SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 22
Baixar para ler offline
Matematika
“Mbreteresha e shkencave”
 Matematika përbën një fushë të njohurive abstrakte të
ndërtuara me ndihmën e arsyetimeve logjike mbi
koncepte të tilla si numrat, figurat, strukturat dhe
transformimet.
 Matematika dallohet nga shkencat tjera për një lidhje të
veçantë që ka ajo me realitetin. Ajo është e një natyre të
pastër intelektuale, e bazuar tek një seri aksiomash të
deklaruara të vërteta (do të thotë që aksiomat nuk i janë
nënshtruar asnjë eksperience por janë të frymëzuara
nga eksperienca) ose mbi disa postulate përkohësisht të
pranuara. Një pohim matematikor – i quajtur
përgjithësisht teoremë ose propozicion konsiderohet i
vërtetë nëse procesi i vërtetimit formal që përcakton
vlefshmërinë e saj respekton një strukturë arsyetuese
logjike-deduktive.
 Edhe pse rezultatet matematike janë të vërteta
plotësisht formale, ato gjejnë zbatim në shkencat tjera
dhe në fushën e teknikes. Për këtë arsye Eugène
Wigner flet për « efikasitet të paarsyeshëm të
matematikes në shkencat e natyrës ».
 Matematika merret me studimin e raporteve sasiore dhe
cilësore të objekteve konkrete dhe abstrakte, si dhe me
studimin e formave hapësinore. Sipas Burbakistëve
(Nicolas Bourbaki) ajo është shkencë që studion
relacionet dhe në thelbin e saj është kuptimi i numrit.
Matematika është shkencë deduktive d.m.th përfundimet
e saj janë të përgjithshme dhe janë rrjedhim logjik i
aksiomave.
ETIMOLOGJIA
 Fjala "matematikë" vjen nga gjuha e lashte
greke (μάθημα máthema), që do të
thotë mësim, studim, shkencë, përveç kësaj ajo
përgjatë kohëve ka marrë një kuptim më të ngushtë
dhe më teknik që do të thotë "studim matematik"
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar
MATEMATIKANET
ME TE SHQUAR
GEORG CANTOR
 Georg Cantor (shqipto Georg Kantor) (19
shkurt 1845 – 6 janar 1918) ishte matematikan
gjerman, i lindur në Rusi. Është i njohur si
themelues i teorisë së bashkësive e cila është
teori bazike e matematikës. Kantori i e tregoi
rëndësinë e pasqyrimit "një një dhe mbi" me një
fjalë pasqyrimit biektiv i cili mund të vendoset
ndërmjet bashkësive të pafundme dhe tregoi se
bashkësia e numrave real ka më shumë elemente
se bashkësia e numrave natyral. Nga ana tjetër ai
tregoi se bashkësia e numrave racional dhe
bashkësia e numrave natyral kanë numër të njëjtë
elementesh. Në fakt teorema e Cantorit implikon
ekzistencën e pafund shumë pafundësive. Ai e
përkufizoi konceptin e numrit kardinal dhe numrit
ordinal dhe aritmetikën e tyre. Vepra e Cantorit
zgjoi një interesim të jashtëzakonshëm për
filozofët të cilët ishin të tronditur nga rrjedhimet e
saj.
 Teoria e numrave transfinit e Cantorit është në
kundërshtim me intuitën dhe kontroversen dhe u
kritikua ashpër nga matematikanëtLeopold
Kronecker dhe Henri Poincare.
AUGUSTIN LOUIS
CAUCHY
 Augustin Louis Cauchy (21
gusht, 1789 – 23 maj, 1857) në
shqip Ogysten Lyi Koshi ishte
matematikan i njohur francez.
Ligjëroi matematikëndhe astronomin
ë në École Nationale des Ponts et
Chaussées dhe École
polytechnique në Paris. Është
themelues i teorisë së funksioneve
me një ndryshore komplekse.
Kontribute dha në teorinë e valëve
në optikë, dhe në teorinë e
elasticitetit. Është ndër
matematikanët e parë i cili njehsimin
infinitezimal e studjoi me rigorozitet
të plotë. Njihet për teoremën
integrale Cauchy. Nxënës i tij ka
qenë matematikani i njohur Niko
Hila.
 Cauchy mësimet e para i mori nga i
ati Louis François Cauchy (1760–
1848), i cili ishte shok me
matematikanët e
shquar Lagrangein dhe meLaplacein.
