sport tourism, cultural tourism and others

2. 1.1- Alternatif Turizm Kavramı
Turizm Bakanlığı Turizm Terimleri Sözlüğünde alternatif
turizm, “sosyal ve ekolojik uyuma, yerel ve yabancı girişimcilerin
işbirliğine ve gelişmede yerli malzeme kullanılmasına öncelik verme
amacını güden turizm çeşidi olarak tanımlanmaktır(Turizm Terimleri
Sözlüğü:1999;10).
Kitle turizmine tepki biçiminde, onun alternatifi olarak
doğmuştur. Bu nedenle, kitle turizmi "hard-sert" olarak
nitelendirilirken, alternatif turizm "soft- yumuşak" olarak tanımlanır.
Ayrıca "yeşil, kırsal ve ekoturizm" gibi isimlerle de tanımlanmaktadır
(Tekeli:2001 ;4).

3. Eko-turizm, kitle turizminin olumsuz etkilerini en aza
indirebilme olanağı yarattığı ve sürdürülebilir kaynak yönetiminde
bir inceleme alanı olarak dikkate alındığı için alternatif turizm olarak
adlandırılmaktadır. Çiftlik evlerinde pansiyonerlik; küçük otel, motel
ve pansiyonlarda konaklama, balıkçı köyleri ya da dağ köyleri gibi
küçük yerleşim topluluklarında oda kiralama gibi küçük ölçekli
turizm türleri sürdürülebilir turizm anlayışını tanımlamaktadır.
Sürdürülebilir turizmin bazı karşılıkları kırsal turizmle eşanlamlı
kullanılabilmektedir (OECD 1994:20; Demirhan : 1990: 35-37):

4. Yürüyüş, dağcılık, macera turizmi, rafting, kano,
kayak, doğal yaşam incelemesi, kuş gözlemciliği,
fotoğrafçılık, manzara izlemek, küçük kasaba ve köy turları,
kırsal festivaller, ırmak ve kanal yolculuğu, küçük ölçekli
kongre ve konferanslar, çiftlik turizmi, yayla turizmi.

5. Eko-turizm, her ne kadar son yıllarda sıkça duyulan
bir kavram haline gelmiş olsa da ilk kez 1983 yılında
Ceballos-Lascurain tarafından kullanılan bu kavram doğa
turizmini tanımlayan tek kavram değildir. Eko-turizmle
ilgili, doğa turizmi, doğa tabanlı ya da doğa merkezli
turizm, yabanıl turizm, sürdürülebilir turizm, düşük etkili
turizm, alternatif turizm, yumuşak turizm, macera turizmi,
kırsal turizm, kültürel turizm, bilimsel turizm, inceleme
turizmi gibi 35 civarında terim kullanılmaktadır.

6. 1.2- Alternatif Turizm Çeşitleri
Turizm Bakanlığı eko-turizmi(alternatif turizm) şu başlıklar
altında değerlendirmektedir: ( Çağatay, Yurdaer ve Kırış:2002;204)
 1.2.1 -Yayla Turizmi
 1.2.2- Ornitoloji (kuş gözetleme) Turizmi
 1.2.3- Foto safari
 1.2.4- Çiftlik Turizmi
 1.2.5- Botanik (bitki inceleme) Turizmi
 1.2.6- İnanç Turizmi
 1.2.7- Dağ ve Kış Turizmi
 1.2.8- Av Turizmi
 1.2.9- Termal Turizm
 1.2.10- Mağara Turizmi

7. 1.2.1 -Yayla Turizmi

8. Yayla kelimesi , dağ tepelerindeki düzlüklere verilen
isimden gelmektendir. Yaylalar , son yıllara kadar
rekreasyonel ve turizm amaçlı kullanımdan çok, o yörede
yaşayan halkın hayvanlarını kolaylıkla beslemek ve kışlık
yakacak gereksinimlerini karşılamak amacıyla genellikle
Haziran ayının başından Ağustos ayının sonuna kadar
yaşadıkları yer olmuştur. Günümüzde büyük şehirlerde
yaşayan insanların şehrin gürültüsü ve kirliliğinden kaçıp,
doğal güzelliklere sahip olan sessiz alanları tercih
etmelerinin doğal bir sonucu olarak, özellikle kıyı
şeridindeki tatil yörelerinin sıcak ve nemli havasına
karşılık yaylaların çok çeşitli bitki örtüsüne sahip olması ,
ormanları , krater gölleri, ırmakları, dereleri , tarih ,
kültürel ve arkeolojik değerleri , dağ ve doğa yürüyüşleri,
rafting , kış sporları, av ve spor olta balıkçılığı, çim kayağı,
şifalı suları, yayla şenlikleri ve el sanatları gibi değerleri
taşıması nedeniyle bu bölgelerin turizm çekim merkezi
olmalarına olanak sağlamaktadır.

