1. Republika e Shqiperise
Ministria e arsimit dhe sportit
Gjimnazi “SKENDERBEU”
KRUJE
Punuan:Grupi III
Pranoi:Ms.Klodiana Nuna

2. Nje faktor i rendesishem per te pasur shendet te mire eshte te
ngrenit ngrenja e ushqimit te duhur ne masen e duhur.Per te
sqaruar kete mund ta krahasosh trupin me nje makine qe nuk niset
nese nuk i eshte hedhur sasia e duhur e lendes djegese.Lenda
djegese per njerezit eshte lenda ushqyese,pra lende nga te cilat ne
ushqehemi.Ato mund te jene pjeserisht lende qe i japin trupit
energji ose lende qe e ndihmojne trupin qe te funksionoje me
mire.Do me thene qe nje njeri duhet te marre lende ushqyese qe te
funksionoje rregullisht.Keto ne i marrim nga ushqimi qe hame dhe
nje pjese e perberesve ne organizmin tone sintetizohen ne saje te
ushqimeve qe ne marrim.Por trupi yne ka nevoje edhe per minerale
te ndryshme,qe ndihmojne ne rritjen,zhvillimin dhe mireqenien e
organizmit tone.

3. Oksigjeni Hidrogjeni Karboni Azoti Kalciumi Fosfori
Sulfuri Kaliumi Natriumi Klori Magnezi Hekuri
Fluori Zinku Baker Jod Selenium Krom
Mangan Molibden Kobalt

4. Oksigjeni
Oksigjeni është element shumë i përhapur sa që pa të nuk mund të
paramendohet jeta. Kështu dy të tretat (diku reth 65%) e trupit të
njeriut përbëhen nga ky element i pazëvendësushëm. Këtë element në
trupin e njeriut e gjemë në formë të ujit.Oksigjeni është gaz i cili nuk
digjet por e ndihmon djegjen.Oksigjeni së bashku me hidrogjenin formojn
ujin i cili është komponimi më i përhapur në natyrë. Oksigjeni gjendet
ne dy modifikime alotropike si oksigjen i zakonshem (O2)dhe ozon (O3)
kompoimet e oksigjenit jan sidet,uji dhe peroksidi i hidrogjenit.
Perdorimi: Oksigjeni eshte perberesi kryesor i ajrit.Bimet e gjelberta e
krijojn oksigjenin gjate procesit te fotosintezes,ndersa njerzit dhe
shtazet e shfrytezojn ate gjate procesit te frymemarrjes dhe e lirojn
dyoksidin e karbonit.Oksigjeni eshte i nevojshem per fymemarrje,per
zhytesit,alpinistet,pilotet,perdoret ne mjeksi per ta letesuar
frymemarrjen e te te semureve,perdoret si lende per ta ndihmuar djegjen.

5. Karboni
• Karboni (18%) është sinonim me jetën. Roli i
saj kryesor është për shkak të faktit se ajo ka
katër faqet lidhjes që lejojnë për ndërtimin e
gjata, zinxhirët komplekse të molekulave. Për
më tepër, lidhjet e karbonit mund të formohet
dhe të thyer me një sasi modeste të energjisë,
duke e lejuar për kiminë organike dinamike që
shkon më në qelizat tona.

6. Azoti
• Azotit është gjetur në shumë molekula
organike, duke përfshirë amino acidet që
përbëjnë proteinat dhe acidet nukleike që
përbëjnë ADN.

7. Kalciumi
• Kalciumi (1.5%) është mineral më e zakonshme
në trupin e njeriut - pothuajse të gjithë atë gjetur
në eshtra dhe dhëmbë. Ironikisht, roli më i
rëndësishëm kalciumi është në funksionet
trupore, të tilla si tkurrje të muskujve dhe
rregullimin e proteinave. Në fakt, trupi në të
vërtetë do të tërheqë kalcium nga kockat (që
shkaktojnë probleme si osteoporozën) në qoftë
se nuk është e mjaftueshme të elementit në
dietën e një personi.