 Cauchy u regjistrua në École Centrale du
Panthéon më 1802, paraardhësja e École
Polytechnique më 1805, dhe në École
Nationale des Ponts et Chaussées më
1807, ku u aftësua si inzhenier. U largua
nga Parisi për në Cherbourg më 1810, por
për arsye shëndetësore më 1813 u kthye
në Paris. Pastaj Lagrangei dhe Laplacei e
këshilluan që ai të linte punën e inzhenierit
dhe ti përkushtohej matematikës. Punoi
një kohë në École Polytechnique por për
arsye politike në vitin 1830 u largua.
RENÉ DESCARTES
 René Descartes, (lexo: Rëne Dekart
ose latinisht Renatus Cartesius), (31
mars, 1596 në La Haye en
Touraine, France - 11
shkurt, 1650në Stokholm, Suedi), isht
e filozof francez, matematikan, dhe
shkrimtar i cili pas rinisë së tij shkoi të
jetojë në Holandë. Konsiderohet
themelues i filozofisë moderne
sidomos i filozofisë perëndimore.
Shkrimet e tij edhe sot studiohen me
vëmendje sidomos libri i
tijMeditaticione filozofike vazhdon që
të jetë tekst standard në shumë
universitete. Descartesi dha
kontribute të çmueshme në
matematikëSistemi koordinativ i
Descartesit i cili lejon që figurat
gjeometrike të shprehen me ndihmën
e ekuacioneve algjebrike prandaj ai
quhet edhe baba i gjeometrisë
analitike. Descartesi është figurë kyçe
në të ashtuquajturin Revolucion
shkencor.
LEONARD EULER
 Leonhard Paul Euler, (prononcimi në shqip:
Leonard Paul Ojler), (15
Prill, 1707 Basel, Zvicër – 7
shtator, 1783 Saint Petersburg, Rusi), ishte
matematikan dhe fizikan zviceran i cili kaloi
pjesën më të madhe të jetës së tij në Rusi dhe
Gjermani.
 Euler bëri zbulime të rëndësishme në fusha të
ndryshme si Njehsimi diferencial dhe teoria e
grafeve. Ai gjithashtu për herë të parë paraqiti
pjesën më të madhe të terminologjisë dhe
nocioneve moderne matematike, pjesërisht
për analizën matematike, sikur është nocioni
ifunksionit matematike.Gjithashtu është i njohur
për punën e tij
në mekanikë, optikë dhe astronomi.
 Euler konsiderohet të jetë matematikani më i
madh i shekullit të XVIII dhe një ndër më të
mëdhenjtë i të gjitha kohërave.
 Gjithashtu është më frytdhënësi, përmbledhja
e punimeve të e tij përfshinë 60–80 vëllime
faqe çerekësh
 .Deklarata e dhënë nga Pierre-
Simon Laplaceshpreh influencën
që pati Euler në matematikë, ai
thotë: "Lexojeni Eulerin, lexojeni
Eulerin, ai është mësuesi i të gjithë
neve."Figura e tij u paraqit në
gjashtë seri të bankënotës prej
10 Franga zvicerane si dhe në një
numër të madh të pullave
postare zvicerane, gjermane e
ruse. Asteroidi 2002 Euler u
emërua për nder të tij.
PIERRE
DE FERMAT
 Pierre de Fermat 17
gusht 1601 ose 1607 / 8[1] -
12 janar 1665) ishte avokat
frëng dhe një matematikan
amator. Në veçanti, ai është i
njohur për hulumtimet e tij në
teorinë e numrave dhe në
gjeometri
analitike, probabilitet, dhe
optikë. Njihet për Teoremën e
fundit e Fermatit të cilën ai e
përshkroi pa vërtetim në
margjinat e librit Arithmetica
Diophantus. Kjo teoremë u
vërtetua pas përpjekjeve
kolosale të matematikanëve
vetëm në shekullin tonë.
Johann Carl Friedrich
Gauss (30 prill 1777 — 23
shkurt 1855) ishte një
matematikan gjerman dhe
shkencëtar që ndihmoi
dukshëm në shumë
fusha, duke përfshirë teorinë e
numrave, analizën, gjeometrin
ë
diferenciale, gjeodezinë, elektr
ostatikën, astronominë dhe opt
ikën. Nganjëherë i njohur si
"princi i matematikës", Gausi
pati një ndikim të shquar në
shumë fusha të matematikës
dhe shkencës dhe është
rradhitur
pranë Ojlerit,Njutonit dhe Arki
medit si një nga
matematikanët më të mëdhenj
të historisë.
 David Hilbert (23 janar, 1862 – 14 shkurt, 1943) ishte
