انواع سرریزهایی رایج در سدها...

2. ‫خمینی‬ ‫امام‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫دانشگاه‬(‫ره‬)
‫مهندسی‬ ‫و‬ ‫فنی‬ ‫دانشکده‬
‫عمران‬ ‫مهندسی‬ ‫گروه‬
‫آبی‬ ‫بناهای‬
‫انواع‬‫سرریزها‬
‫اکبریه‬ ‫ارغوان‬
‫آذر‬1392

3. ‫چیست؟‬ ‫سرریز‬
‫سرریزها‬‫انواعی‬‫از‬‫سازه‬‫هاي‬‫آبی‬‫هستند‬‫که‬‫براي‬‫انتقال‬‫یا‬‫عبور‬‫سیالب‬‫و‬‫آ‬‫بهاي‬
‫اضافی‬‫از‬‫سرآب‬‫به‬‫پایاب‬‫سدها‬‫کاربري‬‫دارند‬.‫طراحی‬‫سریزها‬‫به‬‫عوامل‬‫متعددي‬
‫از‬‫قبیل‬‫سیل‬‫طرح‬‫و‬‫محل‬‫سد‬‫و‬‫اندازه‬‫و‬‫نحوه‬‫بهره‬‫برداري‬‫از‬‫مخزن‬‫بستگی‬
‫دارد‬.‫غیر‬‫از‬‫مسایل‬‫اقتصادي‬‫عواملی‬‫از‬‫قبیل‬‫دقت‬‫و‬‫اعتماد‬‫در‬‫بیش‬‫بینی‬‫هاي‬‫سیل‬
،‫لرزه‬‫خیزي‬‫ساختگاه‬‫پروژه‬،‫دوره‬‫و‬‫مقدار‬‫سرریزي‬،‫توپوگرافی‬‫زمین‬‫ش‬‫ناسی‬
‫و‬‫نوع‬‫سد‬‫نیز‬‫در‬‫طراحی‬‫سرریزها‬‫موثرند‬.‫سرریزهابه‬‫منظور‬‫تبدیل‬‫رژیم‬‫ج‬‫ریان‬
‫از‬‫زیر‬‫بحرانی‬‫به‬‫فوق‬‫بحرانی‬‫به‬‫کار‬‫می‬‫روند‬‫نتبجتا‬‫در‬‫پایانه‬‫این‬‫سا‬‫زه‬‫آبی‬،
‫امکان‬‫فرسایش‬‫زیاد‬‫است‬.‫بنابراین‬‫عالوه‬‫بر‬‫طراحی‬‫سرریزها‬،‫باید‬‫ساز‬‫ه‬‫هاي‬
‫پراکنده‬‫کننده‬‫انرژي‬‫را‬‫پایاب‬‫سر‬‫ریز‬‫اجرا‬‫نمود‬‫که‬‫به‬‫این‬‫سازه‬‫ها‬‫حوضچ‬‫ه‬‫هاي‬
‫آرامش‬‫می‬‫گویند‬.

4. ‫سدها‬‫ریز‬‫سر‬
‫عملکرد‬
‫اضطراری‬
‫کمکی‬
‫تنظیم‬
‫شده‬ ‫کنترل‬(‫دریچه‬ ‫با‬)
‫نشده‬ ‫کنترل‬(‫آزاد‬)
‫هندسه‬
‫آزاد‬
‫اوجی‬
‫جانبی‬
‫شوت‬
‫مجرایی‬
‫نیلوفری‬
‫سیفونی‬
‫مارپیچ‬
‫پلکانی‬

5. 5

6. ‫سرریز‬‫نیلوفری‬‫چیست؟‬
‫به‬‫سرریزهایی‬‫که‬‫دهانه‬‫آنها‬‫بصورت‬‫قیف‬‫است‬،‫سرریز‬‫نیلوفري‬‫می‬‫گوی‬‫ند‬.
‫در‬‫کجا‬‫و‬‫در‬‫چه‬‫مواردی‬‫استفاده‬‫می‬‫شود؟‬
‫سرریز‬‫نیلوفري‬(‫الله‬‫ای‬)‫ا‬‫ال‬‫معمو‬‫در‬‫سدهایی‬‫که‬‫در‬‫دره‬‫باریک‬‫اجرا‬‫شده‬‫ان‬‫د‬‫و‬‫یا‬
‫داراي‬‫شیب‬‫تند‬‫تکیه‬‫گاه‬‫می‬‫باشد‬،‫بکار‬‫می‬‫روند‬.‫همچنین‬‫در‬‫مواردي‬‫که‬‫ت‬‫ونل‬
‫های‬‫انحراف‬‫با‬‫قطر‬‫کافی‬‫در‬‫اختیار‬‫باشد‬،‫می‬‫توان‬‫از‬‫این‬‫نوع‬‫سرریزها‬‫اس‬‫تفاده‬
‫کرد‬.

