Bổ đà ngôi chùa độc đáo cổ kính nhất vùng kinh bắc
Chùa thiên mụ - tài liệu thuyết minh
1. Chùa Thiên Mụ
Bất cứ ai đến với Huế, ngược dòng Hương giang thơ mộng, du ngoạn thắng cảnh
thì không thể bỏ qua điểm dừng chân Chùa Thiên Mụ.
Ngôi chùa nằm bên tả ngạn con sông êm dịu từ lâu đã là địa danh nỗi tiếng trên
đất cố đô. Nơi mà Vua Thiệu Trị đã liệt vào danh sách 20 cảnh đẹp của đất Thành Kinh
thời ấy mà đến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị.
Vậy vì sao có tên là Chùa Thiên Mụ… Theo Đại Nam Nhất Thống Chí, khi chúa
Nguyễn Hoàng vào làm trấn thủ xứ Thuận Hóa. Ông đã đích thân đi xem xét địa thế nơi
đây nhầm mưu đồ mở mang cơ ngiệp. Trong lần du ngoạn trên dòng sông Hương, Ông
đã gặp ngọn đồi nhô lên thế đất như một con rồng quay đầu nhìn lại, đồi này có tên là
đồi Hà Khê.
Người dân địa phương cho biết nơi đây ban đêm thường có một bà lão mặc áo đỏ
quần lục xuất hiện và nói với mọi người rằng: “ Rồi đây, sẽ có một vị chân chúa đến lập
chùa để tụ linh khí làm bền long mạch, cho nước Nam hùng mạnh”. Tư tưởng lớn của
chúa Nguyễn Hoàng dường như bắt kịp ý nguyện của dân chúng . Vì thế vào năm 1601
đã cho dựng một ngoi chùa trên đồi và lấy tên là Chùa Thiên Mụ. “Thiên” có nghĩa là
Trời, Thiên Mụ là “bà tiên trên Trời”.
Ngày nay, Chùa tọa lạc tại xã Hương Long, cách trung tâm tp.Huế 5km. Thưa quí
anh chị nếu chúng ta nhìn từ xa sẽ thấy khung viên chùa như một con rùa khổng lồ đang
cuối đầu uống nước sông Hương.
Cũng chính vì địa hình ấy mà các nhà kiến trúc cung đình đã chia khung viên ngôi
chùa thành 2 khu vực: Phía trước được sắp xếp các kiến trúc mang tính kỉ niệm như bia
đá, chuông đồng. Còn phía sau mang kiến trúc điện thờ, nhà tăng. Hai khu vực được
ngăn cách bởi cổng Tam Quan.
Và đây, đặc biệt nhất của ngôi chùa Thiên Mụ là ngôi Tháp Phước Duyên, có 7
tầng và cao 21m. Tháp được xây năm 1844 nhân dịp mừng lễ bát thọ của bà Thuận
Thiên Cao Hoàng Hậu [ vợ vua Gia Long- bà nội vua Thiệu Trị ]. Tháp Phước Duyên
được xây theo hình bát giác với gạch nun để mộc màu đỏ sậm. 8 mặt của tháp có tiết
diện ngang gần tròn. Với kiến trúc này mà trận bão lớn năm Thìn 1904 ngôi chùa bị tàn
phá nặng nề nhưng tháp vẫn đứng vững trải như thách thức trận bão , thách thức thời
gian.
Tháp chỉ có một lối vào duy nhất và ở mỗi tầng có thờ một tượng Phật, tương
truyền tầng trên cùng có thờ tượng Phật bằng vàng, nhưng thời gian qua đi thì tượng
Phật bằng vàng không còn nữa chỉ còn tượng Phật bằng đồng ở các tầng còn lại.
2. Thưa quý anh chị bên tả của tháp Phước Duyên là Tháp bia được xây dựng trong
lần trùng tu lớn nhất dưới thời chúa Nguyễn Phúc Chu, sau khi chùa được trang hoàng
lộng lẫy hơn Chúa Nguyễn tự làm bài kí khắc vào bia cao 26m rộng 1,2m và đậu mình
trên 1 con rùa. Thành bia được làm bằng đá xanh nhưng tráng bia và rùa được làm bằng
cẩm thạch. Đây là tấm bia độc đáo mà chỉ có ở chùa Thiên Mụ.