një matematikan gjerman i njohur për influencën e tij në
matematikë dhe univerzalisti i fundit. Ai zbuloi dhe zhvilloi
një varg të madh idesh fundamentela në të gjitha degët e
matematikës prej të cilave do të përmendim teorinë e
invariantave dhe aksiomatizimin e gjeometrisë. Ai
formuloi koceptin hapësirës e Hilbertit njëri nga
konceptet bazë të analizës funksionale.
 Hilberti e pranoi me admirim dhe e mbrojti
fuqishëm teorinë e bashkësive dhe numrat transifinit të
cilat në matematikë i futi Georg Cantori. Si shembull për
liderizmin e tij në matematikë mund të përmendim listën
e problemeve të tij të cilat i dha në kongresin
ndërkombëtar të matematikanëve në vitin 1900 probleme
me të cilat u morën matematikanët eminent në shek XX.
 Hilberti dhe ndjekësit e tij dhanë pjesë të
konsiderueshme të aparatit matematikor të cilat janë të
nevojshme për mekanikën kuantike dhe teorinë e
relativitetit të përgjithshëm. Ai konsiderohet edhe si njëri
nga themeluesit e logjikës matematikore dhe teorisë së
vërtetimit, dhe për ndryshimin në mes matematikës
dhe metamatematikës (matematika e matematikës).
 Pitagora (greqisht: Πσθαγόρας) lindi afërsisht në vitin 592
p.e.s. dhe vdiq 486 p.e.s., ishte matematikan dhe
filozof grek. Pitagora është shumë i njohur me teoremëm e
tij në matematikë, e cila njihet si "Teorema e Pitagorës" e
cila shprehet me barazimin është mjaft e thjeshtë por për
nga rëndësia është e jashtzakonshme dhe mësohet që në
shkollën fillore.
 Pitagora u lind në ishullin grek Samos, midis 592 dhe 572
para erës sonë. Që i vogël shfaqi shumë dhunti të veçanta
që më vonë do të krijojnë një legjendë, që e do të jetë i biri
i Apollonit. Por edhe vetë emri i tij do të thotë ‘’ ai që u
deklarua nga Pitia (profetja)’’.Në moshë të re merr pjesë
në Lojrat Olimpike ku dhe bëhet kampion në mundjen e lirë.
Më pas do të udhëtojë në Egjipt ku dhe do të initacionohet
në misteret e Memfidës dhe Heliupolit. Në vazhdim do të
shkojë në Finike dhe në Halde ku dhe do të
mësojë astronominë dhe gjeometrinë. Gjithashtu duket se
erdhi në kontakt edhe me driidët e Galatisë. Rikthehet në
Samo dhe themelon shkollën e tij duke arritur të mbledhë
mbi 3.000 nxënës. Madhështia e tij do të provokojë reagimet
e pushtetarëve të Samosit dhe kështu do të detyrohet të
largohet nga ishulli, ku pas një udhëtimi të gjatë do të arrijë
në Krotone ku dhe do të themelojë shkollën e tij të famshme
rreth vitit 520 para erës sonë. Në të gjithë jetën e tij mundua
të jetë një shembull për njerëzit e tjerë, diçka që përbën
bazën e mënyrës së doktrinës së tij.
EUKLIDI
 Euklidi (Euklidi i Aleksandrisë
/ gr. Εὐκλείδης rreth 365 – 275 p.e.s.) është
themelues i metodës aksiomatike në
gjeometri. Ai të gjitha njohuritë gjeometrike por
edhe matematike të kohës së vet i përmblodhi
dhe i sistematizoi në 13 libra të cillat njihen me
titullin Elementet.
 Euklidi rreth vitit 300 para Krishtit, i njohur
edhe si Euklidi i Aleksandrisë, ishte një
matematikan grek dhe shpesh është referuar
si "Ati i Gjeometria." Ai ishte aktiv në
Helenistike Aleksandri gjatë mbretërimit të
Ptolemeut I (323-283 pes). Elementet e tij
është teksti më i suksesshëm dhe një nga
veprat më me ndikim në historinë e
matematikës, duke shërbyer si libër mësimi
kryesor për matematikën mësimit (sidomos
gjeometri) nga koha e publikimit të tij deri në
fund 19 apo fillim të shekullit të 20. Në
të, parimet e asaj që tani quhet gjeometri
Euklidiane u konkludohet nga një grup i vogël i
aksiomat. Euklidi gjithashtu shkroi punon në
perspektivë, seksionet konik, gjeometrinë
sferike, teoria e numrit dhe ashpërsi.

