2. Geneza referendum
Zapowiedziane przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego po I turze
wyborów prezydenckich (b. dobry wynik – 20,8% - uzyskał Paweł Kukiz,
zwolennik wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych;
Bronisław Komorowski – 33,77%, Andrzej Duda – 34,76%)
Projekt postanowienia o zarządzeniu referendum skierowany do Senatu 13
maja; Senat zaakceptował je 21 maja
Podpisanie postanowienia zatwierdzonego przez Senat 17 czerwca, dwa
dni później publikacja w Dzienniku Ustaw
3. Pytania referendalne
Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem jednomandatowych okręgów
wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej?
Czy jest Pani/Pan za utrzymaniem dotychczasowego sposobu
finansowania partii politycznych z budżetu państwa?
Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem zasady ogólnej rozstrzygania
wątpliwości co do wykładni przepisów prawa podatkowego na korzyść
podatnika?
4. Podmioty uprawnione do
prowadzenia kampanii
133 podmioty
uprawnione, w
tym:
5 partii
politycznych
(PSL, SLD, PiS,
Twój Ruch, PO)
94
stowarzyszenia
34 fundacje
5. Audycje referendalne
21.08 – 4.09 - nieodpłatne rozpowszechnianie w programach publicznych
nadawców radiowych i telewizyjnych audycji referendalnych podmiotów
uprawnionych
W TVP 1 i TVP 2 nadawano sześć godzin audycji, w TVP Polonia
dodatkowe trzy godziny, w telewizjach lokalnych 10 godzin audycji. Bloki
audycji wyświetlane były codziennie - po dwa bloki na każdej z anten.
W Polskim Radio emitowano po 8,5 godziny audycji w Jedynce i Trójce,
ponad 4 godziny w Dwójce i Czwórce, 5 godzin w Radio dla zagranicy i 15
godzin w stacjach lokalnych.
7. Jak wyglądały audycje referendalne?
Duża część uprawnionych podmiotów nie dostarczyła audycji referendalnej.
W efekcie widzowie oglądali m.in. powtarzające się spoty oraz puste plansze
8. Jak wyglądały audycje referendalne?
Czy aby na pewno wszystkie dotyczyły referendum?
Stowarzyszenie Solidarni 2010, promujące Ruch Kontroli Wyborów
Fundacja Akademia Promocji Dzieci: "Już 20 lat pomagamy dzieciom,
niepełnosprawnym, młodzieży i osobom poszkodowanym przez los. Kształtujemy
zaradność i samodzielność. Promujemy integrację, Europę, demokrację, patriotyzm. Twój
głos jest bardzo ważny. Liczy się. Zachęcamy - idź 6 września na referendum". Następnie
pojawia się plansza z informacjami o fundacji.
Ruch Obywatelski Na Rzecz JOW-ów: "To ręce polityka. Drżą, a pije niezwykle rzadko. On
wie, że po wprowadzeniu Jednomandatowych Okręgów Wyborczych ci, którzy postawili
na niego krzyżyk, rozliczą go"
9. Wybrane kampanie
Sojusz Lewicy Demokratycznej
Seria plansz i memów informujących o
skutkach wprowadzenia
jednomandatowych okręgów
wyborczych; uruchomienie centrum
informacyjnego #StopJow, dyskusja na
Twitterze
11. Wybrane kampanie
Platforma Obywatelska
Uruchomienie strony internetowej
http://6wrzesnia2015.pl (słabo
wypromowana witryna), na której m.in.
porównanie jakie jest stanowisko PO, a jakie
PiS do kwestii podnoszonych w referendum
oraz wyjaśnienie swojego stanowiska; seria
plansz, bilboardy (750); konferencje
prasowe (gł. podkreślanie różnic między PO
i PiS)
13. Wybrane kampanie
Prawo i Sprawiedliwość
Propozycja aby rozszerzyć pytania referendalne (Lasy
Państwowe, 6-latki w szkole, obniżenie wieku emerytalnego;
pod rozpisaniem referendum w tych kwestiach opowiedziało
się 6 mln Polaków
Akcja „Obywatele decydują jakiej chcą Polski” wywołała
nieco zamieszania ze względu na podobieństwo hasła do
akcji, którą od 2012 roku realizuje Instytut Spraw Obywatelskich
(Inspro). Kampania Inspro „Obywatele decydują” zgromadziła
ponad 220 000 sympatyków i ma ona na celu zwiększenie
udziału obywateli w życiu publicznym. Inspro wydało więc
oświadczenie, w którym podkreśliło, że użycie zwrotu
„Obywatele decydują” nie było konsultowane z organizacją.
Trzeba jednak podkreślić, że zwrot ten nie jest prawnie
chroniony. Mimo wydanego przez fundację oświadczenia,
władze partii w żaden sposób nie odniosły się do problemu.
15. Wybrane kampanie
Polskie Stronnictwo Ludowe
Partia apelowała, aby odwołać referendum,
a środki finansowe przeznaczyć na
niwelowanie skutków suszy i pomoc rolnikom
W spocie referendalnym Janusz Piechociński
informował, że ustawa dotycząca ordynacji
podatkowej i relacji podatnik – przedsiębiorca
– urząd skarbowy została już podpisana,
ostatnie pytanie referendalne jest więc już
nieaktualne; Piotr Zgorzelski przekonywał, że
obecny system finansowania partii jest
przejrzysty i powinniśmy „dać sobie spokój z
tym referendum”
16. Wybrane kampanie
Paweł Kukiz
Zarządzenie przez Prezydenta Bronisława
Komorowskiego referendum było oceniane
jako znaczące wsparcie dla Pawła Kukiza
przed wyborami parlamentarnymi, które
pozwoli mu utrzymać wysoki poziom poparcia.