9. 1.2.2- Ornitoloji (kuş gözetleme) Turizmi

10. Kuş gözlemciliği doğayı kuşların dünyasından
tanımayı sağlayan bir gözlem sporudur. Sağlıklı bir
çevrenin en iyi göstergesi olan kuşlar her türlü yaşam
ortamında bulunurlar. Türkiye'de şimdiye kadar 450
çeşit kuş türü kaydedilmiştir.

11. 1.2.3- Foto safari

12. Fotoğraf sanatına ilgi duyan turistlerin katıldıkları
turizm çeşididir. Fotoğraflar seyahat edilen bölgedeki
doğal güzellikler, günlük yaşam, kültürel ve folklorik
özelliklerdir. Foto safari açısından en zengin
bölgelerimizin başında Kapadokya bölgesi gelir.

13. 1.2.4- Çiftlik Turizmi

14. İnsanların doğal ortamlarda bulunma istekleri
alternatif turizm türlerinden biri olan çiftlik
turizminin ortaya çıkmasını sağlamıştır. 1960’lı
yıllardan sonra başlayan kırsal alanlara dönüş isteği,
rekreasyon amaçlı olması nedeniyle , çiftlik turizmi
tercih edilir bir boyut kazanmıştır. Çiftlik turizmi 7
türde toplanmaktadır.

15. Tarımsal büyük çiftlikler
Özel çiftlikler
Tarihi yöre çiftlikleri
Çalışma çiftlikleri
Sportif ve rekreasyonel çiftlikler
Çiftlik ormanı işletmeleri

16. 1.2.5- Botanik (bitki inceleme) Turizmi

17. Eşine ender rastlanan bitkilerin varlığı turistik seyahatlerin
sebeplerinden birisidir. Çeşitli coğrafi özellikleri, coğrafi farklılığın
getirdiği iklim çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olması,
Anadolu Yarımadası'nı dünyada benzerine az rastlanan bir bitki
çeşitliliğine sahip kılmıştır. Avrupa'nın tamamında var olan bitki sayısı
toplam 12.000 adet iken bu sayı ülkemizde 9.000 adettir.
Ülkemiz bitki çeşitliliği açısından ise Avrupa'dan üstündür. Zira
dünyada sadece belli bir bölgede yetişen veya anavatanı belli bir bölge
olan (endemik) bitkiler açısından ülkemiz Avrupa'dan üstün olmanın
da ötesinde dünyanın birkaç bölgesinden biridir. Avrupa'nın endemik
bitki sayısı toplam 2.750 adet iken bu sayı ülkemizde 3.000 adettir.

18. 1.2.6- İnanç Turizmi

19. Kutsal yerlerin bu dinlere mensup kişilerce ziyaret
edilme eğilimlerinin turizm olgusu içerisinde
değerlendirilmesi İnanç Turizmi olarak
tanımlanabilmektedir.Tarih boyunca gerek çok Tanrılı
gerekse tek Tanrılı dinlere ev sahipliği yapan Türkiye, her
inançtan insanın görmesi gereken eserlere sahiptir. İnanç
turizmini geliştirmek amacıyla Turizm Bakanlığı
tarafından İnanç Turizmi Projesi hazırlanmıştır.
Potansiyelin değerlendirilmesi , üç büyük dinin günümüze
kadar ulaşan önemli ziyaret merkezlerinin Kültür Bakanlığı
ve yerel yönetimlerle de işbirliği içerisinde restorasyon,
çevre düzenlemesi, ışıklandırma vb. açılardan ele alınarak
iyileştirilmesi ve tanıtımının yapılarak ziyaretçi sayısının
buna bağlı olarak döviz girdilerinin artırılması
hedeflenmiştir(Tunç ve Saç: 1998;24-25).

