Werven voor het kritieke tekort - Manpower onderzoek, 2010
Manpower witboek - Wereldwijd werken
1. Wereld-
wijd Positie kiezen op de
mondiale arbeidsmarkt
werken
Een Manpower Witboek • 2010
2. Dit Manpower Witboek is tot stand gekomen
in nauwe samenwerking met Intelligence Group
en The Network.
3. Wereld-
wijd Positie kiezen op de
mondiale arbeidsmarkt
werken
Inhoud
2 Voorwoord
4 Samenvatting
6 Inleiding: arbeidsmigratie in perspectief
12 Waarom de arbeidsmarkt steeds internationaler wordt
18 De Nederlandse arbeidsmarkt: de krapte keert terug
22 Kenmerken van internationale baanzoekers
26 International recruitment: de basics
32 Conclusie
4. 2
Witboek > Wereldwijd werken
Voorwoord
Alexander Rinnooy Kan
Voorzitter Sociaal-Economische Raad
5. 3
Witboek > Wereldwijd werken
N
ederland wil graag een kennis Kortom, als land moeten we de concurrentie
economie zijn. Daarin slagen met andere landen aangaan om talent én om
we alleen als we hoogwaardige, bedrijven. Dat weten we natuurlijk wel, maar
kennisintensieve bedrijven een optimaal doen we dat ook in voldoende mate? Dat is
vestigingsklimaat kunnen bieden. En wan maar de vraag. Weliswaar is het voor kennis
neer hoogopgeleide werknemers uit andere migranten eenvoudiger geworden om in
landen het aantrekkelijk vinden om in ons Nederland te gaan werken en zijn de kansen
land aan de slag te gaan. Niet alleen voor voor buitenlandse studenten om zich na hun
bedrijven, ook voor werknemers vervagen studie blijvend hier te vestigen toegenomen.
de landsgrenzen. Talent vestigt zich daar Maar dat is nog niet voldoende om de slag te
waar de beste banen zijn, de infrastructuur winnen. Er moet meer gebeuren. Zo zullen
goed is, het woon en leefklimaat als prettig we veel meer moeten investeren in kennis
wordt ervaren, en bovenal: waar men zich ontwikkeling en innovatie. Ook moet er veel
goed voelt. meer gebeuren om bedrijven ertoe te bren
Het aantrekken van talent uit het buitenland gen zich in Nederland te vestigen en om
is niet alleen nodig om spanningen op de (top)talent naar Nederland te halen.
arbeidsmarkt te voorkomen; naast een kwan
titatieve is er ook een kwalitatieve reden. Over dit laatste onderwerp gaat dit Witboek.
Internationaal talent zorgt voor meer diversi U leest waarom talent wereldwijd steeds meer
teit in bedrijven. En meer diversiteit in teams in beweging komt en door welke motieven
betekent versterking van de creativiteit en het internationale baanzoekers zich laten leiden
innovatieve vermogen. Ook op macroniveau bij hun keuze voor een bepaald land en een
doen we daarmee ons voordeel. Ideeën en bepaalde werkgever. Deze kennis heeft u
tradities uit andere culturen verrijken onze nodig als u zich op de internationale
cultuur en samenleving. Dat besef leeft in arbeidsmarkt wilt positioneren. Ik hoop dat dit
Nederland al sinds de zestiende eeuw, al Witboek u voldoende inspiratie en motivatie
staat het van tijd tot tijd flink onder druk. biedt om hiertoe de eerste stappen te zetten.
6. 4
Witboek > Wereldwijd werken
Samenvatting
De internationale mobiliteit Internationale arbeidsmobiliteit is het antwoord op de
mismatches die er zijn op lokale (lees: nationale)
van werknemers neemt toe. arbeidsmarkten. Deze mismatches worden vooral
veroorzaakt door demografische ontwikkelingen. Veel
Onderzoek1 in 67 landen onderontwikkelde landen hebben te maken met
geboorteoverschotten. De westerse wereld ondervindt
waaraan 66.019 respondenten daarentegen de gevolgen van ontgroening en
vergrijzing.
deelnamen, wijst uit dat steeds
Ook om andere redenen is het zeer aannemelijk dat de
meer werkzoekenden openstaan arbeidsmarkt steeds internationaler wordt. Door de
opkomst van internet is de internationale arbeidsmarkt
voor een baan in het buitenland. aanzienlijk transparanter geworden; het gebruik van
zoekmachines, vacaturesites en social media is enorm
Daarnaast neemt arbeidsmigratie toegenomen. Met enkele muisklikken hebben baanzoe
kers inzicht in hun arbeidsmarktkansen over de grens.
andere vormen aan. Waar voor Ook de toetreding tot de arbeidsmarkt van Generatie Y
– de eerste generatie die is opgegroeid met een com
gaande generaties migranten puter en bovendien een sterkere internationale oriënta
zich langdurig vestigden in één
land, trekken arbeidsmigranten
tegenwoordig vaker van het ene
land naar het andere, het werk
achterna.
7. 5
Witboek > Wereldwijd werken
tie heeft dan voorgaande generaties – geeft de interna opgeleid. Professionals (hogeropgeleiden op het gebied
tionalisering van de arbeidsmarkt een stevige boost. van finance, engineering en IT) hechten bovendien veel
Wie de ontwikkelingen in Nederland bestudeert, moet belang aan het leren kennen van andere culturen. De
concluderen dat wij binnen afzienbare tijd opnieuw een belangrijkste aspecten van een baan zijn een goed
periode van krapte tegemoet gaan. Vooral de vraag salaris, interessante doorgroeimogelijkheden en goede
naar hogeropgeleiden (hbo’ers en wo’ers) overtreft het arbeidsvoorwaarden. Professionals hechten daarnaast
aanbod. Werkgevers zullen daarom voor de werving veel waarde aan het internationale karakter van het
van nieuwe werknemers hun blik steeds vaker op het bedrijf.
buitenland moeten richten.
Nederland staat er bij internationale baanzoekers
Wie erin wil slagen om buitenlands talent aan te trek behoorlijk goed op. Maar niet als enige optie: op het
ken, moet een goed inzicht hebben in de beweegrede voorkeurslijstje prijkt nog een aantal andere landen.
nen van zijn doelgroep. Onderzoek wijst uit dat ervaring Het onderzoek onderstreept hoe belangrijk het bij het
opdoen, carrièrekansen en het verbeteren van de internationaal rekruteren van werknemers is om een
levensstandaard de belangrijkste motieven zijn om in goed inzicht te hebben in de doelgroep die men wil
beweging te komen. Maar ook wordt duidelijk dat bereiken. Alleen dan kan in de communicatie
arbeidsmigratie een optie is voor werknemers die in geappelleerd worden aan de juiste beweegmotieven.
landen wonen waar het economisch goed gaat. Dit Daarnaast is het belangrijk om de voordelen van
geldt dan vooral voor werkzoekenden die hoog zijn werken in Nederland onder de aandacht te brengen.
1 The Global Talent Mobility
Research, Intelligence Group
en The Network.
8. 6
Witboek > Wereldwijd werken
Inleiding:
arbeidsmigratie
twee opzichten een aanjager van arbeidsmigratie.
Als het werk niet naar de mensen komt, komen De economische problemen in arme landen (met een
bevolkingsoverschot) zetten mensen ertoe aan om in
de mensen wel naar het werk: arbeidsmigratie2 een ander land naar werk te zoeken. Aan de andere
kant zijn ontwikkelde (‘ontgroenende’) landen genood
is een logische reactie op situaties waarin zaakt grote aantallen migranten op te nemen. Italië bij
voorbeeld zal in 2050 nog slechts 41 miljoen inwoners
nationale arbeidsmarkten niet in evenwicht zijn. tellen. Nu zijn dat er 57 miljoen. Een land als Japan laat
zien wat er gebeurt als arbeidskrachten uit het buiten
En die situaties doen zich steeds vaker voor. land niet worden toegelaten. Japan vergrijst en verste
delijkt. Het toelaten van migranten zou wenselijk zijn om
Het gegeven dat de wereld zich ontwikkelt tot meer voedsel te kunnen produceren. Japan verzet zich
hier echter heftig tegen. Dat zeventig procent van de
een global village doet de rest; het kopen van levensmiddelen inmiddels geïmporteerd moet worden,
is de prijs die Japan voor zijn restrictieve beleid betaalt.
een goedkoop vliegticket naar een nieuw land Mismatches kunnen ook een kwalitatief karakter heb
ben. In veel westerse landen is er alles aan gedaan om
van belofte, vergt niet veel meer dan een paar het opleidingsniveau van de beroepsbevolking te verho
gen. In een land als Noorwegen is mede hierdoor een
muisklikken. De belangrijkste beperkingen die er nijpend tekort ontstaan aan vakkrachten die lager
opgeleid zijn, zoals lassers, koks, elektriciens en lood
nog zijn, zijn veelal van juridische aard. gieters. En in GrootBrittannië huren busondernemin
gen noodgedwongen op grote schaal Poolse chauf
feurs in.