7. ‫مزایا‬‫و‬‫معایب‬:
.1‫یکی‬‫از‬‫نکات‬‫مثبت‬‫این‬‫سرریزها‬‫این‬‫است‬‫که‬‫با‬‫ارتفاع‬‫ا‬‫ا‬‫نسبت‬‫ک‬‫م‬‫می‬‫توان‬‫به‬
‫ظرفیت‬‫ماکزیمم‬‫آن‬‫نزدیک‬‫شد‬.‫این‬‫خصوصیت‬‫می‬‫تواند‬‫در‬‫مواردي‬‫که‬
‫حداکثر‬‫جریان‬‫خروجی‬‫از‬‫سرریز‬‫باید‬‫محدود‬‫باشد‬،‫مفید‬‫واقع‬‫شود‬.
.2‫اگر‬‫ارتفاع‬‫آب‬‫روي‬‫سرریز‬‫از‬‫ارتفاع‬‫مبناي‬‫طرح‬‫تجاوز‬‫کند‬،‫تغییر‬‫ات‬‫دبی‬
‫جریان‬‫خروجی‬‫بسیار‬‫جزئی‬‫خواهد‬‫بود‬.‫این‬‫نکته‬‫می‬‫تواند‬‫بعنوان‬‫یک‬‫ی‬‫از‬
‫نقاط‬‫ضعف‬‫این‬‫نوع‬‫سرریزها‬‫تلقی‬‫شود‬.‫چرا‬‫که‬‫اگر‬‫دبی‬‫سیل‬‫ورودي‬‫از‬
‫سیل‬‫مبناي‬‫طرح‬‫تجاوز‬‫کند‬،‫ارتفاع‬‫الزم‬‫براي‬‫تخلیۀ‬‫آن‬‫بسیار‬‫زیاد‬‫خواهد‬
‫بود‬.‫در‬‫صورتیکه‬‫این‬‫نوع‬‫سرریز‬‫بعنوان‬‫سرریز‬‫اصلی‬‫عمل‬‫کند‬‫و‬‫د‬‫ر‬‫کنار‬
‫آن‬‫یک‬‫سرریز‬‫کمکی‬‫نیز‬‫وجود‬‫داشته‬‫باشد‬‫این‬‫ضعف‬‫بر‬‫طرف‬‫می‬‫شو‬‫د‬.
.3‫تعمیر‬‫و‬‫نگهداری‬‫این‬‫سرریز‬‫دشوار‬‫است‬.
.4‫ب‬‫ه‬‫دلیل‬‫مشکالت‬‫پایداری‬‫باید‬‫از‬‫احداث‬‫آن‬‫در‬‫مخزن‬‫هایی‬‫که‬‫عمق‬‫و‬‫حجم‬
‫زیادی‬‫دارند‬‫خودداری‬‫کرد‬.

10. Ladybower Dam

14. ‫شیروانسد‬
‫نوع‬‫است‬ ‫نیلوفری‬ ‫سریز‬ ‫دارای‬ ، ‫قوسی‬ ‫دو‬ ‫بتنی‬ ‫سد‬.‫طول‬‫سد‬ ‫تاج‬322‫و‬ ‫متر‬
‫رود‬ ‫نام‬-‫شهرس‬ ‫شرقی‬ ‫جنوب‬ ‫کیلومتری‬ ‫پنج‬ ‫بیست‬ ‫در‬ ‫شلگرد‬ ‫طرق‬ ‫خانه‬‫تان‬
‫مشهد‬‫میباشد‬.

