gjysem rimorkio.
2. Kontejneri
Kuti speciale, per transport malli, e riforcuar per mbivendosje, e qe
mund te cvendoset horizontalisht dhe vertikalisht
3. Kontejner toksore
Kontejner qe i korespondon normave internacionale te hekurudhave
UCI, per perdorimin e transportit te kombinuar rruge-hekurudhe
4. Kontejner detare
Kontejner qe i korespondon normave internacionale ISO, per
perdorimin e transportit me anije, ose mjete lundrimi
5. Kontejner me
kapacitet te madh
Kontejner qe perputhet sipas normave te ISO, persa i perket
gjatesise e gjeresise, kurse lartesia eshte jasht norme (9’66’’ ose
2.9m, 8’ ose 2.44m) vetem tipi 40’ afersisht 12.2m do te merret ne
konsiderate (per gjatesine e gjeresin)
6. Kontejner me kapacitet
shume te madh
Kontejner qe nuk eshte i standartizuar nga ISO, por mund te
grupohen sipas gjatesise 45’ kembe (13.72m)
7. Kasa e levizeshme Nje menyre e transportit te mallit vetem neper rruge-hekurudhe
Sa thame me siper, ne mund te ndertojme nje ballafaqim te te dhenave, per njesite e
ngarkeses, konkretisht:
3

Njesia e ngarkeses
1. Njesia e
ngarkese
Palet, ose malli i ambalazhuar, i futur ne nje nga njesite per ngarkim
malli. Malli i ambalazhuar, ose i rigrupuar, neper njesite ndarese,
pergjithesish konforme dimensioneve te palet-it
2. Palet/Palet
Platforme ne pergjithesi prej druri, e cila lehteson manovrimet e mallit.
Dimensionet standarte sipas ISO jane 100x120 cm sipas CEN 80x120
cm
3. TEU
Njesia ekujvalente ne 20’ kembe (6.1m). Kjo njesi i korespondon nje
kontejneri me gjatesi 20’, perdoret per te shprehur nje numer te
kontejnerave me gjatesi te ndryshme te kapjes ose kur duam te
shkruajme nje kapacitet per ndonje anije, ose te ndonje terminali
hekurudhore. Sipas ISO kontejneri me 40’ korespondon 2 TEU
E gjitha kjo njesi e ngarkeses duhet te bashkerendoje me karakteristikat gjeometrike te
dimensioneve te mjeteve te transportit me goma, e cila eshte ne dispozicion te kesaj
njesie. Nuk behet fjale per mjete speciale, (njesi jashte standartit), ato kane procedura te
tjera, si ne aspektin juridik, ekzekutiv, ashtu dhe ne ate fizik (llogaritje modifikime te
ndryshme te atrecaturave, per transportin e tyre si per distanca te madha, ashtu dhe per
ato te vogla) ne figurat e meposhteme jepen teknologjite e perpunimit te njesive te
ngarkeses.
4

5

6

7

8

Karakteristikat, per tipodimensionet, dhe masat, maksimale te lejushme me ligj, per
qarkullim ne infrastrukturen kombetare e nderkombetare, per mjetet rrugore, jane si me
poshte:
9

Sic shikohet praktikisht ne transportin toksore, (ndermjet menyrave), si nje transport i
shpejte, perdor dy menyra te ndryshme intermodale te transportit, rruge–hekurudhe
rruge–dete. Keshtu ne transportin intermodal toksore, e ndajne dy tipologji te specifikuara
te transportit.
1. Transporti me kontejner detare, qe ka per oferte–kerkese portet detare
2. Transporti i kombinuar rruge–hekurudhe, d.m.th. transporti hekurudhore, me
teknike te specializuar per ngarkesat, te transportit ne rruge.
Mjetet e transporti hekurudhur, ne perputhje me njesine e ngarkeses, jane te unifikuara
konstruktivisht sipas llojit te njesise per ngarkim (kontejner gjysem rimorkio, autotren etj)
 Kontejnerat detare-rrugore
Baza e se ciles eshte njesia e ngarkimit e cila rrezulton nje element kryesore per
transportin intermodal. Ne cilesine e nje strukture te forte, e te qendrueshme,
pergjithesisht e unifikuar ne tipodimensionet dhe e afte per te nxene mallin pa demtim
dhe qe mund te cvendoset mekanikisht, nepermjet menyrave te ndryshme te transportit.
Dy familje te medha ne “njesine per ngarkese” jane:
• Kontejner detare (normat e ISO)
• Njeisa e ngarkimit te transportit ne rruge ose kontejner toksore, si gjysem
rimorkiot, ose kasat e levizeshme (normat CEN dhe UIC)
Per kontejnerat si njesi ngarkimi, duhet te kete keto karakteristika:
• Te jete totalisht ose pjeserisht i mbyllur, i destinuar per te nxene mall
10