Demografie: aanjager van arbeidsmigratie Globalisering leidt tot globalisering
Mismatches op de arbeidsmarkt kennen verschillende Arbeidsmigratie wordt een steeds belangrijker thema –
2 Arbeidsmigratie definiëren
we als volgt: migratie uit oorzaken. Demografische ontwikkelingen spelen vaak voor overheden, maar ook voor bedrijven die zich willen
(resp. naar) een ander land
met als doel hier (resp. daar) een rol; ontwikkelde landen hebben te maken met verzekeren van voldoende talent. Ongeveer een op de
te gaan werken.
de gevolgen van ontgroening en vergrijzing. In onder 35 mensen in de wereld is arbeidsmigrant en dit aantal
3 Talent Mobility 2020: 3
The next generation of ontwikkelde landen neemt de bevolkingsgroei juist toe. groeit jaarlijks. Volgens onderzoek zal het aantal werk
international assignments,
PricewaterhouseCoopers, Volgens de Verenigde Naties groeit de wereldbevolking nemers dat buiten zijn thuisland werkt het komend
2010.
de komende veertig jaar met 2,6 miljard tot 9,1 miljard decennium zelfs met 50 procent stijgen. Globalisering is
4 Nederlands Interdisciplinair
Demografisch Instituut en mensen. Die groei doet zich nagenoeg volledig voor in als een sneeuwbal die van een berg af rolt: globalisering
Centraal Bureau voor de
Statistiek. minder ontwikkelde regio’s. Demografie is hierdoor in werkt globalisering in de hand. Steeds meer mensen
9. 7
Witboek > Wereldwijd werken
in perspectief
Figuur 1. Aantal inwoners van Europa
800
700
600
500
x miljoen
400
300
200
100
0
1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050
Europa totaal EU-27 Oost-Europa Zuid-Europa
EU-15 West-Europa Noord-Europa
Bron: Eurostat
raken vertrouwd met andere culturen, spreken de Europa gaat krimpen
Engelse taal, hebben toegang tot internet en maken Europa (EU-27) groeit nog, maar gaat
4
gebruik van goedkope vliegreizen. Kortom: we maken krimpen . In 2035 zal de bevolkingsomvang
de wereld steeds kleiner. Zo heeft China er een prioriteit ongeveer 520 miljoen bedragen, daarna
van gemaakt om het onderwijs in de Engelse taal zet de daling in. De groei die zich nu nog
zo snel mogelijk op grote schaal in te voeren, zodat voordoet, komt vooral voor rekening van de
toekomstige managers en medewerkers van Chinese (netto-)immigratie uit landen van buiten de
bedrijven zich beter kunnen verstaan met buitenlandse EU. In 14 van de 27 lidstaten is het aandeel
relaties. in de bevolkingsgroei groter door immigratie
dan door natuurlijke bevolkingsgroei.
U vraagt, wij komen Sommige Europese landen hebben nu al
Arbeidsmigratie neemt niet alleen in omvang toe, maar te maken met krimp, waaronder Duitsland,
krijgt ook een ander karakter. Waar arbeidsmigranten Hongarije, Roemenië en Bulgarije. In
zich voorheen voor langere tijd in een ander land vestig Nederland groeit de bevolking nog tot 2038
den, leiden zij nu steeds vaker een modern nomaden (tot circa 17,5 miljoen), om daarna te gaan
bestaan; een rondtrekkend circus van talent dat zijn krimpen.
diensten aanbiedt waar dat nodig is. U vraagt en wij
10. 8
Witboek > Wereldwijd werken
Figuur 2. Waar komen internationale arbeidskrachten vandaan?
Mexico 6%
voormalige Sovjet-Unie 27%
Verenigd Koninkrijk 35%
Duitsland 28%
voormalig Joegoslavië 11%
Italië 12%
Polen 22%
Turkije 7%
China 41%
India 53%
Filipijnen 47%
Vietnam 23%
Marokko 14%
Algerije 16%
60 50 40 30 20 10 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10
Percentage Miljoen
Totaal aantal personen dat over de grens werkt.
Percentage dat over de grens werkt en een vervolgopleiding (hoger dan middelbaar onderwijs) heeft afgerond.
Bron: OESO
11. 9
Witboek > Wereldwijd werken
Figuur 3. De belangrijkste migratiepatronen in beeld
Deze kaart toont de
meest omvangrijke
migratiestromen. Veel
migranten zijn afkom
stig uit ontwikkelings
landen en zoeken hun
heil in regio’s met een
goed ontwikkelde
economie, zoals de
Verenigde Staten,
WestEuropa en
Australië. Dat neemt
niet weg dat opko
mende regio’s, zoals
de Arabische Golf
staten en China, ook
veel arbeidsmigranten
aantrekken, zowel
lager als hoger
opgeleiden. Bronnen:
OESO en Verenigde
Naties.
Herkomst
Bestemming
komen. En zo kan het gebeuren dat de managers van aan de groep hogeropgeleiden: om welke redenen
Ierse vleesverwerkende bedrijven ineens het nakijken ambiëren professionals een internationale loopbaan?
hebben: hun gekwalificeerde Slowaakse slagers blijken Op grond van welke criteria kiezen zij voor een bepaald
weggelokt te zijn door concurrenten uit Noorwegen. land en een bepaalde werkgever? Hoe zoeken zij naar
Het is slechts een klein voorbeeld dat laat zien dat vacatures en welke informatie vinden zij belangrijk?
bedrijven elkaar steeds vaker ook beconcurreren op de Een van de belangrijkste bouwstenen voor dit Witboek
internationale arbeidsmarkt. is een grootscheeps internationaal onderzoek dat is
uitgevoerd door Intelligence Group en The Network:
Waarover gaat dit Witboek?
Arbeidsmigratie kent veel gezichten. In Jamaica
trekken landarbeiders elk jaar naar de Amerikaanse Verenigde Arabische Emiraten: structurele tekorten
staat Massachusetts om te helpen bij de oogst. Een groot aantal Golfstaten investeert al een aantal jaren in grootschalige
Letse metselaars gingen de afgelopen jaren massaal industriële, commerciële en op recreatie gerichte bouwprojecten. Omdat
aan de slag in NoordIerland en Britse controllers deze landen niet beschikken over voldoende werknemers, importeren ze
verruilden hun eigen land voor Shanghai, waar grote aantallen professionals uit andere landen, waaronder India. Verder
momenteel 40.000 buitenlanders werken. komen er chauffeurs uit Sri Lanka, bewakers uit Nepal en verpleegsters uit
Dit Witboek gaat over de ontwikkeling van de inter de Filipijnen. Manpower heeft samen met het ministerie van Arbeid van de
nationale arbeidsmarkt. Zoals de voorbeelden dui Verenigde Arabische Emiraten (VAE) een inschatting gemaakt van de tekor-
delijk maken, worden werkzoekenden op uiteen ten waarmee de VAE vermoedelijk de komende 20 jaar te kampen krijgen:
lopende functieniveaus steeds mobieler – een feit elk jaar zullen zij 100.000 extra arbeidskrachten naar Dubai moeten halen
waar werkgevers rekening mee zullen moeten hou als de regio wil voldoen aan de groeipercentages die de overheid voor
den. In dit Witboek besteden we vooral aandacht ogen heeft.
12. 10
Witboek > Wereldwijd werken
De top 10 van
wereldwijd moeilijkst werkzaam zijn. Werkgevers krijgen daardoor steeds
te vervullen Tabel 1. De vraag naar talent wereldwijd meer problemen bij het werven van werknemers voor
vacatures. Bron:
cruciale functies.
Talent Shortage
Survey Manpower 1. geschoolde vakkrachten Dit Witboek toont aan dat steeds meer werknemers
2010 2. commercieel medewerkers openstaan voor een baan in het buitenland. Dat bete
3. technici kent dat hoogopgeleide arbeidskrachten Nederland
4. engineers zullen verlaten en tegelijk dat er meer kansen komen
5. medewerkers accounting en finance om talent uit het buitenland aan te trekken. Bedrijven
6. productiemedewerkers die morgen de slag om talent willen winnen, doen er
7. administratieve medewerkers verstandig aan om zich nu op deze ontwikkelingen voor
8. senior executives / directieleden te bereiden, ook als de krapte vandaag nog niet voel
9. chauffeurs baar is. Dit Witboek geeft hiertoe een eerste aanzet.