16. 16

17. ‫سرریز‬‫آزاد‬(‫ریزشی‬)‫چیست‬‫؟‬
‫این‬‫سرریز‬‫به‬‫طور‬‫مستقیم‬‫آب‬‫را‬‫از‬‫روی‬‫تاج‬‫به‬‫پایین‬‫هدایت‬‫می‬‫کند‬.‫از‬‫ن‬‫کات‬
‫جالب‬‫توجه‬‫این‬‫است‬‫که‬‫این‬‫سد‬‫ها‬‫را‬‫می‬‫توان‬‫به‬‫صورت‬‫کنترل‬‫شده‬‫یا‬‫آزاد‬
‫ساخت‬.‫جریان‬‫ممکن‬‫است‬‫بصورت‬‫آزاد‬‫همانند‬‫یک‬‫لبریز‬‫لبه‬‫تیز‬‫انجام‬‫گی‬‫رد‬‫و‬‫یا‬
‫تا‬‫فاصله‬‫کمی‬‫در‬‫روي‬‫اوجی‬‫هدایت‬‫شود‬.
‫در‬‫کجا‬‫و‬‫در‬‫چه‬‫مواردی‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬‫؟‬
‫در‬‫انواع‬‫سد‬‫ها‬‫از‬‫جمله‬‫سد‬‫های‬،‫وزنی‬‫قوسی‬‫و‬‫پایه‬‫دار‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬.
‫معایب‬ ‫و‬ ‫مزایا‬:
‫از‬ ‫پایاب‬ ‫و‬ ‫مخزن‬ ‫آب‬ ‫تراز‬ ‫اختالف‬ ‫که‬ ‫مواردي‬ ‫در‬ ‫نباید‬ ‫ا‬‫ال‬‫معمو‬6‫متجاوز‬ ‫متر‬
‫شود‬ ‫استفاده‬ ‫هیدرولیکی‬ ‫سازه‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫از‬ ، ‫است‬.
Your date here Your footer here 17

19. Awoonga Dam

20. Laurel Hill spillway

22. ‫کوروش‬ ‫سد‬

23. ‫قشالق‬ ‫سد‬(‫وحدت‬)

24. ‫نوع‬‫ای‬ ‫سنگریزه‬ ‫خاکی‬ ‫سد‬‫نوع‬ ‫و‬‫است‬ ‫آزاد‬ ‫سریز‬.
‫سد‬ ‫تاج‬ ‫طول‬330‫میباشد‬ ‫قشالق‬ ‫رودخانه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫سنندج‬ ‫سد‬ ‫محل‬ ‫و‬ ‫متر‬.

25. ‫یعقوبی‬ ‫شهید‬ ‫سد‬
‫نوع‬‫است‬ ‫آزاد‬ ‫طرفه‬ ‫سه‬ ‫آن‬ ‫سریز‬ ‫نوع‬ ‫و‬ ‫رسی‬ ‫هسته‬ ‫با‬ ‫ای‬ ‫،سنگریزه‬ ‫خاکی‬ ‫سد‬.
‫تاج‬ ‫طول‬887‫رودخانه‬ ‫روی‬ ‫بر‬ ‫حیدریه‬ ‫تربت‬ ‫کیلومتری‬ ‫پنج‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫متر‬‫کل‬‫ا‬ ‫ساالر‬‫ست‬.

27. ‫سرریز‬‫جانبی‬‫چیست‬‫؟‬
‫جریان‬‫آب‬‫پس‬‫از‬‫عبور‬‫از‬‫سرریز‬‫جانبی‬‫وارد‬‫کانالی‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫موازي‬‫تاج‬
‫سرریز‬‫است‬‫و‬‫کانال‬‫جانبی‬‫نامیده‬‫می‬‫شود‬.‫جریان‬‫آب‬‫پس‬‫از‬‫عبور‬‫از‬‫روي‬
‫سرریز‬‫وارد‬‫کانال‬‫جانبی‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫حدود‬90‫درجه‬‫تغییر‬‫جهت‬‫می‬‫دهد‬.
‫در‬‫کجا‬‫و‬‫در‬‫چه‬‫مواردی‬‫استفاده‬‫می‬‫شود؟‬
‫هنگامی‬‫که‬‫تاج‬‫دارای‬‫طول‬‫کافی‬‫نیست‬‫یا‬‫وقتی‬‫که‬‫فضای‬‫کافی‬‫برای‬‫ای‬‫جاد‬‫شوت‬
‫نباشد‬‫می‬‫توان‬‫از‬‫این‬‫سرریز‬‫استفاده‬‫کرد‬.‫ا‬‫ال‬‫معمو‬‫این‬‫نوع‬‫سرریز‬‫در‬‫قس‬‫مت‬
‫باریک‬‫دره‬‫ساخته‬‫می‬‫شود‬
‫مزایا‬‫و‬‫معایب‬:
‫سرریزهاي‬‫جانبی‬،‫نه‬‫تنها‬‫از‬‫نظر‬‫هیدرولیکی‬‫کارآیی‬‫خوبی‬‫ندارند‬،‫بلک‬‫ه‬‫از‬‫نظر‬
‫اقتصادي‬‫نیز‬‫ارزان‬‫تمام‬‫نمی‬‫شود‬.‫البته‬‫داراي‬‫محاسنی‬‫نیز‬‫می‬‫باشند‬‫که‬‫ک‬‫اربرد‬
‫آنها‬‫را‬‫توجیه‬‫پذیر‬‫می‬‫کند‬.‫در‬‫مواردي‬‫که‬‫محدود‬‫کردن‬‫ارتفاع‬‫طراحی‬‫سرریز‬‫با‬
‫طوالنی‬‫تر‬‫شدن‬‫تاج‬‫سرریز‬‫همراه‬‫باشد‬‫و‬‫تکیه‬‫گاه‬‫ها‬‫داراي‬‫شیب‬‫تند‬‫و‬‫بص‬‫ورت‬
‫پرتگاه‬‫باشند‬،‫انتخاب‬‫سریزها‬‫ي‬‫جانبی‬‫می‬‫تواند‬‫بهترین‬‫گزینه‬‫باشد‬.

