1. LOGO
Байгууллага ба үйл
ажиллагааны тодорхойлолт
Хичээлийн нэр: Мэдээллийн системийн үндэс
Хичээлийн төрөл: Лекц /№6/
Багшийн нэр: Г.Өсөхжаргал

2. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Байгууллага бүр өөр өөрийн онцлогтой
үйл ажиллагааны хүрээтэй.
Бүх байгууллагад санхүү, нягтлан
бодох, хүний нөөцийг тойрсон нийтлэг
үйл ажиллагаа явагдана.
Үйл ажиллагаанд холбогдох дүрэм
журмыг судалсаны үндсэн дээр
байгууллагын мэдээллийн системийг
хөгжүүлдэг.

3. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Байгууллагын үйл ажиллагаа нь тодорхой
дараалалтай явагдана.
үйл ажиллагаа 1 -> үйл ажиллагаа 2 ->…-
> үйл ажиллагаа N
үйл ажиллагаа бүр нь өмнөө холбоотой
үйл ажиллагаатай
Зарим үйл ажиллагаа өмнөх холбоо
ажиллагааны үр дүн дээр тулгуурлан
эхэлнэ.

4. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Үйл ажиллагааны дараалал ба үйл
ажиллагааны хооронд
бүтээгдэхүүн/мэдээлэл дамжуулалтыг
үйл ажиллагааны урсгал гэнэ.
Үйл ажиллагаа бүрийн тодорхойлолтыг
гаргаж ойлгосоны үндсэн дээр үйл
ажиллагааны урсгалыг илүү нарийн
гаргах боломж бүрдэнэ.

5. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Үйл
ажиллагаа
Байгууллага
Албан
тушаалтан
Гадаад орчин
Харилцагч/үйлчлүүлэгчХарилцагч/үйлчлүүлэгч

6. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
 Үйл ажиллагааг 3 бүрдэл хэсгээр тодорхойлж болно.
 Үйл ажиллагаа
 үйл ажиллагаа хариуцагч
 Үйл ажиллагааны оролт
 Үйл ажиллагааг явуулахын тулд шаардагдах
бүтээгдэхүүн, бичиг баримт, мэдээлэл
 Нэг үйл ажиллагаанд олон оролт байж болно.
 Оролтыг гүйцэтгэх оролцогч - хаанаас оролт ирэхийг заана.
 Үйл ажиллагааны гаралт
 Үйл ажиллагааны үр дүн буюу үйл ажиллагаанаас гарах
бүтээгдэхүүн, бичиг баримт, мэдээлэл
 Нэг үйл ажиллагаа хэдэн ч гаралттай байж болно.
 Гаралтыг хүлээн авагч - хаашаа гарах

7. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Санхүү
Байгууллагын санхүүгийн нэгжийн үйл
ажиллагааны зорилго нь бэлэн
мөнгө, хувьцаа, бонд зэргийн хөрөнгө
оруулалтаас аль болохоор их ашиг хүртэх
үйл ажиллагааг зохион байгуулах.
Санхүүгийн үйл ажиллагаа нь ихэвчлэн
гадаад орчинтой холбоотой явагдах тул
мэдээллийн эх үүсвэр байгууллагаас гадна
байна.
Жишээ нь, бирж дээр хувьцаа арилжсан
мэдээлэл

8. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Санхүүгийн ПХ нь хөрөнгөтэй холбоотой
дараах бүртгэл тооцоог боловсруулна.
Эхний/эцсийн үлдэгдэл тооцоолох
Гүйлгээ бүртгэх
Ашгийг тооцоолох
Харилцагчийг бүртгэх г.м

9. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Мөнгөн хөрөнгийг тойрсон санхүүгийн
үйл ажиллагаа
Банктай харилцах
Санхүүгийн ажилтан ямар банкинд данс
нээхийг судална.
Санхүүгийн ажилтан банктай гэрээ хийж
данс нээнэ. /анхны үлдэгдэл/
Санхүүгийн ажилтан дансанд гүйлгээ хийнэ.
Банк хүүг тооцож үлдэгдлийг бодно.
Санхүүгийн ажилтан ба банк гэрээгээ
цуцалж дансаа хаана.

10. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Мөнгөн хөрөнгийг тойрсон санхүүгийн
үйл ажиллагаа
Дотоод үйл ажиллагаа
Мөнгөн урсгалыг тооцоолох, нэгтгэх
Тайлан баланс гаргах

11. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
1. Банк
судлах
2. Данс
нээх
3.
Гүйлгээ
хийх
4.
Үлдэгдэл
бодох
5. Данс
хаах
Банктай харилцах
үйл ажиллагааны
дараалал
Хариуцагч:
Санхүү
Зураг 6.1а

12. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Хувьцаа
гаргах
Бирж дээр
арилжаала
х
Хувьцаа
эзэмшигчий
г бүртгэх
Ноогдол
ашиг бодох
Эзэмшигчи
д ноогдол
ашиг олгох
Байгууллагын хувьцааг
тойрсон үйл ажиллагаа
Ерөнхий санхүүч Бирж Санхүүч Ерөнхий санхүүч Санхүүч
Эзэмшигч хувьцаагаа
зарах хүсэлт
Зураг 6.1 б

13. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Үйл ажиллагааны тодорхойлолт
3. Гүйлгээ
хийх
4.Үлдэгдэ
л бодох
Хийсэн
гүйлгээ
Байгууллагы
н санхүүч
Банкны
ажилтан
Байгууллагы
н санхүүч
Зураг 6.2

14. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Үйл ажиллагааны тодорхойлолт
 Тасралтгүй явагдах үйл ажиллагаануудыг хамт
тодорхойлж болно. /Зураг 6.2/
 Үйл ажиллагаанд оролцогч/хариуцагчийг тогтоох нь
системийн хэрэглэгчдийг тодорхойлоход тусалдаг.
 Гадны байгууллага/гадаад харилцагч банк
нь байгууллагын МС-ийн хэрэглэгч байх албагүй
боловч мэдээллийн гадаад эх үүсвэр болно.
 Дотоод ажилтан/системийн хэрэглэгч: санхүүгийн
ажилтан
 Оролт, гаралт дээр оролцогч хүнээс гадна үйл
ажиллагаа байж болно.

15. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Оролцогч
Гаралт
авагч
Оролт
хариуцагч
Хариуцагч/
гүйцэтгэгч
Дотоод
Гадаад
Дотоод
Гадаад
Дотоод
Гадаад
Хүн
Байгуул-
лага
Үйл
ажил-
лагаа
Зураг 6.3

16. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Үйл ажиллагааны урсгалыг хүснэгтээр дүрслэх Хүснэгт 6.1
Дараа
лал
Үйл ажиллагаа Оролт Гаралт
Ү/а Хариуцагч Хаанаас Оролт Хаашаа Гаралт
1 Банк судлах Санхүүч Банк
Банкны
танилцуулга
Санхүүч/
Удирдлага
Харилцах
банкны
мэдээлэл
2 Данс нээх Санхүүч
Санхүүч Нээх мэдүүлгэ
Санхүүч
Гэрээ,
Нээсэн дансБанкны ажилтан
Үйлчилгээний
лавлах-санал
3 Гүйлгээ хийх Санхүүч
Санхүүч
Гүйлгээний
мэдүүлгэ Санхүүч
Хийсэн
гүйлгээ
Банкны ажилтан Данс
4
Үлдэгдэл
бодох
Банкны
ажилтан
3. Гүйлгээ хийх Хийсэн гүйлгээ Санхүүч
Дансны
хуулбар
5 Данс хаах Санхүүч
Санхүүч Хаах мэдүүлгэ
Санхүүч Хоосон данс
Банкны ажилтан Данс

17. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Үйл ажиллагааны урсгалыг хүснэгтээр дүрслэх
Зураг 6.4

18. Байгууллага ба үйл ажиллагаа
Үйл ажиллагааны урсгалыг диаграмаар
дүрслэхэд анхаарах зүйл:
Диаграм, граф дахь элементүүдийг
дээрээс доош, зүүнээс баруун чиглэл
рүү дүрслэх зарчмыг баримтална.
Тойргоор дүрслэх бол цагийн зүүний
дагуу

19. Бие даалт 2
Бие даалтын сэдэв: “Үйл ажиллагааны
тодорхойлолт”
Авах оноо: 10 оноо
Агуулга:
Үйл ажиллагааны дараалал /Зураг 6.1/
Үйл ажиллагааны тодорхойлолт /Зураг
6.2, хүснэгт 6.1/
Үйл ажиллагааны урсгалын диаграм /Зураг
6.4/
Оролт/гаралтын агуулга

20. МС нэвтрүүлсэний эерэг ба сөрөг
талууд
Эерэг Сөрөг
Тооцооллын болон бичиг цаасны ажлыг
хөнгөвчилнө
Хүний гүйцэтгэдэг зарим ажлууд байхгүй
болно
Хэрэглэгчийн сонирхол, худалдан авах
чадвар зэргийг судлахад тусална
Хүний хувийн мэдээлэлд хэт нэвтрэх
талтай
Автомат хариулагч, төлбөр тооцоо хийх
зэрэг үйлчилгээний үр өгөөжийг
дээшлүүлнэ.
Өдөр тутмын бүхий л үйл ажиллагааг
нэвтрүүлсэнээр систем гацах үед
бизнесийн үйл ажиллагаа тасалдана.
Анагаахын салбарт эмчилгээ, өвчтөнтэй
харилцах зэрэгт шинэ боломжуудыг нээж
өгсөн.
МС-ийн байнгын хэрэглэгч нь техностресс
болон бусад эрүүл мэндийн асуудалд
орох магадлалтай
Интернет ашигласнаар мэдээллийг
дэлхийн өнцөг булан бүрт тараах
боломжтой болсон.
ПХ, ном зэрэг оюуны бүтээлүүдийг
зөвшөөрөлгүй хуулбарлан тараах
боломжийг бүрдүүлнэ.