10. ongeschoolde werknemers Behalve voor werkgevers is dit Witboek ook interessant
voor beleidsmakers bij de overheid. Het laat zien hoe
Nederland zich beter in de internationale etalage kan
plaatsen en welke belemmeringen er nog zijn voor
The Global Talent Mobility Research. Aan dit onderzoek buitenlands talent om zich hier te vestigen.
namen 66.019 respondenten deel, afkomstig uit 67
landen. Intelligence Group is een Nederlands onder
zoeks en adviesbureau op het gebied van arbeids Kwalitatieve mismatch
marktcommunicatie en recruitment. The Network is Hoewel het aantal werkzoekenden in 2009 wereld-
een alliantie van een groot aantal vacaturesites die zich wijd is gestegen, blijkt het voor werkgevers nog
toeleggen op international recruitment. Het onderzoek steeds moeilijk om vacatures goed ingevuld te krij-
vond online plaats in de periode juni-augustus 2009. gen. In veel landen is een tekort aan talent. Volgens
Door de wijze waarop het onderzoek is gehouden, Manpower heeft wereldwijd gemiddeld 31 procent
5
zijn hogeropgeleiden enigszins oververtegenwoordigd. van alle werkgevers daarmee te maken . De onder-
Binnen de totale groep respondenten is bovendien nog zoekers signaleren dat de mismatch kwalitatief van
een aparte selectie gemaakt van kenniswerkers: aard is: er zijn voldoende werkzoekenden, maar ze
hoogopgeleide professionals (hbo+). Zij zijn grotendeels voldoen niet aan de eisen die werkgevers stellen. In
werkzaam in de ICT, de engineering en de financiële Nederland geeft 17 procent van de ondervraagde
sector. Deze groep omvatte 11.842 respondenten. werkgevers aan moeite te hebben met het invullen
Op deze groep zoomen we nader in. van vacatures. Het onderzoek werd gehouden in
het eerste kwartaal van 2010.
Voor wie?
Als gevolg van de financiële crisis oogt de Nederlandse
arbeidsmarkt tijdelijk wat meer ontspannen. Maar
arbeidsmarktdeskundigen en economen zijn het erover
eens dat de krapte binnen afzienbare tijd terugkeert en
het tekort aan talent toeneemt. Gezien de demografi
sche ontwikkelingen is er niet veel economische groei
nodig om te zorgen voor flinke spanningen tussen
vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Die zullen zich
niet alleen voordoen in het onderwijs en de zorg, maar
5 Talent Shortage Survey,
Manpower, mei 2010. ook in andere sectoren waarin veel hogeropgeleiden
14. 12
Witboek > Wereldwijd werken
Waarom de
internationaler
Werkgevers kunnen er niet omheen: de dynamiek van de internationale
arbeidsmarkt neemt toe. Dat komt doordat de internationale mobiliteit van
werknemers groeit en de arbeidsmarkt steeds meer globaliseert. De toetreding tot
de arbeidsmarkt van een nieuwe generatie werknemers (Generatie Y) werkt hierop
als een katalysator. Deze generatie heeft een andere attitude ten aanzien van werk
en kenmerkt zich door een sterke internationale oriëntatie.
De internationale mobiliteit van werknemers Research legt wat dat betreft een opvallende relatie
groeit bloot: waar het aannemelijk lijkt dat slechte economi
6
Recruitmentonderzoek in België, Denemarken, sche omstandigheden mensen ertoe brengen om het
Duitsland, Italië, Nederland en Zweden wijst uit dat het geluk in een ander land te beproeven, blijkt soms ook
7
aantal werkzoekenden dat in principe bereid is om het tegenovergestelde het geval: hoe beter de econo
6 Dit onderzoek is gepubli-
ceerd in The International over de grens te werken, groeit. Die groei bedroeg mische situatie, hoe hoger de bereidheid om in het bui
Recruitment Manual, 2006,
door Intelligence Group en drie procentpunt tussen 2006 en 2009 (van 61 naar tenland te gaan werken. In Canada bijvoorbeeld, waar
The Network.
64 procent). De bereidheid om in een ander land te het bruto binnenlands product (bbp) als gevolg van de
7 ‘In principe bereid is’ wil
zeggen dat men openstaat gaan werken hangt uiteraard samen met de vraag of crisis met 2,48 procent daalde, toont 80 procent van
voor een baan in het buiten-
land. Dat wil nog niet zeggen mensen een bestaan willen opbouwen in een nieuwe de respondenten de bereidheid om in het buitenland
dat men die stap ook daad-
werkelijk zet. omgeving, maar heeft ook te maken met de economi aan de slag te gaan. In Oekraïne, waar het bbp als
sche situatie in het land van herkomst. Daarbij gaat het gevolg van de crisis een klap kreeg van 14 procent, is
8 De cijfers over het bbp van 8
Canada en Oekraïne hebben niet in de eerste plaats om de feitelijke situatie, zo blijkt, die bereidheid aanzienlijk lager (53 procent) . In het
betrekking op het derde
kwartaal van 2009. maar om de perceptie. The Global Talent Mobility onderzoek is niet naar verklaringen gezocht voor dit
15. 13
Witboek > Wereldwijd werken
arbeidsmarkt steeds
wordt
100%
Figuur 4. Het verband tussen
90%
Canada schommelingen in het bbp en
80%
de bereidheid om over de grens
70%
te gaan werken
60%
50% Oekraïne
40%
30%
20%
10%
0%
-14,00 -6,36 -4,39 -3,33 -2,36 -0,88 2,11 5,00
positieve verband tussen een goed draaiende econo internationale werkzoekenden alleen maar hoger zou
mie en de bereidheid om in een ander land aan de slag liggen als zich geen financiële crisis had voorgedaan.
te gaan, maar het meest aannemelijk is het volgende: Kortom: the only way is up! Werkgevers zullen zich er
als het in economisch opzicht goed gaat, worden werk dus – nog meer dan voorheen – voor moeten inspan
zoekenden optimistischer en schatten ze hun kansen nen om talent dat ze al in huis hebben aan zich te bin
ook in andere landen hoger in; ze beschouwen hun den. Tegelijk moeten ze zich sterker gaan positioneren
eigen land als een benchmark voor de economische op de internationale arbeidsmarkt.
9 Overigens speelt perceptie
voorspoed die ze in het land van hun keuze verwach in dit verband een grote rol.
Werknemers die al internatio-
ten. En mocht het avontuur verkeerd uitpakken, dan is In andere gevallen is inkomensverbetering uiteraard juist naal actief zijn, kunnen een
negatief beeld hebben van de
er altijd een weg terug naar het veilige nest. Dit posi wél een belangrijk motief voor werkzoekenden om in economische ontwikkeling in
hun eigen land, omdat ze een
tieve verband tussen economische ontwikkeling en de een ander land te gaan werken. Het zal weinig verba vergelijking maken met de
9 (betere) economie in het land
bereidheid om de grens over te steken, is opmerkelijk . zing wekken dat de bereidheid om over de grens te waar ze op dat moment wer-
ken. Ook dat kan voldoende
Samen met het gegeven dat internationale mobiliteit werken hoog is in ontwikkelingslanden. In ZuidAmerika aanleiding vormen om buiten
de landsgrenzen te blijven
toch al in de lift zit, impliceert het dat het percentage wil 93 procent van de ondervraagden in een ander land werken.
16. 14
Witboek > Wereldwijd werken
Deze figuur toont het Figuur 5. De relatie tussen leeftijd en bereidheid om in het buitenland te werken
verband tussen leeftijd
en de bereidheid om
80%
in een ander land te
gaan werken. Die 75%
bereidheid bereikt de
top rond het 28ste jaar 70%
en neemt daarna af.
Enkele pieken doen 65%
zich voor op latere
leeftijd, meestal net 60%
voor pensionering. De
55%
reislust van de senio
ren op de arbeids 50%
markt wordt door
gaans ingegeven door 45%
andere motieven dan
het vinden van een be 40%
tere baan of het op
20 28 36 44 52 60
doen van nieuwe
(werk)ervaring. Deze
prepensionado's
willen graag andere
culturen ontdekken, aan de slag. In Azië is dat 91 procent en in het Midden- om via Google geschikte vacatures te vinden.
genieten van een beter
Oosten 70 procent. Overigens blijken ook andere facto Behalve zoekmachines hebben ook vacaturesites aan
klimaat of de banden
met geëmigreerde ren van invloed te zijn op de bereidheid om in een zienlijke ontwikkelingen doorgemaakt, waardoor de
familie herstellen. ander land te gaan werken, zoals de cultuur in het arbeidsmarkt veel transparanter is geworden. Wie een
vaderland. baan zoekt in het buitenland, kan gebruikmaken van
nationale vacaturesites van zijn eigen land. Ze bieden
De opkomst van zoekmachines, vacaturesites bijvoorbeeld toegang tot openstaande vacatures bij
en social media multinationals op andere locaties binnen dat bedrijf.