20. 1.2.7-Dağ ve Kış Turizmi:

21. Türkiye, farklı yüksekliklerde, zengin jeo
morfolojik ve tektonik yapıya sahip, flora ve faunası
olan ormanlara ve siluete sahip, zengin av ve yaban
hayatı olan dağlarıyla hem kış turizmi hem de dağ
yürüyüşü ve tırmanışları için dağcılık sporunu
sevenlere olağanüstü çekici ve ilginç olanaklar sunar.
Türkiye'yi her yıl dünyanın çeşitli yerlerinden çok
sayıda turist dağ tırmanışı ve yürüyüşü için ziyaret.

22. 1.2.8-Av Turizmi

23. Türkiye'nin coğrafi yapısı, bitki örtüsü ve yaban
hayatı bakımından av turizminin gelişmesine elverişli
konumdadır. Av turizmine açılacak avlaklar,
ülkemizin av hayvanı potansiyeli dikkate alınarak,
Orman Bakanlığı (Milli Parklar, Av ve Yaban Hayatı
Genel Müdürlüğü) tarafından tespit ve ilan
edilmektedir. Yabancı turist avcılar, Orman
Bakanlığınca A Grubu Seyahat Acentalarına verilen Av
Turizmi İzin Belgesi ile avlanabilmektedirler. Ayrıca,
yabancı turist avcılar Orman Bakanlığı Milli Parklar
ve Av-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğünce tescil edilen
özel avlaklarda, sadece buralarda üretilip serbest
bırakılan türleri avlayabilmektedir.

24. 1.2.9- Termal Turizm
Mineralize termal sular ile çamurları kaynağın
yöresindeki iklim faktörleri bileşiminde insan sağlığına
doktor denetim ve programında, fizik tedavi,
rehabilitasyon, egzersiz, diyet gibi destek tedavilerle
koordineli kür uygulamalarına termalizm denmektedir. Bu
amaçla yapılan turizm hareketi de 'termal turizm' olarak
adlandırılmaktadır(Tunç ve Saç:1998;22). Türkiye termal
turizm bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden
birisidir.

25. 1.2.10- Mağara Turizmi

26. Önceleri bilimsel ve sportif amaçlı etkinliklerin
konusu olan mağaralar, günümüzde mağara içinde
ve çevresinde yapılan gerekli düzenlemelerle
turizmin hizmetine sunulmaktadır.Mağara
turizminde de temel amaç bu tür doğal değerlerin
koruma - kullanma dengesi çerçevesinde turizme
kazandırılmasıdır. İlimizin tabii turizm değerleriyle
ilgili bilgiler verilirken yaklaşık 5000 yıldır
yararlanıldığı tahmin edilen yurdumuzun en büyük
kaya tuzu rezervlerinin bulunduğu yöredeki Tuz
Mağarası'ndan da söz etmenin faydalı olacağı
inancındayız.

27. SONUÇ VE ÖNERİLER
Alternatif turizm turistik değerler olan doğal ve kültürel
değerlerin yıpranmasını önlemesi bakımından önemli bir turizm
potansiyeli sağlar. Kitle turizmi turistik yörelerde önemli yoğunluğa
neden olduğu için doğal ve kültürel değerlerimiz yıpranmaktadır.
Alternatif turizme katılanlar alışılagelmiş deniz-güneş-kum
turizmine katılan geniş kitleler halinde seyahat eden turistlerden çok
çevreye duyarlı, kültürel değerlere saygılı küçük gruplar halinde özel
ilgileri için seyahat eden turistlere hitap eder. Her ne kadar kitle
turizminden kısa vadede ülkemizin vazgeçmesi mümkün olmasa da
alternatif turizm faaliyetlerine yönelmek zorunluluktur. Alternatif
turizm sadece turistik bölgelerde değil aynı zamanda turistik olmayan
bölgelerimizde de turizmin gelişmesini dolayısıyla bu bölgelerinde
ülkedeki gelir dağılımında hak ettiği payı almasına katkı sağlayacağı
muhakkaktır.
Ayrıca Türkiye alt yapı problemlerini halletmesi ve doğru
planlama yapması halinde alternatif turizmden önemli bir oranda pay
alabilir.

28. KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.
HAZIRLAYAN
ÖĞRETİM GÖREVLİSİ
MİKAİL KARA