8. Fosfori
• Fosfori është gjetur kryesisht në kockë, por
edhe në ATP molekulë, e cila siguron energji
në qelize për ngjarje te reaksioneve kimike.

9. Squfuri
• Squfuri është gjetur në dy amino acidet që
janë të rëndësishme për dhënien e proteinave
formën e tyre.

10. Kaliumi
• Kaliumi (0.25%) është një electrolit i
rëndësishem (që do të thotë ajo mbart disa
urdhra në zgjidhje). Kjo ndihmon rregullimin e
rrahje zemre dhe është me rëndësi jetike për
të sinjalizuar elektrike në nerva.

11. Natriumi
• Ekziston nje lidhje e forte ndermjet konsumit te
natriumit dhe presionit te gjakut.Vlerat e medha
te natriumit ne organizem bejne qe trupi te
mbaje sasi te teperta te lengjeve,te cilat
veshtiresojne punen e zemres dhe ngushtojne
enet e gjakut,duke cuar ne rritjen e presionit te
gjakut.Natriumi ul efektivitetin e ilaceve qe
perdoren per trajtimin e presionit te larte te
gjakut.Ato ofrojne nje mbrojtje kunder presionit
te larte te gjakut dhe kundershton efektet e
natriumit.

12. Klori
• Klori (0.15%) gjendet zakonisht në trup si një
jon negativ, i quajtur klorid. Ky electrolit është
i rëndësishëm për mbajtjen e një ekuilibër
normal të lëngjeve.

13. Magnezi
• Magnezi (0.05%), luan një rol të rëndësishëm
në strukturën e skeletit dhe muskujt. Ajo
gjithashtu është e nevojshme në më shumë se
300 reaksione thelbësore metabolike.Në
momentet e lindjes, në trupin e njeriut
ndodhet 0.5 gr, ndërsa në moshë të rritur në
trup ai ka një sasi 21–28 gr, ku 50-60 për qind
ndodhet në kocka dhe roli kryesor i tij është
në qelizat nervore për të lehtësuar
funksionimin e tyre.

14. Hekuri
• Hekuri eshte pergjegjes i transportit te oksigjenit ne inde dhe merr
pjese ne punen e shume sistemeve te rendesishme enzimatike.Ne
pergjithesi rekomandohet marrja e 12 mg ne dite per femrat nga
11-50 vjec.Ndersa meshkujt nga 11-18 vjec kane nje nevoje ditore
reth 12 mg,ndersa nga 19 vjec e siper10mg/dite.Hekuri eshte baze
per ndertimin e rruazave te kuqe te gjakut.Si rrjedhim eshte I
domosdoshem per qarkullimin e gjakur,sepse rruazat e kuqe
ffurnizojne trupin me oksigjen.Hekuri eshte gjithashtu pjese
perberese e nje numri enzimash perfshire ketu ato enzima qe
bejne te mundshme krijimin e energjise.Mungesa e tij ne gjak sjell
crregullime te aftesise se trupit dhe trurit ne pune,ulje te
rezistences,crregullime te temperatures,anemi.Ndodhet tek
mecia,veshka,peshku,spinaqi,rrushi I thate .Eshte metali me I
bollshem I trupit dhe perben 0.004% te peshes trupore

15. Zinku
• Zinku eshte i pranishem pothuajse ne cdo
qelize te trupit.Ai ndihmon ne rritjen e
shendetshme te trupit,mbrojtejn e sistemit
imunitar dhe ruajtjen e nivelit te
testosteronit.Niveli ditor i rekomanduar per
zinkun eshte 11 mg per meshkujt dhe 8 mg
per femrat ne dite.Ky mineral gjendet tek
frutat e detit,mishrat e ndryshem,farat e
kungullit,kosi,djathi etj.