31. ‫پیشین‬ ‫سد‬
‫طول‬ ‫به‬ ‫ای‬ ‫آستانه‬ ‫با‬ ‫سد‬ ‫جانبی‬ ‫سریز‬ ، ‫رسی‬ ‫هسته‬ ‫با‬ ‫خاکی‬ ‫سد‬ ‫نوع‬320‫که‬ ‫متر‬
‫بخش‬ ‫دو‬ ‫از‬231‫و‬99‫است‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫متری‬.‫در‬ ‫باهو‬ ‫رودخانه‬ ‫در‬ ‫سد‬ ‫محل‬
‫میباشد‬ ‫بلوچستان‬ ‫و‬ ‫سیستان‬ ‫استان‬.

33. ‫چیست؟‬ ‫اوجی‬ ‫سرریز‬
‫اوجکی‬ ‫منحنکی‬ ‫شککل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫دارند‬ ‫کنترل‬ ‫لبریز‬ ‫یک‬ ‫سرریزها‬ ‫این‬(‫پیونکد‬)‫یک‬‫داراي‬ ‫ا‬
‫پروفیل‬S‫است‬.‫نام‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫دلیل‬ ‫همین‬ ‫به‬(S-shaped)‫اند‬ ‫داده‬ ‫را‬.
‫جریکان‬ ، ‫کی‬‫ک‬‫طراح‬ ‫ارتفکاع‬ ‫نظیکر‬ ‫هکاي‬ ‫دبکی‬ ‫بکراي‬‫بکدون‬ ‫آب‬‫که‬‫ک‬‫الی‬ ‫طکرف‬ ‫از‬ ‫مزاحمتکی‬
‫حک‬ ‫ا‬‫ا‬‫تقریبک‬ ‫و‬ ‫کنکد‬ ‫مکی‬ ‫حرککت‬ ‫سکرریز‬ ‫تکاج‬ ‫پروفیکل‬ ‫روي‬ ‫بکر‬ ‫آرامکی‬ ‫بکه‬ ، ‫مرزي‬‫داکثر‬
‫تخلیه‬ ‫بازده‬‫آید‬ ‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬.، ‫پیونکد‬ ‫منحنکی‬ ‫فوقکانی‬ ‫قسکمت‬ ‫از‬ ‫تکر‬ ‫پایین‬‫بکه‬ ‫پروفیکل‬
‫یکک‬ ‫طکول‬ ‫در‬ ‫مماسکی‬ ‫صورت‬‫ادامکه‬ ‫شکیب‬‫در‬ ‫را‬ ‫آب‬ ‫ورقکه‬ ‫ترتیکب‬ ‫بکدین‬ ‫و‬ ‫یابکد‬ ‫مکی‬
‫کنکد‬ ‫می‬ ‫حفاظت‬ ‫آبریز‬ ‫قسمت‬ ‫سطح‬ ‫روي‬.، ‫شکیب‬ ‫انتهکاي‬ ‫در‬‫منحنکی‬ ‫یکک‬‫معکک‬‫وس‬
‫سرریز‬ ‫تخلیه‬ ‫کانال‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫آرامش‬ ‫حوضچه‬ ‫بداخل‬ ‫را‬ ‫جریان‬‫گرداند‬ ‫برمی‬.
‫در‬‫کجا‬‫و‬‫در‬‫چه‬‫مواردی‬‫استفاده‬‫می‬‫شود؟‬
‫مانند‬‫سدهای‬‫آزاد‬‫می‬‫توان‬‫از‬‫سرریز‬‫اوجی‬‫در‬‫سدهای‬،‫وزنی‬‫قوسی‬‫و‬‫پایه‬‫دار‬
‫استفاده‬‫کرد‬.