Internet heeft de wereld in veel opzichten transparanter Daarnaast kunnen kandidaten met internationale inte
gemaakt: vacatures zijn veel eenvoudiger te vinden dan resse zich oriënteren op een baan via buitenlandse
ooit. Dat geldt zeker ook voor de internationale arbeids vacaturesites. In feite zijn deze sites niets meer dan
markt. Door de komst van (internationale) vacaturesites, lokale vacaturesites van andere landen. Voordeel van
in combinatie met de snel toegenomen populariteit van deze sites is dat de kandidaat eenvoudig een overzicht
zoekmachines als Google, Yahoo en Bing, is de inter kan krijgen van vacatures die beschikbaar zijn in één
nationale arbeidsmarkt voor werkzoekenden veel bepaald land. Een nadeel is echter dat de kandidaat
inzichtelijker geworden. De ontwikkelingen zijn snel een duidelijk beeld moet hebben van de landen waar hij
gegaan. In 2006 gebruikte bijna niemand een zoekma zou willen werken. Vacaturesites van landen die niet top
chine als Google voor het vinden van een andere baan. of mind zijn, zullen niet worden bezocht.
In 2009 gebruikte 41 procent van de respondenten die Tot slot ontstaan er steeds meer internationale vacatu
meededen aan The Global Talent Mobility Research resites: websites die een overzicht bieden van vacatu
zoekmachines bij het zoeken naar geschikte vacatures res in een groot aantal landen, maar bijvoorbeeld alleen
in de lokale arbeidsmarkt. Om vacatures in het buiten in een bepaald functiegebied. Hiermee wordt de kandi
land te zoeken, gebruikte 49 procent van de werkzoe daat in staat gesteld in één oogopslag zijn mogelijkhe
kenden een of meerdere zoekmachines. In Nederland is den op de (inter)nationale arbeidsmarkt te zien. Via die
dat bijna altijd Google. Overigens hangt de effectiviteit sites worden ook banen in landen getoond die in eerste
van het gebruik van een zoekmachine sterk af van de instantie niet de voorkeur hebben van de kandidaat,
gebruikte zoekterm – het is niet eens heel eenvoudig maar die toch aantrekkelijk kunnen zijn.
17. 15
Witboek > Wereldwijd werken
De komende jaren zullen vacaturesites zich verder ont gever komt er nog heel wat bij kijken om een internatio
wikkelen. Zoekmogelijkheden worden beter en klant nale vacature succesvol in te vullen.
vriendelijker: zo moeten kandidaten nu nog vaak (ook
bij internationale vacaturesites) landen selecteren, in Generatie Y meldt zich op de arbeidsmarkt
plaats van dat ze echt een global search kunnen uit In westerse landen staat Generatie Y in de startblokken
voeren. Ook de taalkeuze is vaak beperkt, wat de inter om de babyboomers af te lossen op de arbeidsmarkt.
nationale oriëntatie voor een deel van de kandidaten Deze generatie (geboren tussen 1980 en begin jaren
vermindert. negentig) zal steeds meer haar stempel gaan drukken
op de arbeidscultuur. Ze kijkt anders tegen werk aan en
Een laatste ontwikkeling die de globalisering van de heeft een sterkere internationale oriëntatie dan voor
arbeidsmarkt versterkt, is de opkomst van social gaande generaties. Generatie Y, opgegroeid met com
media. Een kwart van de respondenten gebruikt social puters en internet, adapteert nieuwe technologische
media als LinkedIn en Facebook om een geschikte functies met een snelheid en onbevangenheid waar
baan te zoeken. Bij degenen die overwegen zich inter oudere werknemers jaloers op zijn. Vanzelfsprekend
nationaal te oriënteren, ligt dit percentage nog hoger: maakt Generatie Y dan ook massaal gebruik van social
35. Overigens varieert het gebruik van social media media, vacaturesites en zoekmachines; de digitale toe
sterk. In Duitsland maakt 37 procent van de baanzoe gangswegen tot werken in het buitenland. Door de
kers er gebruik van. In Marokko ligt dit percentage van bachelormasterstructuur van het wetenschappelijk
alle onderzochte landen het laagst: 15. onderwijs is het voor studenten aantrekkelijker en een
Resumerend: zoekmachines, vacaturesites en social voudiger geworden om een deel van hun studie in een
media hebben zich de laatste jaren in een enorm tempo ander land te volgen. Andersom kunnen werkgevers
ontwikkeld. Voor werkzoekenden is het veel eenvoudi dankzij de bachelormasterstructuur internationale kan
ger geworden om in contact te komen met recruiters. didaten eenvoudiger vergelijken. De stap naar een
Internationale baanzoekers hebben met één muisklik internationale loopbaan is daardoor bijzonder klein.
toegang tot de internationale arbeidsmarkt. Of het Zeker voor een generatie die toch al bestaat uit globe
daarmee ook snel tot een match komt, blijft natuurlijk trotters, voor wie het heel gewoon is om te backpacken
de vraag. Zowel voor de werknemer als voor de werk voordat het werkende leven begint.
19. 17
Witboek > Wereldwijd werken
De praktijk: Philips
Zelf toptalent kweken
De belangrijkste groeimarkten van Philips zijn India, zegt Bonert. ‘Nederlanders zeggen wat ze bedoelen
China en Brazilië. Nieuwe werknemers moeten alles en richten zich tot de persoon om wie het gaat. In
van het land, de markt én van Philips weten. Hoe vind China daarentegen mag één ding nooit voorkomen en
je die? Christoph Bonert, Vice President Global dat is gezichtsverlies. Een Chinees is daarom altijd
Recruitment: ‘We trekken talent aan in de groeimarkt terughoudend. Dat kan botsen, als je mensen niet
zelf, voor lokale functies, maar ook om die mensen goed voorbereidt.’
voor een paar jaar naar Nederland of een ander land
te halen voor een baan en een opleiding. Daarna kun Grimmiger
nen ze in hun vaderland verder in een leadership Over Nederland zijn veel buitenlandse Philipswerkne
positie.’ Die aanpak werkt uitstekend, aldus Bonert, mers overigens positief. ‘Men ervaart Nederland als
zowel voor de werknemer als voor Philips. ‘Het gaat een makkelijk land. Nederlanders zijn open, toeganke
niet alleen om een baan. Het gaat om de uitwisseling lijk en nieuwsgierig. Omdat hier heel veel verschillende
van kennis. De werknemer leert Philips kennen en culturen vertegenwoordigd zijn, is het makkelijk om je
doet Europese ervaring op. Tegelijkertijd leren wij hier weg te vinden. Een groot voordeel is ook dat vrijwel
heel veel over zijn land, zijn cultuur en de markt in dat iedereen hier Engels spreekt en gewend is met buiten
land.’ landers om te gaan. Informatievoorzieningen, bankdo
Externe partijen cumenten en niet te vergeten veel televisieprogram
Van alle marketeers ‘met leadership potential’ bij Phi ma’s zijn in het Engels. Aantrekkelijke steden zijn
lips Nederland komt ongeveer eenderde van buiten de vooral Amsterdam en Den Haag. Wij hebben laatst
EU. een Ghanees aangenomen in Drachten, dat was wel
Crisis of niet: bij het aantrekken van hoogopgeleiden iets moeilijker. Drachten wordt door buitenlanders
woedt nog altijd dezelfde war for talent, zegt Bonert. ervaren als een puur Nederlandse setting, zonder
‘Toptalent vinden wij niet via een vacaturesite.’ Hoe je internationale school in de stad bijvoorbeeld.’
ze wel vindt, hangt af van de vacature en het land. Echt grote nadelen heeft Nederland eigenlijk niet,
Philips heeft zelf wereldwijd zo’n 120 recruiters in aldus Bonert. Iets minder grote nadelen wel: ‘De lange
dienst. Zij werven nieuwe medewerkers voor hun procedures rond werkvergunningen en registraties van
eigen land, maar zoeken ook buitenlandse documenten. De hoge belastingtarieven,
mensen voor een aanstelling van een paar jaar in huren en huizenprijzen, vooral vergeleken met landen
Europa. Lukt dat niet, dan gaat Philips met externe buiten de EU.’
partijen in zee. De komende jaren zal de war for talent grimmiger wor
In Japan is dat zelfs noodzakelijk, vertelt Bonert: den, voorziet Bonert. Door vergrijzing en ontgroening
‘Hoogopgeleide Japanners reageren nauwelijks op neemt de behoefte aan international recruitment toe.
een vacature van een niet-Japans bedrijf. Je móet dus Het einde van de crisis betekent bovendien het begin
wel met een Japanse search company werken.’ Naast van nieuwe bewegingen op de arbeidsmarkt. ‘Veel
de ‘gebruiksaanwijzing’ die je voor ieder land moet mensen met een hoge functie zijn tijdens de crisis blij
kennen, is begeleiding een tweede succesfactor voor ven zitten waar ze zaten. Zodra de markt aantrekt,
international recruitment. ‘Je moet je realiseren dat komen ze weer in beweging. Aan ons de uitdaging om
mensen hier in een heel andere cultuur terechtkomen’, hen te binden.’