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Lidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraLidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraResli Zaganjori
 
Fizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshmeFizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshmeAn An
 
Projekt historie
Projekt historieProjekt historie
Projekt historieS Gashi
 
Lidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraLidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraolinuhi
 
Historia e skënderbeut
Historia e skënderbeutHistoria e skënderbeut
Historia e skënderbeutenis vladi
 
Cfare ishte Holokausti?
Cfare ishte Holokausti?Cfare ishte Holokausti?
Cfare ishte Holokausti?Valeria Baçi
 
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat ShqipetareTrashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat ShqipetareKe Keiss
 
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyreHumanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyreExhitah Vasija
 
Komunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiDenis Lezo
 
Te drejtat e njeriut
Te drejtat  e njeriutTe drejtat  e njeriut
Te drejtat e njeriutDonart Geci
 
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareFigurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareolinuhi
 
Projekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshme
Projekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshmeProjekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshme
Projekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshmesidorelahalilaj113
 
Biodiversiteti
BiodiversitetiBiodiversiteti
BiodiversitetiArlinda
 

Mais procurados (20)

Lidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraLidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjera
 
Kimi- Hekuri
Kimi- HekuriKimi- Hekuri
Kimi- Hekuri
 
Historiku matematika
Historiku matematikaHistoriku matematika
Historiku matematika
 
Fizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshmeFizika ne jeten e perditshme
Fizika ne jeten e perditshme
 
Projekt historie
Projekt historieProjekt historie
Projekt historie
 
Lidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjeraLidhja e matematikes me lendet e tjera
Lidhja e matematikes me lendet e tjera
 
Harta dhe globi
Harta dhe globiHarta dhe globi
Harta dhe globi
 
Historia e skënderbeut
Historia e skënderbeutHistoria e skënderbeut
Historia e skënderbeut
 
Cfare ishte Holokausti?
Cfare ishte Holokausti?Cfare ishte Holokausti?
Cfare ishte Holokausti?
 
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat ShqipetareTrashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
Trashegimia natyrore e kulturore ne trevat Shqipetare
 
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyreHumanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
Humanistët më të shquar shqiptarë dhe veprat e tyre
 
Komunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne Shqiperi
 
Shkrimtarët e letërsisë bashkohore Shqiptare
Shkrimtarët e letërsisë bashkohore ShqiptareShkrimtarët e letërsisë bashkohore Shqiptare
Shkrimtarët e letërsisë bashkohore Shqiptare
 
" Hamleti"
" Hamleti"" Hamleti"
" Hamleti"
 
Te drejtat e njeriut
Te drejtat  e njeriutTe drejtat  e njeriut
Te drejtat e njeriut
 
FILOZOFIA
FILOZOFIA FILOZOFIA
FILOZOFIA
 
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtareFigurat e rilindjes sonë kombëtare
Figurat e rilindjes sonë kombëtare
 
Gazeta e shkolles
Gazeta e shkollesGazeta e shkolles
Gazeta e shkolles
 
Projekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshme
Projekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshmeProjekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshme
Projekt; Gjeometria ne programet shkollore e jeten e perditshme
 
Biodiversiteti
BiodiversitetiBiodiversiteti
Biodiversiteti
 

Semelhante a Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar

Historia e matematikës p
Historia e matematikës pHistoria e matematikës p
Historia e matematikës pArjan Hoxha
 
Matematika dhe historia e saj KL 7.pptx
Matematika dhe historia e saj KL 7.pptxMatematika dhe historia e saj KL 7.pptx
Matematika dhe historia e saj KL 7.pptxRejanJara
 
Filozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVIIFilozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVIIDenisa Caushi
 
3 fizikantet me te njohur
3 fizikantet me te njohur3 fizikantet me te njohur
3 fizikantet me te njohurAldrin Pashku
 
RUBRIKA : TE FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ
 RUBRIKA :  TE  FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ  RUBRIKA :  TE  FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ
RUBRIKA : TE FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ #MesueseAurela Elezaj
 
Babai i Filozofisë....Aristoteli !!!!
Babai  i Filozofisë....Aristoteli !!!!Babai  i Filozofisë....Aristoteli !!!!
Babai i Filozofisë....Aristoteli !!!!#MesueseAurela Elezaj
 
Punim seminarik-Teoria e numrave,kongruencat
Punim seminarik-Teoria e numrave,kongruencatPunim seminarik-Teoria e numrave,kongruencat
Punim seminarik-Teoria e numrave,kongruencatMrChelsea01
 
Fizikanet e medhenj
Fizikanet e medhenj Fizikanet e medhenj
Fizikanet e medhenj Diana Lamaj
 
Humaniste dhe rilindesit kryesore
Humaniste dhe rilindesit kryesoreHumaniste dhe rilindesit kryesore
Humaniste dhe rilindesit kryesoremcpu2546
 

Semelhante a Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar (11)