• Te kete nje konstruksion te pershtashem, i perhereshem, i pacmontueshem dhe
i qendrueshem per shume cikle ngarkimi
• Te jete i pershtashem, per transport mallrash pa i prishur ngarkimet ndermjet
menyrave te vecanta transporti
• Te kete i pershtateshme, per te levizur me menyra te thjeshta sidomos ndermjet
menyrave te vecanta transporti
• Te jete adapte per tu stivuar ne menyre te shpejte.
Kjo logjike e kontejnerimit te transportit, lindi ne Amerike, si rrezultat i problemeve te
tarnsportit mbi rruge. Por zhvillim te madh ky lloj transporti e mori ne fillim te viteve 60, me
ndryshimet politike e asaj kohe. Ndertimi i modulit te pare te transportit me kontejner u
zhvillua shume nepermjet detit (Sedand,USA). Ne 1965, pas 4 vjet diskutimesh, Shoqata
ISO vendosi normat per konstruksionin e gjenerates se re te transportit me kontejner ISO.
Konstruksioni i se ciles eshte si ne figuren e meposhteme.
 Kontejnerat detare
Eshte nje njesi ngarkese e pershtateshme edhe per transportin mbi rruge (automjetet me
goma), por e bllokuar, e fiksuar me keto te fundit, nepermjet qosheve, te cilat kane nje
konstruksion te vecante, kub me vrime, ne te cilen futet koka e cekicit (konstruksioni me
forme, qe mberthehet ne vrimen, ne kiin e qoshes te kontejnerit). Rrotullimi i cekicit per 90
grade eshte menyra per shterngimin, ose lirimin e lidhjes. Ky element eshte normalizuar
sipas ISO. Persa i takon dimensionit te kontejnerit kujtojme
a) Per kontejner te perdorur per transport mallrash te “Thata” ka keto dimensione :
♦ Gjatesia 20’(6.05m), 30’(9.12m), 40’(12.19m), 45’(afersisht 13.71m)
♦ Lartesite 8’(2.44m), 8’6”(2.6m), 9’6”(2.9m)
♦ Gjeresia 8’(2.44m)
Keto permasa jane ne permiresim p,sh. Kategoria 30’ ka nje perdorim te vogel ne teresine
e vagonave ndersa 13.71m ka nje perhapje masive. Ne ecurine e zhvillimit te transportit
kemi nje perdorim te kontejnerave ne gjeresi 2.5m sidomos ne vendet veriore. Perdorimi i
lartesise 8’6” (2.6m) praktikisht ka gjetur perhapje 90% ne tregun boteror
b) Kontejner me porta anesore, jane te pershtashem ne ngarkimet anesore, me te
shpeshtit jane ato me 20’ 30’ 40’
c) Kontejner 20’ e 30’ per transport malli te shkrifet, ofrojne hapje te paretave tavanore,
dhe per shkarkim ofrojne hapjen e pareteve me te ulet se anesori e ballori per te
11