Phía bên hữu của tháp Phước Duyên là Lầu Chuông, bên trong có quả Đại Hồng
Chuông được đúc bằng đồng vào năm 1710 cũng là quả chuông độc nhất với nhìu nét
trạm trổ độc đáo và chuông nặng hơn 3000 cân.
Và thưa quý anh chị chúng ta đi tới 1 chút nữa phía sau tháp Phước Duyên là cổng
Tam Quan lối đi vào chính điện. Phía trên cổng có treo biển Linh Mụ Tự. Vậy vì sao có
tên là Linh Mụ Tự.
Được biết dưới thời vua Tự Đức, vì Vua gặp nhìu chuyện không may trong triều
chính và cầu mong có con nối dỗi vì sợ chữ “Thiên” phạm Trời nên đổi Thiên Mụ thành
Linh Mụ có nghĩa là Bà Mụ Linh Thiêng.
Dưới cổng Tam Quan có 3 đôi tượng ông Thiện, ông Ác giữ 2 bên của 3 cửa ra
vào. Các tượng này đều làm bằng đất dáng dữ tợn cao lớn như người thật.
Và 2 bên cổng Tam Quan bên hữu là lầu trống bên tả là lầu chuông đây là quả
chuông nhỏ mà năm 1815 vua Gia Long trong lần sửa chùa đã cho đúc quả chuông này.
Và ngày nay quả chuông này được giống lên vào thời khắc nhất định trong ngày còn
quả đại hồng chuông ngoài kia chỉ là quả chuông kỉ niệm.
Thưa quí anh chị từ cổng Tam Quan muốn vào chính điện phải đi qua con đường
dài 2 bên có 2 thảm cỏ xanh làm tăng thêm vẻ uy nghi cho ngôi chùa.
Và quí anh chị đang đứng trước điện Đại Hùng là ngôi chính điện của chùa, nó là 1
công trình kiến trúc to rộng bề thế bậc nhất dưới thời Nguyễn.
Trước bài đường có tượng Đức Phật Di Lạc cao 0,9m làm bằng đồng thao. Bên
trong chính điện có các pho tượng cũng được đúc bằng đồng thao. Chùa Thiên Mụ là
một ngôi chùa lớn nhưng ko có nhìu tượng Phật như các chùa khác.
Và đặc biệt không kém làm tôn lên giá trị của ngôi chùa đó là di vật của Hòa
Thượng Thích Quảng Đức. Ngày 11 tháng 6 năm 1963 hòa thượng Thích Quảng Đức
đã dùng xe này đi từ chùa Ấn Quang đến ngã tư Phan Đình Phùng – Lê Văn Duyệt Sài
Gòn. Ông đã châm lữa tự thiêu để phản đối chính sách kì thị Phật Giáo đàn áp tín
ngưỡng của Ngô Đình Diệm.
Thưa quý anh chị chùa Thiên Mụ - một ngôi cổ tự của đất thành kinh được vua
chúa thời Nguyễn xây dựng vừa mang giá trị lịch sử vì đây là nơi chúa Nguyễn Hoàng
lấy được lòng tin của dân chúng, đánh dấu sự nghiệp dựng nước của chúa Nguyễn
Hoàng. Và nơi đây còn là nơi có phong cảnh nên thơ thanh tịnh chúng ta có thể thả lòng
3. với thiên nhiên, sống chậm lại để cảm nhận hương vị của cuộc sống thanh bình… Vào
thời hưng thịnh Chùa Thiên Mụ là 1 danh lam thắng cảnh của đất kinh kì. Và ngày nay
chùa Thiên Mụ đã là biểu tượng của xứ Huế thơ mộng.
[Chuông chùa được giống vào lúc 3h30 và 19h30 trong ngày mỗi lần đánh 1h
và có 108 tiếng… 108 tiếng tượng trưng cho tiu tai 108 nỗi phiền muộn trong tam
giới ( dục giới, sắc giới, vô sắc giới). và căn bản của bát khổ ( sinh, lão, bệnh, tử,
cầu bất đắc, oan tắng hội, lo ngại, biệt ly) sẽ dẫn đến 108 nỗi phiền não được chia
nhỏ theo trạng thái tâm lý và tình cảm. Mỗi tiếng chuông đều là tâm nguyện từ bi
gửi gấm đến chúng sanh giải tỏ nỗi buồn phiền đau khổ.]