MATEMATIKA
MATEMATIKAMATEMATIKA
MATEMATIKA
 
Historia e matematikës p
Historia e matematikës pHistoria e matematikës p
Historia e matematikës p
 
Matematika dhe historia e saj KL 7.pptx
Matematika dhe historia e saj KL 7.pptxMatematika dhe historia e saj KL 7.pptx
Matematika dhe historia e saj KL 7.pptx
 
Filozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVIIFilozofia gjate shekullit XVII
Filozofia gjate shekullit XVII
 
3 fizikantet me te njohur
3 fizikantet me te njohur3 fizikantet me te njohur
3 fizikantet me te njohur
 
RUBRIKA : TE FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ
 RUBRIKA :  TE  FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ  RUBRIKA :  TE  FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ
RUBRIKA : TE FAMSHEM ...ALBERT AJNSHTANJ
 
PORTOFOLI I PROJEKTIT ...GAUSI
PORTOFOLI I  PROJEKTIT  ...GAUSI PORTOFOLI I  PROJEKTIT  ...GAUSI
PORTOFOLI I PROJEKTIT ...GAUSI
 
Babai i Filozofisë....Aristoteli !!!!
Babai  i Filozofisë....Aristoteli !!!!Babai  i Filozofisë....Aristoteli !!!!
Babai i Filozofisë....Aristoteli !!!!
 
Punim seminarik-Teoria e numrave,kongruencat
Punim seminarik-Teoria e numrave,kongruencatPunim seminarik-Teoria e numrave,kongruencat
Punim seminarik-Teoria e numrave,kongruencat
 
Fizikanet e medhenj
Fizikanet e medhenj Fizikanet e medhenj
Fizikanet e medhenj
 
Humaniste dhe rilindesit kryesore
Humaniste dhe rilindesit kryesoreHumaniste dhe rilindesit kryesore
Humaniste dhe rilindesit kryesore
 

Mais de Diana Lamaj

Veshjet tradicionale te Shqiperise
Veshjet tradicionale te ShqiperiseVeshjet tradicionale te Shqiperise
Veshjet tradicionale te ShqiperiseDiana Lamaj
 
Shqiperia ne fokus
Shqiperia ne fokus Shqiperia ne fokus
Shqiperia ne fokus Diana Lamaj
 
Fotografia dhe aparatet fotografike
Fotografia dhe aparatet fotografikeFotografia dhe aparatet fotografike
Fotografia dhe aparatet fotografikeDiana Lamaj
 
Filma te bazuar ne libra
Filma te bazuar ne libraFilma te bazuar ne libra
Filma te bazuar ne libraDiana Lamaj
 
Dhuro gjak , shpeto jete!
Dhuro gjak , shpeto jete! Dhuro gjak , shpeto jete!
Dhuro gjak , shpeto jete! Diana Lamaj
 
Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)
Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)
Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)Diana Lamaj
 
Metoda per parashikimin e motit
Metoda per parashikimin e motit Metoda per parashikimin e motit
Metoda per parashikimin e motit Diana Lamaj
 
Naim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tijNaim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tijDiana Lamaj
 
Parlare d’Italia
Parlare d’ItaliaParlare d’Italia
Parlare d’ItaliaDiana Lamaj
 
Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë
Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë
Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë Diana Lamaj
 
Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)
Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)
Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)Diana Lamaj
 

Mais de Diana Lamaj (20)

Ahmet Zogu
Ahmet ZoguAhmet Zogu
Ahmet Zogu
 
Ahmet Zogu
Ahmet ZoguAhmet Zogu
Ahmet Zogu
 
Veshjet tradicionale te Shqiperise
Veshjet tradicionale te ShqiperiseVeshjet tradicionale te Shqiperise
Veshjet tradicionale te Shqiperise
 
Shqiperia ne fokus
Shqiperia ne fokus Shqiperia ne fokus
Shqiperia ne fokus
 
Fotografia dhe aparatet fotografike
Fotografia dhe aparatet fotografikeFotografia dhe aparatet fotografike
Fotografia dhe aparatet fotografike
 
Gjakmarrja
GjakmarrjaGjakmarrja
Gjakmarrja
 
Filma te bazuar ne libra
Filma te bazuar ne libraFilma te bazuar ne libra
Filma te bazuar ne libra
 
Iliada (Homeri)
Iliada (Homeri)Iliada (Homeri)
Iliada (Homeri)
 
Edit Durham
Edit DurhamEdit Durham
Edit Durham
 
Dhuro gjak , shpeto jete!
Dhuro gjak , shpeto jete! Dhuro gjak , shpeto jete!
Dhuro gjak , shpeto jete!
 
Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)
Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)
Antikiteti ne Shqiperi ( Pasurite kulturore)
 
Adolf Hitler
Adolf Hitler Adolf Hitler
Adolf Hitler
 
Jeronim de rada
Jeronim de radaJeronim de rada
Jeronim de rada
 
Metoda per parashikimin e motit
Metoda per parashikimin e motit Metoda per parashikimin e motit
Metoda per parashikimin e motit
 
Naim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tijNaim Frasheri dhe vepra e tij
Naim Frasheri dhe vepra e tij
 
Ndotja e ajrit
Ndotja e ajrit Ndotja e ajrit
Ndotja e ajrit
 
Parlare d’Italia
Parlare d’ItaliaParlare d’Italia
Parlare d’Italia
 
Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë
Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë
Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë
 
Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)
Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)
Shqiptaret e famshem ne bote ( George Tenet Ish-drejtor i CIA-s)
 
Vace Zela
Vace Zela Vace Zela
Vace Zela
 

Shkenca e matematikes Biografi te matematikaneve te shquar

  • 2.  Matematika përbën një fushë të njohurive abstrakte të ndërtuara me ndihmën e arsyetimeve logjike mbi koncepte të tilla si numrat, figurat, strukturat dhe transformimet.  Matematika dallohet nga shkencat tjera për një lidhje të veçantë që ka ajo me realitetin. Ajo është e një natyre të pastër intelektuale, e bazuar tek një seri aksiomash të deklaruara të vërteta (do të thotë që aksiomat nuk i janë nënshtruar asnjë eksperience por janë të frymëzuara nga eksperienca) ose mbi disa postulate përkohësisht të pranuara. Një pohim matematikor – i quajtur përgjithësisht teoremë ose propozicion konsiderohet i vërtetë nëse procesi i vërtetimit formal që përcakton vlefshmërinë e saj respekton një strukturë arsyetuese logjike-deduktive.  Edhe pse rezultatet matematike janë të vërteta plotësisht formale, ato gjejnë zbatim në shkencat tjera dhe në fushën e teknikes. Për këtë arsye Eugène Wigner flet për « efikasitet të paarsyeshëm të matematikes në shkencat e natyrës ».
  • 3.  Matematika merret me studimin e raporteve sasiore dhe cilësore të objekteve konkrete dhe abstrakte, si dhe me studimin e formave hapësinore. Sipas Burbakistëve (Nicolas Bourbaki) ajo është shkencë që studion relacionet dhe në thelbin e saj është kuptimi i numrit. Matematika është shkencë deduktive d.m.th përfundimet e saj janë të përgjithshme dhe janë rrjedhim logjik i aksiomave.
  • 4. ETIMOLOGJIA  Fjala "matematikë" vjen nga gjuha e lashte greke (μάθημα máthema), që do të thotë mësim, studim, shkencë, përveç kësaj ajo përgjatë kohëve ka marrë një kuptim më të ngushtë dhe më teknik që do të thotë "studim matematik"
  • 14. GEORG CANTOR  Georg Cantor (shqipto Georg Kantor) (19 shkurt 1845 – 6 janar 1918) ishte matematikan gjerman, i lindur në Rusi. Është i njohur si themelues i teorisë së bashkësive e cila është teori bazike e matematikës. Kantori i e tregoi rëndësinë e pasqyrimit "një një dhe mbi" me një fjalë pasqyrimit biektiv i cili mund të vendoset ndërmjet bashkësive të pafundme dhe tregoi se bashkësia e numrave real ka më shumë elemente se bashkësia e numrave natyral. Nga ana tjetër ai tregoi se bashkësia e numrave racional dhe bashkësia e numrave natyral kanë numër të njëjtë elementesh. Në fakt teorema e Cantorit implikon ekzistencën e pafund shumë pafundësive. Ai e përkufizoi konceptin e numrit kardinal dhe numrit ordinal dhe aritmetikën e tyre. Vepra e Cantorit zgjoi një interesim të jashtëzakonshëm për filozofët të cilët ishin të tronditur nga rrjedhimet e saj.  Teoria e numrave transfinit e Cantorit është në kundërshtim me intuitën dhe kontroversen dhe u kritikua ashpër nga matematikanëtLeopold Kronecker dhe Henri Poincare.