35. Roosvelt Dam

36. Tsankov Kamak Dam

38. ‫جیرفت‬ ‫سد‬
‫تاج‬ ‫طول‬ ، ‫قوسی‬ ‫دو‬ ‫بتنی‬ ‫نوع‬ ‫از‬ ‫جیرفت‬ ‫سد‬277‫سد‬ ‫بدنه‬ ‫بتن‬ ‫حجم‬ ، ‫متر‬
36200،‫مکعب‬ ‫متر‬ ‫میلیون‬
‫است‬ ‫جیرفت‬ ‫شرقی‬ ‫شمال‬ ‫کیلومتری‬ ‫چهل‬ ‫در‬ ‫رود‬ ‫هیل‬ ‫رودخانه‬ ‫روی‬ ‫سد‬ ‫محل‬.

39. 39

40. ‫س‬‫رریز‬‫پلکانی‬
‫سرریز‬‫پلکانی‬‫چیست؟‬
‫همانطور‬‫که‬‫از‬‫اسم‬‫آن‬‫مشخص‬‫است‬‫این‬‫سرریز‬‫به‬‫طورت‬‫پلکانی‬‫در‬‫شیب‬‫های‬
‫مختلف‬‫اجرا‬‫می‬‫شود‬.‫در‬‫سرریزهاي‬‫پلکانی‬‫چند‬‫حوضچه‬
‫آرامش‬‫پشت‬‫سر‬‫هم‬‫قرار‬‫می‬‫گیرند‬.
‫در‬‫کجا‬‫و‬‫در‬‫چه‬‫مواردی‬‫استفاده‬‫می‬‫شود؟‬
‫سر‬ ‫از‬ ‫آب‬ ‫انتقال‬ ‫براي‬ ، ‫است‬ ‫تند‬ ‫بسیار‬ ‫تنداب‬ ‫احداث‬ ‫براي‬ ‫شیب‬ ‫که‬ ‫زمانی‬‫به‬ ‫اب‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫پلکانی‬ ‫سرریز‬ ‫از‬ ‫پایاب‬.
‫معایب‬ ‫و‬ ‫مزایا‬:
‫عن‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫دارد‬ ‫سرریزها‬ ‫سایر‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫سرریز‬ ‫این‬ ‫که‬ ‫مزایایی‬ ‫از‬‫یک‬ ‫وان‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫جریان‬ ‫انرژی‬ ‫کردن‬ ‫کم‬ ‫برای‬ ‫عنصر‬.
Your date here Your footer here 40

42. Hinze Dam

45. ‫بهبهان‬ ‫برزن‬ ‫آریو‬ ‫سد‬

47. 47

48. ‫سیفونی‬ ‫سرریز‬:
‫سرریز‬‫سیفونی‬‫چیست؟‬
‫سرریز‬‫سیفونی‬‫عبارتست‬‫از‬‫مجراي‬‫بسته‬‫به‬‫شکل‬U‫معکوس‬‫که‬‫تاج‬‫آن‬‫در‬‫سطح‬
‫نرمال‬‫قرار‬‫می‬‫گیرد‬.‫هنگامی‬‫که‬‫سطح‬‫آب‬‫در‬‫مخزن‬‫باالي‬‫سطح‬‫نرمال‬‫قرار‬
‫بگیرد‬،‫جریان‬‫از‬‫روي‬‫سرریز‬‫به‬‫شکل‬‫جریان‬‫آزاد‬‫رود‬‫گذر‬‫خواهد‬‫بود‬.‫عمل‬
‫سیفونی‬‫شدن‬‫موقعی‬‫شروع‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫هواي‬‫روي‬‫تاج‬‫مجرا‬‫خارج‬‫شود‬‫و‬‫جریا‬‫ن‬
‫ادامه‬‫یابد‬.‫غالب‬‫سرریزهاي‬‫سیفونی‬‫از‬5‫جزء‬‫اصلی‬‫تشکیل‬‫شده‬‫اند‬،‫دهانه‬
‫ورودي‬،‫ران‬‫رویی‬،‫گلوگاه‬‫یا‬‫مقطع‬‫کنترل‬‫،ران‬‫زیرین‬‫و‬‫مجراي‬‫خروجی‬.
‫شود؟‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫مواردی‬ ‫چه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کجا‬ ‫در‬
‫نمود‬ ‫استفاده‬ ‫خاکی‬ ‫سدهاي‬ ‫در‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫سیفونی‬ ‫سرریز‬ ‫از‬.
Your date here Your footer here 48