siguruar nje boshatisje per efekt te gravitetit ose aspirimit. Keto kontejnera jane te
pershtatshem per transportin e materialeve, me teknologjine e ngarkim shkarkimi
pneumatiken (grure pluhura).
d) Kontejnerat me ventilim jane 20’, ato lejojne nje ventilim te detyryeshem e te
kontrolluar, sipas normave te mallit, nepermjet elemteve aspirues, ne pjesen e poshme
e pergjat kontejnerit,
e) Kontejnerat 20’ dhe 40’ jane te hapura ne pjesen e siperme, per te lene mundesine e
ngarkmit nga siper, levizja e tyre realizohet me mjete ngritese tip vinci
f) Kontejnerat 20’ dhe 40’ me lartesi e pergjysmuar 4’3” jane perdorur per transportin e
mallrave shume te renda (metale, minerale)
g) Kontejner me faqet anesore te hapura, ku cdo faqe anesore eshte e hapur per te gjith
gjatesine, e cila mund te aplikohet per transporin e produkteve te thata tipike fruta e
perime
h) Kontejner tip termus, ne te cilin rrealizohet mbajtja e prodhimit konstant gjate
trqansportit ose paisen me makina te cilat kryejne funksionin e frigoriferit ose kaloriferit.
motorri i te cilave punon ose ne rrjetin elektrik ose me motorr diezel.
i) Kontejner cisterne te cilat kane kapacitet te ndryshme ne funksion te produktit, qe
transporton. Ato kane perimeter 20’ 30’ 40’ por kane kerkesa praktike si:
♦ Kane diference ne normativat per provat ne kolaudim
♦ kane ndryshimin ne mekanizimin qe i kap, ne lidhje me kontejnerat toksore, si
per mekanizmat e kapjes nga siper, karakeristike e kontejnerin ISO, ashtu dhe
per mekanizmat e kapjes nga poshte, karakteristike per transportin e kombinuar
rruge–hekurudhe.
♦ Ne ndryshimin e mbivendosjes. Dimensionet e jashme jane shume te
rendesishme kur:
*gjatesia e kasamobile eshte e ndryshme me ate te mjetit per transportin
toksore.
*Gjeresia e jashme qe kontejneri ISO (derivat i normave amerikane) eshte 2438
mm rrezulton per kontejnerin UIC (derivat i normave europiane) eshte 2500 mm
 Per cisternat duhet te dallohen mallrat si”
* kontejner per likuid jo te rrezikshem, si plastifikante
* kontejner me gaz te rende, si feron
12

* kontejner cistern per materjale pluhuri, i cili ngarkim shkarkimin e rrealizon me
impiante paneumatike.
 Kasamobile (kasa e levizeshme)
Kasat e levizeshme jane njesia pe rngarkim, per transformimin e mallrave te perdorur
vetem ne transportin rruge-hekurudhe. ne pergjithesi nuk eshte perforcuar prandaj e
mbivendosur perdoren vetemkur eshte bosh.. Ne vitet 70 nga GJermanet u konceptua
kasa e levizeshme si nje karroce e ndrueshme mbi kamjon me rimorkio. Me zhvillimin e
gjysem rimorkiove ne te gjithe europen si dhe aplikimete dallueshme te termusit,
frigoriferit, cisternes etj si dhe kompaktibiliteti i transportit u arrit ne nje kase te levizeshme
rruge-hekurudhe si nje karroceri e cmontueshme mbi nje automjet qe leviz nga poshte me
ndihmen e pincave dhe nuk mbivendoset ose nenvendoset per efekt sigurie.
ne figure jepet ku lloj transporti
 Kontejner toksore
Sipas sitemit ISO, keto kontejnera jane te pershtatshen ne grupimin e mallrave ne forme
grupazhi, sidomos per materialet me temperature te kontrolluar, te vendosur mbi njesine
e ngarkeses palet ISO100x120 ose Europalet 80x120cm. Keto dy tipe njesi ngarkese,
13

kerkojne nje gjeresi efektive te kontejnerit min 2.43-2.4m. Sias ISO eshte pranuar kontejneri
toksor, me keto tiposimensione:
Gjeresia e jashme 2.5m qe perfshin nje gjerese te brendeshme 2.44m
Pranon nje mbivendosje deri 3 nivele ne vend te 6 niveleve qe rekomandon ISO
Lartesia shkon deri 2.6m, ose sipas normave te ISO 2.44m (8’),
 Gjysemrimorkio
Paralel me keto njesi per ngarkim, kemi edhe nje perhapje te njesise per ngarkim, gjysem
rimorkio rrugore te transportueshme mbi vagona hekurudhore, nerpermjet teknikave te
ngarkim-shkarkimit horizontal vertikal. Gjysem rimorkiot kane aftesite mbajtese me te
medha se kontejnerat e kasamobilet, kjo per faktin e diestinacionit konstruktiv te tyre, ose
jane llogaritur jo si nje konstruksion i thjeshte ambalazhi, por si nje konstruksion me detyra
mbajtese e trasportuese. Gjysem rimorkiot kane avantazh te tjra, ne lidhje me kasa
mobile, ose kontejnerat, pasi ne perdorimin e tyre ne transportin rrugore, keto te fundit
kerkojne nje mjet mbajtes, ne te kundert qe gjysem rimorkiot kerkojne nje mjet terheqes.
Sot ne europe gjithnje e me shume po perhapet kjo lloj njesi ngarkimi, per efektin e
eficenses ekonomike tetyre.
14

15

16

17

18

19

20

21

Transporti Intermodale (shume menyrash)

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Destaque (20)

Mais de Albania Energy Association

Mais de Albania Energy Association (20)

Transporti Intermodale (shume menyrash)