  • 15. AUGUSTIN LOUIS CAUCHY  Augustin Louis Cauchy (21 gusht, 1789 – 23 maj, 1857) në shqip Ogysten Lyi Koshi ishte matematikan i njohur francez. Ligjëroi matematikëndhe astronomin ë në École Nationale des Ponts et Chaussées dhe École polytechnique në Paris. Është themelues i teorisë së funksioneve me një ndryshore komplekse. Kontribute dha në teorinë e valëve në optikë, dhe në teorinë e elasticitetit. Është ndër matematikanët e parë i cili njehsimin infinitezimal e studjoi me rigorozitet të plotë. Njihet për teoremën integrale Cauchy. Nxënës i tij ka qenë matematikani i njohur Niko Hila.  Cauchy mësimet e para i mori nga i ati Louis François Cauchy (1760– 1848), i cili ishte shok me matematikanët e shquar Lagrangein dhe meLaplacein.  Cauchy u regjistrua në École Centrale du Panthéon më 1802, paraardhësja e École Polytechnique më 1805, dhe në École Nationale des Ponts et Chaussées më 1807, ku u aftësua si inzhenier. U largua nga Parisi për në Cherbourg më 1810, por për arsye shëndetësore më 1813 u kthye në Paris. Pastaj Lagrangei dhe Laplacei e këshilluan që ai të linte punën e inzhenierit dhe ti përkushtohej matematikës. Punoi një kohë në École Polytechnique por për arsye politike në vitin 1830 u largua.
  • 16. RENÉ DESCARTES  René Descartes, (lexo: Rëne Dekart ose latinisht Renatus Cartesius), (31 mars, 1596 në La Haye en Touraine, France - 11 shkurt, 1650në Stokholm, Suedi), isht e filozof francez, matematikan, dhe shkrimtar i cili pas rinisë së tij shkoi të jetojë në Holandë. Konsiderohet themelues i filozofisë moderne sidomos i filozofisë perëndimore. Shkrimet e tij edhe sot studiohen me vëmendje sidomos libri i tijMeditaticione filozofike vazhdon që të jetë tekst standard në shumë universitete. Descartesi dha kontribute të çmueshme në matematikëSistemi koordinativ i Descartesit i cili lejon që figurat gjeometrike të shprehen me ndihmën e ekuacioneve algjebrike prandaj ai quhet edhe baba i gjeometrisë analitike. Descartesi është figurë kyçe në të ashtuquajturin Revolucion shkencor.
  • 17. LEONARD EULER  Leonhard Paul Euler, (prononcimi në shqip: Leonard Paul Ojler), (15 Prill, 1707 Basel, Zvicër – 7 shtator, 1783 Saint Petersburg, Rusi), ishte matematikan dhe fizikan zviceran i cili kaloi pjesën më të madhe të jetës së tij në Rusi dhe Gjermani.  Euler bëri zbulime të rëndësishme në fusha të ndryshme si Njehsimi diferencial dhe teoria e grafeve. Ai gjithashtu për herë të parë paraqiti pjesën më të madhe të terminologjisë dhe nocioneve moderne matematike, pjesërisht për analizën matematike, sikur është nocioni ifunksionit matematike.Gjithashtu është i njohur për punën e tij në mekanikë, optikë dhe astronomi.  Euler konsiderohet të jetë matematikani më i madh i shekullit të XVIII dhe një ndër më të mëdhenjtë i të gjitha kohërave.  Gjithashtu është më frytdhënësi, përmbledhja e punimeve të e tij përfshinë 60–80 vëllime faqe çerekësh  .Deklarata e dhënë nga Pierre- Simon Laplaceshpreh influencën që pati Euler në matematikë, ai thotë: "Lexojeni Eulerin, lexojeni Eulerin, ai është mësuesi i të gjithë neve."Figura e tij u paraqit në gjashtë seri të bankënotës prej 10 Franga zvicerane si dhe në një numër të madh të pullave postare zvicerane, gjermane e ruse. Asteroidi 2002 Euler u emërua për nder të tij.
  • 18. PIERRE DE FERMAT  Pierre de Fermat 17 gusht 1601 ose 1607 / 8[1] - 12 janar 1665) ishte avokat frëng dhe një matematikan amator. Në veçanti, ai është i njohur për hulumtimet e tij në teorinë e numrave dhe në gjeometri analitike, probabilitet, dhe optikë. Njihet për Teoremën e fundit e Fermatit të cilën ai e përshkroi pa vërtetim në margjinat e librit Arithmetica Diophantus. Kjo teoremë u vërtetua pas përpjekjeve kolosale të matematikanëve vetëm në shekullin tonë.
  • 19. Johann Carl Friedrich Gauss (30 prill 1777 — 23 shkurt 1855) ishte një matematikan gjerman dhe shkencëtar që ndihmoi dukshëm në shumë fusha, duke përfshirë teorinë e numrave, analizën, gjeometrin ë diferenciale, gjeodezinë, elektr ostatikën, astronominë dhe opt ikën. Nganjëherë i njohur si "princi i matematikës", Gausi pati një ndikim të shquar në shumë fusha të matematikës dhe shkencës dhe është rradhitur pranë Ojlerit,Njutonit dhe Arki medit si një nga matematikanët më të mëdhenj të historisë.