20. 18
Witboek > Wereldwijd werken
De Nederlandse
de krapte
De werkloosheid neemt de komende jaren
af, vooral door de hoge vervangingsvraag. houden goed opgeleide vakmensen zo lang mogelijk
vast, in afwachting van betere tijden.
Daardoor ontstaat er een redelijk evenwichtige Voor de periode 2011-2015 voorspelt het CPB een
11
economische groei van 1,75 procent per jaar . De
arbeidsmarktsituatie. Het aantal nieuwe banen werkloosheid daalt in de scenarioperiode met 1,25 pro
cent en komt in 2015 uit op 5,25 procent. Dat is welis
is echter groter dan het aantal toetreders op de waar hoger dan vóór de crisis, maar in internationaal en
historisch perspectief laag. In de jaren 2011-2015 voor
arbeidsmarkt. Opnieuw moeten werkgevers zich ziet het CPB een stijging van de werkgelegenheid van
0,25 procent per jaar.
voorbereiden op krapte.
Ontwikkeling werkgelegenheid: aanbodkant
Ook het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeids
markt (ROA) voorspelt toenemende werkloosheid: vol
gens het ROA zullen er in 2013 naar verwachting
De invloed van de economie op de arbeidsmarkt 220.000 personen minder aan het werk zijn dan in
12
Tot 2008 kende de Nederlandse economie een sterke 2008 . Dat betekent dat de werkgelegenheid dan nog
groei. De werkloosheid daalde dat jaar tot een niveau steeds niet is hersteld van de averij die de economie in
waar menig land jaloers op was (3,9 procent). Eind 2008 opliep. De daling doet zich voor in alle sectoren,
2009 bedroeg de werkloosheid 5,6 procent. Het Cen verwacht het ROA, behalve bij de overheid, de gezond
traal Planbureau (CPB) verwacht dat de werkloosheid in heidszorg, het onderwijs en in het onroerend goed.
10
2010 zal uitkomen op 6,5 procent . Waar de econo Maar door de ontgroening daalt het aantal nieuwko
mie harde klappen kreeg (in 2008 groeide het bbp met mers op de arbeidsmarkt zodanig dat er in sommige
2 procent, in 2009 was de teruggang -4 procent), sectoren toch krapte ontstaat: het aantal ‘baanopenin
incasseert de arbeidsmarkt slechts een tikje. De flexi gen’ (de vraag naar nieuwkomers op de arbeidsmarkt
bele schil van bedrijven heeft voor een flinke demping als gevolg van uitbreidings en vervangingsvraag)
gezorgd. Ook uit de Nederlandse cijfers van Manpo bedraagt tot 2014 volgens het ROA jaarlijks circa 3,5
wers voorspellende arbeidsmarktbarometer MEOS voor procent (ten opzichte van de werkgelegenheid in 2008).
10 Centraal Economisch
Plan 2010: speciale onder- het eerste kwartaal van 2010 blijkt dat werkgevers, De instroom van schoolverlaters bedraagt niet meer
werpen, Centraal Planbureau.
ondanks de economische krimp van 2009, relatief lang dan 3,3 procent van de werkgelegenheid van 2008.
11 Economische verkenning
2011-2015, Centraal Planbu- gewacht hebben met het verkleinen van hun vaste per De behoefte aan instroom komt voor 3,4 procent voor
reau, maart 2010.
soneelsbestand. Het CPB vermoedt dat werkgevers rekening van de vervangingsvraag en voor slechts
12 De arbeidsmarkt naar
opleiding en beroep tot 2014, terughoudend zijn met het ontslaan van werknemers 0,1 procent door uitbreiding. De onderzoekers van het
ROA Maastricht University,
2009. omdat ze in de nabije toekomst krapte voorzien: ze ROA baseren zich op de prognoses van het CPB. Na
21. 19
Witboek > Wereldwijd werken
arbeidsmarkt:
keert terug
mers nodig om te voorzien in alle vacatures. Daarvan is
Nederland terug in de top 5 85 procent vervangingsvraag. De meeste vacatures
Minstens de helft van het geld dat de rijksoverheid ontstaan in de gezondheidszorg en in dienstverlenende
uitgeeft aan innovatie moet terechtkomen bij de sec- beroepen. De instroom zal echter niet hoger uitkomen
toren water, hightech, voeding en bloemen, chemie dan 1,3 miljoen. Kortom: er zijn 200.000 werknemers
en creatieve industrie. Dat bepleit het te weinig om in alle vacatures te voorzien. Dat lijkt
13
Innovatieplatform . De overheid subsidieert misschien geen bijzonder groot aantal, maar het is
innovatie jaarlijks met ongeveer 2 miljard euro. Het voldoende om op deelterreinen voor wezenlijke fricties
platform werd in 2003 ingesteld door het kabinet- te zorgen. De tekorten kunnen er bijvoorbeeld toe lei
Balkenende II om de concurrentiekracht van de den dat werkgevers meer moeite krijgen om kritische
Nederlandse economie te versterken. Een plek in de vacatures in te vullen. Ook andere problemen kunnen
top 5 moet mogelijk zijn, is het uitgangspunt; op dit de kop opsteken, zoals een hoger verloop, langere
14
moment bezet Nederland de zevende plaats . levertijden, toenemende werkdruk en stijgende kosten
Door scherp te kiezen voor sectoren met goede voor werving en opleidingen.
internationale kansen, en door extra investeringen in
onderwijs en innovatie kan volgens het platform de Rekening houdend met de vervangingsvraag, de uit
economische groei hoger uitvallen. breidingsvraag én het gegeven dat veel werkenden
Uitvoering van het plan leidt tot een extra groei van opleidingen volgen en dan doorstromen naar hogere
0,5 tot 1 procent per jaar. Dat vertaalt zich in een functies, berekende het ROA de arbeidsmarktperspec
verhoging van het bruto binnenlands product met tieven voor alle schoolverlaters, gesplitst naar opleiding
35 tot 70 miljard euro in 2020. Om terug te keren in sniveau. Het ROA constateert dat de arbeidsmarkt
de top van kenniseconomieën moet zo’n 3 procent perspectieven in vergelijking met twee jaar geleden niet
van het bruto binnenlands product naar onderzoek verslechteren. Een uitzondering wordt gemaakt voor
en ontwikkeling gaan. Nederland komt nu net boven opleidingen op universitair niveau.
het OESO-gemiddelde van 1,5 procent uit. Voorts constateert het ROA een structurele trend: de
‘upgrading’ die in veel organisaties aan de gang is, zet
13 Nederland 2020 – terug in
door. Dat betekent dat de vraag naar hogeropgeleiden de top 5!, Innovatieplatform,
april 2010.
publicatie van het ROArapport zijn er echter nieuwe toeneemt ten koste van die naar lageropgeleiden. De
CPB-cijfers beschikbaar gekomen, die een optimisti baankansen voor hbo’ers (en dan vooral met de studie 14 World Competitiveness
Report, International Institute
scher beeld laten zien. Het is daarmee aannemelijk dat richtingen economie en onderwijs) zijn de komende for Management Develop-
ment (IMD), 2009.
het percentage baanopeningen in 2010 hoger komt te jaren het beste; universitair geschoolden blijven ook
15 15 Het ROA ging uit van
liggen dan het ROA voorspelde en dat er in sommige zeer gewild, maar hun instroom op de arbeidsmarkt het Centraal Economisch
Plan 2009 (april 2009).
sectoren dus eerder krapte zal ontstaan. ligt hoger. Dat biedt werkgevers prima kansen om Toen verwachtte het CPB
een economische groei voor
In de periode 2009-2013 zijn er 1,5 miljoen nieuwko academisch geschoold personeel aan te nemen. 2010 van -0,25 procent.