49. ‫مزایا‬‫و‬‫معایب‬:
.1‫برا‬‫ي‬‫جلوگیري‬‫از‬‫ورود‬‫آشغال‬‫و‬‫یخ‬‫و‬...‫به‬‫داخل‬‫سیفون‬،‫دهانه‬‫ورودي‬‫ر‬‫ا‬
‫به‬‫میزان‬‫قابل‬‫توجهی‬‫پا‬‫یینتر‬‫از‬‫سطح‬‫نرمال‬‫دریاچه‬‫قرار‬‫می‬‫دهد‬.‫افز‬‫ون‬
‫بر‬‫آن‬،‫با‬‫این‬‫عمل‬‫از‬‫تشکیل‬‫گردابها‬‫نیز‬‫در‬‫مدخل‬‫که‬‫ممکن‬‫است‬‫سبب‬‫پایین‬
‫آمدن‬‫راندمان‬‫کار‬‫سیفون‬‫شود‬،‫جلوگیري‬‫به‬‫عمل‬‫می‬‫آید‬.
.2‫عملکرد‬‫این‬‫سرریز‬‫مانند‬‫سرریز‬‫نیلوفری‬‫است‬‫با‬‫این‬‫تفاوت‬‫که‬‫در‬‫ب‬‫دنه‬‫سد‬
‫تثبت‬‫شده‬‫است‬.‫وجود‬‫این‬‫سرریز‬‫در‬‫سد‬‫باعث‬‫ضعیف‬‫شد‬‫سد‬‫در‬‫بعض‬‫ی‬
‫نقاط‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫با‬‫هزینه‬‫اضافی‬‫می‬‫توان‬‫آنها‬‫را‬‫پوشش‬‫داد‬.

52. Physical Model Test
Korea, Hadong Dam

54. Ute Dam

55. ‫چیست؟‬ ‫مارپیچ‬ ‫سرریز‬
‫تاج‬‫این‬‫سرریز‬‫به‬‫صورت‬‫زیگ‬‫زاگ‬‫و‬‫متشکل‬‫از‬‫دیواره‬‫های‬‫بتنی‬‫متناوب‬‫است‬
‫که‬‫یک‬‫مقدار‬‫مشخص‬‫از‬‫آب‬‫را‬‫از‬‫خود‬‫عبور‬‫می‬‫دهد‬.‫جریانات‬‫اطراف‬‫این‬‫سد‬
‫دارای‬‫محاسبات‬‫بسیار‬‫پیچیده‬‫ای‬‫هستند‬.

56. Navet Dam

57. Barganatu Dam

63. ‫سرریز‬‫شوت‬‫چیست‬‫؟‬
‫از‬‫عمده‬‫ترین‬‫و‬‫ابتدایی‬‫ترین‬‫روش‬‫های‬‫هدایت‬‫آب‬‫اضافی‬‫از‬‫پشت‬‫سد‬‫به‬‫در‬‫ون‬
‫رودخانه‬‫است‬‫که‬‫با‬‫یک‬‫شیب‬‫کم‬‫و‬‫از‬‫طریق‬‫یک‬‫کانال‬‫باز‬‫انجام‬‫می‬‫شود‬‫و‬‫د‬‫ارای‬
‫پوشش‬‫بتنی‬‫است‬.‫سرریز‬‫شوت‬‫ا‬‫ال‬‫معمو‬‫شامل‬‫یک‬‫آبراهه‬‫ورودي‬،‫یک‬‫ساز‬‫ه‬
‫کنترل‬،‫کانال‬‫تخلیه‬،‫سازه‬‫پایانه‬‫و‬‫یک‬‫آبراهه‬‫خروجی‬‫است‬.
‫در‬‫کجا‬‫و‬‫در‬‫چه‬‫مواردی‬‫استفاده‬‫می‬‫شود؟‬
‫سرریز‬‫هاي‬‫شوت‬‫در‬‫سدهاي‬‫خاکی‬‫بیش‬‫از‬‫انواع‬‫دیگر‬‫به‬‫کار‬‫رفته‬‫است‬.‫معم‬‫ا‬‫ال‬‫و‬
‫انتخاب‬‫نهایی‬‫پروفیل‬‫شوت‬،‫با‬‫توجه‬‫به‬‫توپوگرافی‬‫منطقه‬‫و‬‫شرایط‬‫الیه‬‫هاي‬
‫زیرین‬‫انجام‬‫می‬‫پذیرد‬.