  • 20.  David Hilbert (23 janar, 1862 – 14 shkurt, 1943) ishte një matematikan gjerman i njohur për influencën e tij në matematikë dhe univerzalisti i fundit. Ai zbuloi dhe zhvilloi një varg të madh idesh fundamentela në të gjitha degët e matematikës prej të cilave do të përmendim teorinë e invariantave dhe aksiomatizimin e gjeometrisë. Ai formuloi koceptin hapësirës e Hilbertit njëri nga konceptet bazë të analizës funksionale.  Hilberti e pranoi me admirim dhe e mbrojti fuqishëm teorinë e bashkësive dhe numrat transifinit të cilat në matematikë i futi Georg Cantori. Si shembull për liderizmin e tij në matematikë mund të përmendim listën e problemeve të tij të cilat i dha në kongresin ndërkombëtar të matematikanëve në vitin 1900 probleme me të cilat u morën matematikanët eminent në shek XX.  Hilberti dhe ndjekësit e tij dhanë pjesë të konsiderueshme të aparatit matematikor të cilat janë të nevojshme për mekanikën kuantike dhe teorinë e relativitetit të përgjithshëm. Ai konsiderohet edhe si njëri nga themeluesit e logjikës matematikore dhe teorisë së vërtetimit, dhe për ndryshimin në mes matematikës dhe metamatematikës (matematika e matematikës).
  • 21.  Pitagora (greqisht: Πσθαγόρας) lindi afërsisht në vitin 592 p.e.s. dhe vdiq 486 p.e.s., ishte matematikan dhe filozof grek. Pitagora është shumë i njohur me teoremëm e tij në matematikë, e cila njihet si "Teorema e Pitagorës" e cila shprehet me barazimin është mjaft e thjeshtë por për nga rëndësia është e jashtzakonshme dhe mësohet që në shkollën fillore.  Pitagora u lind në ishullin grek Samos, midis 592 dhe 572 para erës sonë. Që i vogël shfaqi shumë dhunti të veçanta që më vonë do të krijojnë një legjendë, që e do të jetë i biri i Apollonit. Por edhe vetë emri i tij do të thotë ‘’ ai që u deklarua nga Pitia (profetja)’’.Në moshë të re merr pjesë në Lojrat Olimpike ku dhe bëhet kampion në mundjen e lirë. Më pas do të udhëtojë në Egjipt ku dhe do të initacionohet në misteret e Memfidës dhe Heliupolit. Në vazhdim do të shkojë në Finike dhe në Halde ku dhe do të mësojë astronominë dhe gjeometrinë. Gjithashtu duket se erdhi në kontakt edhe me driidët e Galatisë. Rikthehet në Samo dhe themelon shkollën e tij duke arritur të mbledhë mbi 3.000 nxënës. Madhështia e tij do të provokojë reagimet e pushtetarëve të Samosit dhe kështu do të detyrohet të largohet nga ishulli, ku pas një udhëtimi të gjatë do të arrijë në Krotone ku dhe do të themelojë shkollën e tij të famshme rreth vitit 520 para erës sonë. Në të gjithë jetën e tij mundua të jetë një shembull për njerëzit e tjerë, diçka që përbën bazën e mënyrës së doktrinës së tij.
  • 22. EUKLIDI  Euklidi (Euklidi i Aleksandrisë / gr. Εὐκλείδης rreth 365 – 275 p.e.s.) është themelues i metodës aksiomatike në gjeometri. Ai të gjitha njohuritë gjeometrike por edhe matematike të kohës së vet i përmblodhi dhe i sistematizoi në 13 libra të cillat njihen me titullin Elementet.  Euklidi rreth vitit 300 para Krishtit, i njohur edhe si Euklidi i Aleksandrisë, ishte një matematikan grek dhe shpesh është referuar si "Ati i Gjeometria." Ai ishte aktiv në Helenistike Aleksandri gjatë mbretërimit të Ptolemeut I (323-283 pes). Elementet e tij është teksti më i suksesshëm dhe një nga veprat më me ndikim në historinë e matematikës, duke shërbyer si libër mësimi kryesor për matematikën mësimit (sidomos gjeometri) nga koha e publikimit të tij deri në fund 19 apo fillim të shekullit të 20. Në të, parimet e asaj që tani quhet gjeometri Euklidiane u konkludohet nga një grup i vogël i aksiomat. Euklidi gjithashtu shkroi punon në perspektivë, seksionet konik, gjeometrinë sferike, teoria e numrit dhe ashpërsi.