22. 20
Witboek > Wereldwijd werken
Deze tabel toont
de arbeidsmarkt
perspectieven per Tabel 2. Arbeidsmarktperspectieven per opleidingsniveau
opleidingsniveau
tot 2014. De ITA
(indicator toekom Uitbreidingsvraag Vervangingsvraag Instroom ITA Typering
stig arbeidsmarkt % % %
perspectief) geeft
basisonderwijs -0,6 2,1 5,7 1,30 slecht
de spanning aan
tussen vraag en vmbo -0,6 3,3 2,6 1,01 redelijk
aanbod; een ITA vmbo tl -0,8 4,9 1,8 0,86 goed
die groter is dan
1 duidt op een
havo / vwo -0,7 5,0 4,1 0,99 goed
aanbodoverschot mbo -0,2 3,0 3,5 1,04 redelijk
en dus op een hbo -0,6 3,4 2,8 0,98 goed
minder gunstig
arbeidsmarkt wo -0,5 2,5 3,5 1,05 redelijk
perspectief.
Bron: ROA
Dalende beroepsbevolking, hogere participatie gen. Deze ontwikkeling hoeft zich overigens niet meteen
De potentiële beroepsbevolking (de bevolking van 20 te vertalen in een feitelijke daling van de beroepsbevol-
tot 65 jaar) groeide de afgelopen jaren sterk door de king (de mensen die echt actief zijn op de arbeidsmarkt,
instroom van grote aantallen jongeren. De arbeidsparti- inclusief werkzoekenden). De arbeidsmarktparticipatie
cipatie nam vooral toe door de spectaculaire stijging zal namelijk nog wel wat groeien; de hoop is hierbij
van de arbeidsdeelname van vrouwen. De potentiële vooral gevestigd op vrouwen en ouderen. De arbeids-
beroepsbevolking bereikt in 2010 een omvang van cir- participatie van de jongere generatie vrouwen ligt name-
16
ca 10,1 miljoen en gaat daarna dalen . Rond 2025 zal lijk hoger dan die van de oudere generatie; hetzelfde
de potentiële beroepsbevolking circa 9,8 miljoen bedra- geldt voor de participatie van ‘jongere ouderen’.
Figuur 6. Jongeren en ouderen op de arbeidsmarkt
25%
De grafiek toont
het aandeel 20%
(percentage) van
jongeren (20-30 jaar)
en ouderen (55-64
jaar) in de totale
beroepsbevolking. 15%
10%
Jongeren in
beroepsbevolking
16 Demos september 2009, Ouderen in
Nederlands Interdisciplinair 5% beroepsbevolking
Demografisch Instituut.
2000 2005 2010 2015 2020 2025 Bron: CBS/RIVM
Jongeren in beroepsbevolking Ouderen in beroepsbevolking
Bron: CBS/RIVM.
23. 21
Witboek > Wereldwijd werken
De praktijk: LeaseWeb Zijn beide partijen nog steeds enthousiast, dan
laten we de kandidaat overkomen voor een sollicita
Smeltkroes in Haarlem tiegesprek.’
LeaseWeb is een internationale hosting provider voor Wees eerlijk
de zakelijke markt. Het bedrijf in Haarlem beschikt Eenmaal aangenomen, krijgen nieuwe medewerkers
over de infrastructuur (servers, technische ondersteu uit het buitenland uitgebreide informatie over huisves
ning, internetverbindingen en een wereldwijd netwerk ting en andere praktische zaken die geregeld moeten
voor internetverkeer) om populaire websites als Hyves worden. ‘Als het nodig is gaan we mee om bijvoor
en Wikipedia te hosten. Toen HR Supervisor Barbara beeld woonruimte te regelen. Maar we verwachten
Jonkhout het bedrijf in november 2007 kwam verster van sollicitanten uit het buitenland een proactieve
ken, werkten er 35 mensen. Nu zijn dat er honderd houding. Als je in het buitenland solliciteert, moet je
meer. LeaseWeb kon onder meer zo snel groeien daar ook naar kunnen handelen.’ Nieuwelingen wor
doordat het bedrijf erin slaagt om hoogopgeleide den doorgaans soepel in de organisatie opgenomen.
werknemers uit andere landen aan te trekken. ‘Onze voertaal is Engels, dat helpt enorm. We zijn een
‘Op de supportafdeling hebben we mensen nodig die smeltkroes. We hebben medewerkers van elf nationa
al een behoorlijke ervaring hebben met Linux. Die vind liteiten, onder wie mensen uit Polen, Italië, Israël, Uru
je niet gemakkelijk in Nederland; er wordt nauwelijks guay, Hongarije en ZuidAfrika.’ Wat maakt Nederland
onderwijs in gegeven.’ De schoen wringt vooral in de en LeaseWeb voor sollicitanten uit het buitenland
technische hoek. Zo zoekt LeaseWeb op dit moment aantrekkelijk? ‘Sommigen zien in eigen land te weinig
PHPprogrammeurs. ‘Als we geschikte kandidaten toekomst. Ze komen naar Nederland omdat ze graag
vinden in Nederland, vragen ze de hoofdprijs en in West-Europa willen wonen. Vaak hebben ze hier al
werken ze het liefst op freelancebasis. Om deze reden vrienden. LeaseWeb heeft een goede naam in de
hebben we onlangs een programmeur uit Hongarije markt. We behoren in Europa tot de top 5 van hosting
in dienst genomen. Vorige week hebben we een providers. We werken met de nieuwste technologie
Tsjech over laten vliegen voor een sollicitatiegesprek en. Kortom, sollicitanten weten: dáár gebeurt het.’
en volgende week komt er een Deen kennismaken.’ Heeft Jonkhout tot slot nog tips voor andere bedrijven
Om in contact te komen met buitenlandse kandida die internationaal willen werven? ‘Wees eerlijk. Je
ten, plaatst LeaseWeb advertenties op vacaturesites. moet natuurlijk altijd een reëel beeld geven van de
Maar het bedrijf heeft betere ervaringen met een functie en de carrièremogelijkheden, ook als je kandi
bemiddelingsbureau dat vacatures uitzet bij zuster daten in eigen land zoekt. Maar bij internationale wer
organisaties in andere landen. ‘We maken een ving is de impact van een mismatch veel groter. Er
eerste selectie op basis van het cv en een stukje worden kennelijk vaak valse beloftes gedaan. Regel
meegestuurde code dat de sollicitant heeft geschre matig hoor ik mensen zeggen: “Wat ben ik blij dat ik
ven. Daarna voeren we een gesprek via Skype. bij LeaseWeb terecht ben gekomen”.’
Ambities effect gehad. Met onderzoek hoort Nederland nog
De ambities zijn niet mis: Nederland wil behoren tot steeds tot de top van de wereld, maar die positie
17
de vijf meest concurrerende landen. Van lage lonen staat onder druk . Het meest zorgelijk is de situatie
moeten we het hier niet hebben: talent is onze op het gebied van innovatief ondernemerschap:
belangrijkste troef. Talent is de motor van groei in een bestaande ondernemingen innoveren te weinig en er
economie die steeds kennisintensiever wordt. Talent komen te weinig innovatieve ondernemingen bij. Dat
is echter schaars en initiatieven om meer hoogwaar- verhoogt de noodzaak bij bedrijven en kennisinstellin- 17 Bouw op talent! In vijf
stappen naar de top 5, KIA,
dig talent te ontwikkelen, hebben tot nu toe weinig gen om talent uit het buitenland te halen. maart 2010.
24. 22
Witboek > Wereldwijd werken
Kenmerken van
Wat beweegt internationale baanzoekers? Welke Tabel 4. Onderscheidende motieven voor
professionals die naar Nederland willen
motieven hebben ze voor een loopbaan over de
Meer ervaring opdoen 117
grens? Op basis van welke criteria kiezen ze voor Andere culturen leren kennen 116
Betere carrièrekansen 115
een werkgever en een land? En welke landen zijn Nieuwe mensen leren kennen/een netwerk
opbouwen 105
het meest in trek? In dit hoofdstuk presenteren Een betere levensstandaard 103
we de resultaten van The Global Talent Mobility
doelgroep zich onderscheidt van de totale populatie
Research. Daarbinnen focussen we op de groep doordat deze mensen tevens waarde hechten aan het
leren kennen van nieuwe culturen, wanneer zij voor een
professionals. baan in het buitenland kiezen. In de top 3 van motieven
die gelden voor de gehele groep respondenten, komt
deze beweegreden niet voor, terwijl deze voor de in
Nederland geïnteresseerde doelgroep een tweede posi
Toelichting bij de Motieven voor een baan in het buitenland tie inneemt wanneer gekeken wordt naar onderschei
waarden in de tabel We zien dat ‘meer ervaring opdoen’ (zowel persoonlijke dende motieven. In de communicatie met de doelgroep
len: de percentages
geven aan hoe als werkgerelateerde ervaring), ‘betere carrièrekansen’ is het dus belangrijk daar aandacht aan te besteden,
belangrijk een bepaald en ‘een betere levensstandaard’ de belangrijkste motie omdat dit appelleert aan de motieven om internationaal
aspect of motief is
ven zijn om internationaal in beweging te komen. Ten mobiel te worden.
voor de totale groep.