64. ‫معایب‬ ‫و‬ ‫مزایا‬:
1)‫هستند‬ ‫اجرا‬ ‫و‬ ‫طرح‬ ‫قابل‬ ‫سادگی‬ ‫به‬.
2)‫کرد‬ ‫استفاده‬ ‫آنها‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫فونداسیون‬ ‫شرایط‬ ‫کلیه‬ ‫در‬‫ا‬‫ا‬‫تقریب‬.
3)‫استفاد‬ ‫مورد‬ ‫خاکی‬ ‫سد‬ ‫بدنه‬ ‫در‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫حاصله‬ ‫خاکبرداري‬ ‫وسیع‬ ‫حجم‬‫ه‬
‫کاست‬ ‫ازهزینه‬ ‫طریق‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫قرار‬.‫مختلف‬ ‫انواع‬ ‫روي‬ ‫بر‬ ، ‫شوت‬ ‫سرریز‬
‫موفقیت‬ ‫با‬ ‫نرم‬ ‫زمین‬ ‫تا‬ ‫سخت‬ ‫سنگ‬ ‫از‬ ‫فونداسیون‬‫است‬ ‫شده‬ ‫برداي‬ ‫ه‬ ‫بهر‬ ‫و‬ ‫اجرا‬

65. Llyn Brianne Dam

66. ‫کرخه‬ ‫سد‬‫سد‬ ‫بدنه‬ ‫کل‬ ‫حجم‬ ، ‫رسی‬ ‫هسته‬ ‫با‬ ‫خاکی‬ ‫نوع‬ ‫از‬5/32‫متر‬ ‫میلیون‬
‫میباشد‬ ‫مکعب‬.‫سد‬ ‫تاج‬ ‫طول‬ ‫و‬ ‫دار‬ ‫دریچه‬ ‫شوت‬ ‫نوع‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫سریز‬ ‫نوع‬3030‫متر‬
‫کرخه‬ ‫رودخانه‬ ‫سد‬ ‫محل‬ ‫و‬ ، ‫است‬‫در‬‫است‬ ‫خوزستان‬ ‫استان‬