Nie udało mu się jednak wykorzystać dużego
zaangażowania zwolenników do zwiększenia
bądź utrzymania wysokiego poparcia dla
swojego ruchu ani zachęcić do udziału w
referendum.
W spocie referendalnym, na którym widać
fragmenty koncertów deklarował, że nikomu
nie uda się go kupić i zachęcał do udziału w
referendum
17. Paweł Kukiz po referendum
Instytucja referendum została wykorzystane w walce wyborczej między PO i PiS i jeszcze
ja zostałem w to wmanewrowany.
Około trzech milionów obywateli było przy urnach referendalnych. To jest sukces, biorąc
pod uwagę, że pytania były sformułowane w sposób dramatyczny, a od kilku miesięcy
mieliśmy do czynienia z hejtem tego referendum.
Apelowałem wcześniej o przeniesienie tego referendum na późniejszy okres i
doprecyzowanie tych pytań. Wielokrotnie o to apelowałem.
Osiemdziesiąt procent opowiedziało się za JOW, a jeszcze niedawno ten temat nie był w
ogóle poruszany. Jeszcze niedawno ludzie byli przekonani, że jedyną ordynacją jest
ordynacja proporcjonalna. Trzy miliony osób przy urnach to jest ogromny sukces
Mogę tu parafrazować piosenkę Kazika: Komorowski, oddawaj moje sto milionów.
Rozmowa Moniki Olejnik z Pawłem Kukizem w Radiu Zet, 7.09.15
18. Wybrane kampanie
Fundacja Batorego
Fundacja Batorego prowadziła akcję
informacyjną, której celem było ułatwienie
obywatelkom i obywatelom podjęcia
świadomej decyzji o uczestnictwie w
referendum 6 września 2015. Publikowano
artykuły i plansze przygotowane przez
ekspertów dotyczące pytań referendalnych.
Prezentowano zarówno wady jak i zalety
proponowanych rozwiązań.
31 sierpnia została zorganizowana konferencja
„Referendum 6 września – sens zmian
ustrojowych”.
Eksperci Fundacji Batorego bardzo często
informowali w mediach o możliwych skutkach
zmian, o których mowa w referendum.
20. Wybrane kampanie
Koalicja 6 września
Koalicja 6 września, czyli Kraków Przeciw
Igrzyskom, Miasto Jest Nasze, Partia Zieloni oraz
Razem prowadzili akcję „Nie dla JOW-ów”. W
manifeście opublikowanym na stronie
http://koalicja6wrzesnia.pl stwierdzili, że 11
maja tego roku prezydent Bronisław
Komorowski ukrócił tę debatę poddając pod
referendum postulaty wybrane przez siebie i
służące jedynie własnej kampanii
prezydenckiej. Uważamy, że zarządzenie
referendum bez jakichkolwiek konsultacji
społecznych jest częścią problemu oderwania
władzy od rzeczywistości, a nie próbą jego
rozwiązania. W ramach akcji prowadzono
fanpage „Nie dla JOW-ów”, przygotowywano
plansze, memy oraz zorganizowano
happening.
22. Działania informacyjne PKW
Państwowa Komisja Wyborcza przygotowała spoty informacyjne dotyczące
terminu i warunków ważności referendum, uprawnionych do udziału w
referendum, zasad głosowania korespondencyjnego, uprawnień osób z
niepełnosprawnością oraz możliwości głosowania za granicą.
23. Podsumowanie
Cząstkowe dane PKW dotyczące referendum wskazywały, że frekwencja wyniosła mniej niż 10%. Aby wynik
referendum był wiążący, w referendum powinno wziąć udział 50% uprawnionych do głosowania. Koszt
referendum został oszacowany na 100 mln złotych.
Referendum oceniane jest jako element walki politycznej, a nie jako możliwość wypowiedzenia się przez
obywateli.
Część partii wykorzystała kampanię referendalną do pokazania różnic pomiędzy poszczególnymi ugrupowaniami,
co w pewnym sensie można nawet uznać za kampanię wyborczą.
Większość wysiłków partii politycznych uprawnionych do prowadzenia kampanii referendalnej skoncentrowana
była na realizacji działań w ramach kampanii wyborczej, temat referendum pojawiał się incydentalnie.
Znaczna część stowarzyszeń i fundacji uprawnionych do prowadzenia kampanii referendalnej, wykorzystała tę
okazję do autopromocji i mówienia o kwestiach bardzo luźno związanych z tematyką referendum. Niektóre
organizacje nie wykorzystały takiej możliwości i nie dostarczyły audycji referendalnych.
Kampanię informacyjną prowadziła Fundacja Batorego. Przedstawiciele organizacji prezentowali argumenty
zarówno za jak i przeciw poszczególnym rozwiązaniom.
Działania informacyjne prowadzone przez Państwową Komisję Wyborczą były niemal niewidoczne.
24. Przydatne linki
Strona PKW dotycząca referendum
Audycje referendalne
Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 czerwca 2015 r. o zarządzeniu
ogólnokrajowego referendum
Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 sierpnia 2015 r. zmieniające
postanowienie o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum
Kalendarz referendalny
Lista podmiotów uprawnionych do prowadzenia kampanii
Zdjęcia pochodzą ze stron internetowych oraz profil w mediach społecznościowych podmiotów uprawnionych do prowadzenia kampanii
referendalnej.