Bij de groep professio aanzien van ‘meer ervaring opdoen’ en ‘betere carrière
nals is steeds met in kansen’ geldt dat de in Nederland geïnteresseerde pro Wat bepaalt de aantrekkelijkheid van een baan?
dexcijfers aangegeven
fessionals in nog sterkere mate gedreven worden door De groep professionals verschilt weinig met de wereld
hoe deze groep zich
onderscheidt van de deze motieven. Daarnaast geldt dat dit deel van de wijde populatie als het gaat om de baankenmerken die
totale groep. Index men doorslaggevend vindt. Wel hecht deze doelgroep
cijfers hoger dan
in sterkere mate aan doorgroeimogelijkheden. Het is
100 laten zien dat het
betreffende motief of Tabel 3. Belangrijkste motieven voor de totale echter niet alleen van belang te weten hoe de professi
aspect zwaarder groep respondenten onal in het algemeen oordeelt over baanaspecten, maar
weegt.
vooral ook om te weten hoe professionals die daadwer
Meer ervaring opdoen 61% kelijk in Nederland zouden willen werken, de keuze voor
Betere carrièrekansen 51% een internationale baan maken. Of, in andere woorden,
Een betere levensstandaard 41% welke aspecten deze professional onderscheiden van
25. 23
Witboek > Wereldwijd werken
internationale baanzoekers
dan wanneer slechts een algemeen profiel van de
Tabel 5. Belangrijkste baankenmerken volgens functie wordt geschetst.
de totale groep respondenten
Waarover willen internationale baanzoekers
Goed salaris 68% geïnformeerd worden?
Interessante doorgroeimogelijkheden 51% Professionals willen over dezelfde onderwerpen geïnfor
Goede arbeidsvoorwaarden 38% meerd worden als de totale groep respondenten, wan
neer zij een keuze moeten maken voor een nieuwe
woon en werklocatie (de top 3 van onderwerpen komt
de totale populatie. Het internationale karakter van het althans overeen, zie tabel 7). Wanneer we kijken naar
bedrijf is voor deze groep verreweg het meest onder de groep professionals die daadwerkelijk in Nederland
scheidende aspect. Deze groep is echt geïnteresseerd zou willen werken, dan geldt dat het sociale klimaat
in een internationale carrière, en niet alleen in een baan minder belangrijk wordt gevonden en dat informatie
in het buitenland. Daarnaast hecht deze groep meer over hulp bij verhuizing naar Nederland op een derde
belang aan goede arbeidsvoorwaarden, interessante plek terechtkomt. Er kan dus geconcludeerd worden
doorgroeimogelijkheden, de locatie en uitdaging die de dat professionals geen andere informatie wensen om
baan te bieden heeft.
In de communicatie met deze groep is het dus van
belang om niet alleen de belangrijkste aspecten van Tabel 7. Belangrijkste informatiebehoefte
de baan te noemen, maar ook de genoemde onder (totale groep en professionals)
scheidende factoren te benadrukken. Wanneer zij in Accommodatie 68%
bijvoorbeeld een openstaande vacature alle aspecten Levensstandaard 60%
terugvinden die zij belangrijk achten in hun volgende Aangenaam sociaal klimaat 46%
baan, dan zullen zij eerder voor deze functie kiezen,
Tabel 6. Belangrijkste baankenmerken volgens Tabel 8. Onderscheidende informatiebehoefte
professionals die naar Nederland willen van professionals die naar Nederland willen
Belastingen 133
Het internationale karakter van het bedrijf 125 Hulp bij de verhuizing 130
Goede arbeidsvoorwaarden 110 Faciliteiten ter plaatse 124
Interessante doorgroeimogelijkheden 109 Interessante carrièremogelijkheden
De plaats waar het bedrijf gesitueerd is voor mijn partner 123
(stad, land) 107 Ontspanningsmogelijkheden (shopping/
Uitdagende job 106 entertainment) ter plaatse 122
Het bedrijf betaalt de verhuiskosten 103
26. 24
Witboek > Wereldwijd werken
hun keuze voor een nieuwe locatie te onderbouwen, voorkeur voor een locatie (waarvan sprake is bij de in
dan de informatie waar de totale populatie behoefte Nederland geïnteresseerde professional, zoals later
aan heeft. zal blijken) dient deze informatie zo goed, overtuigend
Ondanks de sterke overeenkomst in de belangrijkste en compleet mogelijk te worden aangeboden, bijvoor
aspecten geldt dat de professionals die in Nederland beeld via een website gericht op een regio of op Neder
interesse hebben, andere accenten leggen dan de land als geheel. Dit omdat de locatie verkocht moet
totale populatie (zie tabel 8). Het is dus belangrijk niet worden. Door de juiste informatie te bieden,
alleen informatie te bieden over de accommodatie kan de kandidaat zijn keuze duidelijk onderbouwen
(huisvesting), de levensstandaard en het sociale en kan hij als het ware worden overgehaald om voor
klimaat, maar ook informatie beschikbaar te stellen Nederland te kiezen.
over ons belastingstelsel, hulp bij verhuizing,
carrièremogelijkheden voor een werkende partner Hoe populair is Nederland?
en voorzieningen op het gebied van recreatie, Bij de totale groep respondenten bezet Nederland een
entertainment en winkelen. Zeker gezien de beperkte veertiende plaats; 19 procent heeft interesse om in
27. 25
Witboek > Wereldwijd werken
Nederland te gaan werken. Bij de groep professionals De praktijk: Cygnific
staat Nederland op de vijftiende plaats; eveneens 19
procent van de doelgroep heeft interesse in een baan Constant op zoek
in Nederland. Op een wereldwijde schaal neemt
Nederland daarmee een redelijke positie in, zeker als Bij Cygnific in Amsterdam, het klantcontactcenter voor onder meer KLM
we in acht nemen dat Nederland een klein land is. en Air France, is net een aantal Zweden en Noren aan de slag gegaan.
Ook hebben we maar liefst twee steden in de Cygnific handelt telefoontjes af van klanten en bedrijven uit negentien
wereldwijde top honderd staan: Amsterdam op 17, Europese landen. Er hangt een zeer internationale sfeer; hier werken
Rotterdam op 94. zevenhonderd mensen, afkomstig uit 42 landen.
Als we kijken naar de verschillen tussen de doelgroep Vertrekkend senior recruiter Viran Tilakdharie is opgetogen over de komst
en dat deel van de doelgroep dat ook daadwerkelijk van de nieuwe Scandinaviërs. Vooral mensen die vloeiend Noors spreken
interesse heeft in een baan in Nederland, dan valt op zijn moeilijk te vinden, vertelt hij. ‘Het gaat economisch goed in Noorwe
dat Nederland met name populair is bij de groep gen. Noren komen dan ook niet zo snel op het idee om in een ander land
internationaal ambitieuze kandidaten. Typerend voor te gaan werken.’ Ook Denen zijn schaars, net als Italianen die goed Engels
deze groep is dat zij ook belangstelling heeft voor een spreken. Naast Engels, de voertaal van het bedrijf, moet de nieuwe mede
reeks andere landen: 59 procent is geïnteresseerd in werker minstens één andere taal beheersen (native of near-native).
meer dan tien landen, terwijl dit voor alle internationaal
mobielen slechts 20 procent is. Kortom: de professio Lifestyle
nals die in Nederland willen werken, zijn niet heel uit Het valt niet mee om voldoende geschikte mensen te vinden. Cygnific is
gesproken in hun voorkeur. Dat maakt het voor werk dan ook vrijwel constant op zoek. Vacatures of niet. Zo bouwt het bedrijf
gevers in Nederland extra belangrijk om Nederland een buffer op van kandidaten. Zijn er vacatures die niet vanuit dit bestand
als vestigingsplaats goed te verkopen. Focus op de kunnen worden vervuld, dan gaat de afdeling recruitment actief werven.
zojuist gemelde onderscheidende aspecten en het Eerst in Nederland, tenzij op voorhand duidelijk is dat dit weinig zin heeft.
ook actief aanbieden van deze informatie is dus In dat geval zet Cygnific verschillende partijen en instrumenten in, zoals
uitermate relevant. internationale en lokale werving en selectiebureaus en social media. Daar
De zes landen waar Nederland de meeste concurrentie na volgen telefoongesprekken, online assessments en tot slot persoonlijke
van ondervindt bij internationaal geïnteresseerde gesprekken in het land van herkomst. Na aanname ontvangen de mensen
kandidaten, zijn de Verenigde Staten, het Verenigd een training van twee maanden en een maand training on the job. ‘Zo
Koninkrijk, Canada, Australië, Duitsland en Zwitserland. komen ze goed beslagen ten ijs.’