70. ‫سرریز‬‫تونلی‬‫چیست؟‬
‫هرگاه‬‫براي‬‫انتقال‬‫آب‬‫از‬‫یک‬‫مجراي‬‫سر‬‫پوشیده‬‫اي‬‫استفاده‬‫شود‬‫که‬‫از‬‫اطراف‬‫و‬‫یا‬‫ز‬‫یر‬
‫سد‬‫عبور‬‫کند‬،‫سرریز‬‫حاصله‬‫را‬‫به‬‫ترتیب‬‹‫سرریز‬‫تونلی‬‫و‬‫یا‬‫مجرایی‬›‫گویند‬.‫مجراي‬
‫سرپوشیده‬‫می‬‫تواند‬‫به‬‫شکل‬‫یک‬‫شفت‬‫قائم‬‫یا‬‫مایل‬،‫یک‬‫تونل‬‫افقی‬‫از‬‫میان‬‫خاك‬‫یا‬‫سنگ‬
‫و‬‫یا‬‫یک‬‫مجراي‬‫سرپوشیده‬‫اي‬‫باشد‬‫که‬‫در‬‫ترانشه‬‫هایی‬‫ساخته‬‫شده‬‫و‬‫سپس‬‫توسط‬‫مواد‬
‫خاکی‬‫پشت‬‫آن‬‫پر‬‫می‬‫شود‬.‫طرح‬‫این‬‫سرریزها‬‫به‬‫نحوي‬‫صورت‬‫می‬‫گیرد‬‫که‬‫در‬‫سرتاسر‬
‫طول‬‫تونل‬‫جریان‬‫آزاد‬‫برقرار‬‫باشد‬.
‫در‬‫کجا‬‫و‬‫در‬‫چه‬‫مواردی‬‫استفاده‬‫می‬‫شود‬‫؟‬
‫در‬‫سدهایی‬‫که‬‫در‬‫دره‬‫هاي‬‫باریک‬‫ی‬‫ساخته‬‫می‬‫شوند‬‫که‬‫دیواره‬‫هاي‬‫آنها‬‫شیب‬‫بسیار‬
‫تندي‬‫دارد‬‫و‬‫یا‬‫در‬‫مواردي‬‫که‬‫کانالها‬‫ي‬‫باز‬‫از‬‫خطر‬‫برف‬‫و‬‫لغزش‬‫سنگ‬‫مصون‬‫نیست‬،
‫ممکن‬‫است‬‫سرریزهاي‬‫تونلی‬‫رجحان‬‫داشته‬‫باشد‬.‫سرریزهاي‬‫مجرایی‬‫ممکن‬‫است‬‫بر‬‫اي‬
‫دره‬‫هاي‬‫عریضی‬‫که‬‫شیب‬‫دیواره‬‫هاي‬‫مالیم‬‫است‬‫و‬‫تکیه‬‫گاهها‬‫به‬‫فاصله‬‫ا‬‫ا‬‫نسبت‬‫ز‬‫یادي‬‫از‬
‫بستر‬‫رودخانه‬‫قرار‬‫دارند‬،‫مناسب‬‫باشد‬.‫استفاده‬‫از‬‫سرریز‬‫مجرایی‬‫اجازه‬‫خواهد‬‫داد‬‫که‬
‫کانال‬‫تخلیه‬‫سرریز‬،‫زیر‬‫سد‬‫و‬‫نزدیک‬‫بستر‬‫رودخانه‬‫قرار‬‫داده‬‫شود‬

71. ‫معایب‬ ‫و‬ ‫مزایا‬:
‫در‬‫کنتر‬ ‫هاي‬ ‫سازه‬ ‫اشکال‬ ‫اغلب‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫سرریزها‬ ‫نوع‬ ‫این‬ ‫کنترل‬ ‫قسمت‬، ‫ل‬
‫دهانه‬ ‫آبرریز‬ ‫تاجهاي‬ ‫مانند‬‫ورودي‬ ‫هاي‬‫هاي‬ ‫دهانه‬ ، ‫مایل‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫قائم‬ ‫اي‬ ‫روزانه‬
‫کرد‬ ‫استفاده‬ ‫جانبی‬ ‫سرریز‬ ‫تاجهاي‬ ‫و‬ ‫سقوطی‬ ‫ورودي‬.

72. Hoover Dam

74. •‫وب‬ ‫به‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫گنجانده‬ ‫پاورپوینت‬ ‫این‬ ‫درون‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫فیلم‬ ‫دیدن‬ ‫برای‬‫زیر‬ ‫الگ‬
‫بزنید‬ ‫سر‬:
www.meyfam.mihanblog.com

75. ‫منابع‬
 http://www.waterengineers.ir/post/33
 http://en.wikipedia.org/wiki/Spillways
 http://www.photoblog.com/PARVAZ/2006/11/18/
 http://www.booof.ir/Articles/%D9%85%D8%B4%D8%AE%D8%B5%D8%A7%D
8%AA-%D9%81%D9%86%DB%8C-%D8%B3%D8%AF-117541.html
 http://s1.icivil.ir/dlserver/civil91/11/Spillway%5Bwww.icivil.ir%5D.rar
 http://s3.amazonaws.com/ppt-download/spillways-130820165335-
phpapp02.pdf?response-content-
disposition=attachment&Signature=%2FHwClLVtXjyZbiFRGD4i4Bwflu0%3D&Ex
pires=1384886177&AWSAccessKeyId=AKIAIW74DRRRQSO4NIKA
 http://profskmazumder.com/IT%20PDF/Ref_02.pdf
 http://www.schnabel-eng.com/portals/0/docs/6-Spillways.pdf
 http://www.slideshare.net
 http://www.youtube.com/user/alphavideochannel/videos
 http://www.youtube.com/watch?v=rzdAJXqzYS4
 http://www.youtube.com/watch?v=pgkUIUoGrM4
 http://www.youtube.com/watch?v=6xtSJTyPop8