Deze landen kennen een top 6notering voor de totale Een voordeel van Cygnific is dat het kantoor in Amsterdam staat, een stad
populatie, de doelgroep én het deel van de doelgroep waar veel jonge mensen graag willen wonen. Ook Nederland als land is
dat echt interesse heeft in een baan in Nederland. heel aantrekkelijk, weet men uit ervaring: ‘Onze cultuur is toegankelijk, we
Wat opvalt is dat vier van deze landen Engels als spreken Engels, het welvaartsniveau is hoog en we hebben uitstekende
voertaal hebben. Daarnaast zijn het bijna allemaal verbindingen met andere Europese steden.’
grote landen, zeker ten opzichte van Nederland. Cygnific biedt bij international recruitment vaak een ander voorwaardenpak
ket aan dan bij national recruitment. De nieuwe werknemers uit het buiten
Dat onderstreept hoe belangrijk het is om niet alleen land krijgen een jaarcontract, een vliegticket, een hotelreservering voor drie
de informatie te geven die wordt gewenst, maar ook te maanden en natuurlijk heel veel informatie over Nederland. Dit alles om de
benoemen wat Nederland zo interessant maakt om in concurrentie in deze sector voor te blijven. Dat lijkt aardig te lukken. ‘De jon
te wonen, te werken en te leven (zie ook het volgende geren die nu de arbeidsmarkt betreden zijn beter geïnformeerd en internatio
hoofdstuk). Met die extra inzet zijn Nederlandse naler georiënteerd dan ooit. Ze hebben andere zoekmethodes en andere pri
bedrijven uitstekend in staat om de gewenste pro oriteiten. Status is niet zo belangrijk, lifestyle wel. Wij bieden ze bijvoorbeeld
fessionals aan te trekken en als locatie te concurreren twee vliegtickets aan tegen gereduceerd tarief. Dat vinden ze fantastisch. Ze
met bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk. gaan naar New York of Dubai, gewoon om die stad eens te zien.’
28. 26
Witboek > Wereldwijd werken
International
recruitment:
een onvolledige beschrijving van de doelgroep kan lei
In een periode waarin de internationale den tot een zoektocht in het verkeerde land. Breng
daarom goed in kaart welk talent u precies wilt aantrek
arbeidsmobiliteit toeneemt, voelen veel bedrijven ken en in welke landen dit talent vooral te vinden is.
Houd daarbij ook rekening met de ‘culturele match’,
zich genoodzaakt om te bezuinigen op hun zowel met Nederland als met uw bedrijf.
recruitment; de economische crisis eist haar tol.
Kenniswerkers: geen tewerkstellings
Die beslissing kan echter zijn weerslag hebben. vergunning nodig
Buitenlandse wetenschappers met een beurs,
Wie morgen als werkgever een sterke positie op gastdocenten en deelnemers aan uitwisselings-
programma’s van de Europese Unie hoeven geen
de internationale arbeidsmarkt wil hebben, zal nu tewerkstellingsvergunning aan te vragen. Andere
kenniswerkers met een inkomen van meer dan
voorbereidingen moeten treffen. 50.183 euro (ouder dan 30 jaar) of meer dan
36.801 euro (jonger dan 30 jaar) kunnen ook zon-
der tewerkstellingsvergunning aan de slag. Het gaat
bijvoorbeeld om deskundigen op het terrein van
Definieer uw doelgroep ICT, wetenschappelijk onderzoek en technologie.
Om het juiste talent aan te trekken, zult u moeten Voorwaarde is dat de werkgever een verklaring of
weten wie over dat talent beschikt. Alleen dan kunt u contract met de Immigratie- en Naturalisatiedienst
dat talent ook goed lokaliseren – ook buiten het land (IND) ondertekent. De kenniswerker heeft dan
waar uw bedrijf is gevestigd. Hoe gedetailleerder uw alleen een verblijfsvergunning als kenniswerker
doelgroep omschreven kan worden, hoe effectiever uw nodig om in Nederland te blijven en als kenniswer-
internationale recruitmentinspanningen zullen zijn. Een ker te werken.
voorbeeld: een farmaceutisch bedrijf in de EU zoekt Bron: minszw.nl en ind.nl
managers. Als de functieomschrijving niet meer behelst
dan ‘mensen met ervaring, die nu werkzaam zijn in de
farmaceutische industrie’, dan ligt het grootste arbeids Bepaal uw internationale EVP
potentieel in Rusland. Maar als het bedrijf gedetailleer Waarom zou een kandidaat voor u kiezen en niet voor
der op zoek gaat, bijvoorbeeld naar managers die een werkgever met een vergelijkbaar aanbod in een
werkzaam zijn in de farmaceutische industrie, met min ander land? Uw internationale Employer Value Proposi
stens twintig jaar ervaring en een positieve houding ten tion (EVP) wordt niet alleen bepaald door uw bedrijf (het
aanzien van internationale mobiliteit, dan zijn de meeste ene bedrijf benadrukt de goede beloningen, het andere
geschikte kandidaten te vinden in Duitsland. Kortom: de doorgroeimogelijkheden), maar ook door de vesti
29. 27
Witboek > Wereldwijd werken
de basics
gingsplaats en niet in de laatste plaats door de motie Wie het werk naar de mensen brengt, sluit in vacature
ven van de doelgroep zelf. Om die reden is het zo advertenties aan bij de baankenmerken die de lokale
belangrijk om de doelgroep zo expliciet mogelijk te populatie belangrijk vindt. Wie de omgekeerde weg
omschrijven. Wat uw propositie onderscheidend maakt bewandelt en talent uit verschillende landen aantrekt,
is vaak een combinatie van factoren: unieke kenmerken zal in zijn communicatie rekening moeten houden met
van het (internationale) imago en de identiteit van het het feit dat de pull-factoren tussen landen kunnen ver
bedrijf, sterke arbeidsvoorwaarden en pull-factoren. schillen. Fransen hechten bijvoorbeeld meer aan een
Wat de vestigingsplaats betreft: bedrijven kunnen voor hoge levensstandaard dan Oekraïners.
twee recruitmentstrategieën kiezen: ze kunnen het Een derde factor die invloed heeft op de internationale
werk verplaatsen naar een locatie waar zich veel EVP is de doelgroep zelf. Stel een bedrijf wil in contact
arbeidsaanbod bevindt of ze kunnen talent uit andere komen met engineers. Factoren als ‘goede carrière
landen aantrekken om in hun vacatures te voorzien. mogelijkheden’ en ‘ervaring opdoen in het buitenland’
scoren over het algemeen goed. Maar stel dat het
bedrijf engineers in Zweden zoekt die bereid zijn om in
Meerderheid bedrijven houdt activiteiten in Frankrijk aan de slag te gaan, dan kan het argument
Nederland ‘een beter klimaat’ een veel sterkere troef zijn.
Een meerderheid van de bedrijven in Nederland (65 Resumerend: de internationale EVP wordt voor een
procent) heeft tot nu toe geen activiteiten naar het belangrijk deel bepaald door de doelgroep die de orga
buitenland verplaatst en is ook niet van plan om dat nisatie wil bereiken. Daarmee wordt opnieuw het belang
te gaan doen. Dat blijkt uit onderzoek dat de Nyen- onderstreept om die doelgroep goed te kennen en
rode Business Universiteit in opdracht van het nauwkeurig te omschrijven.
ministerie van Economische Zaken heeft uitge-
voerd. Zij die dat wel deden, voeren als belangrijk- Sluit aan bij het zoekgedrag van uw doelgroep
ste reden aan: kostenbesparing, gevolgd door Er zijn veel manieren om een baan te zoeken. Figuur 7
behoud of verbetering van concurrentievermogen. (op pagina 28) laat zien welke media baanzoekers
In vergelijking met eerder onderzoek is er zelfs een gebruiken, zowel voor het vinden van een baan in de
toename te zien in het aantal activiteiten dat wordt lokale (nationale) arbeidsmarkt als voor het vinden van
teruggehaald (17 procent). Redenen daarvoor zijn een baan in het buitenland. Corporate websites worden
het feit dat offshoring moeilijk te managen blijkt en veel bezocht, door zowel lokale als internationale baan
dat de kosten hoger uitvallen dan verwacht. Ook zoekers. Hetzelfde geldt voor vacaturesites. Vacaturesi
spelen onvoldoende kwaliteit van producten en tes die zich richten op vacatures in het buitenland en
diensten op de buitenlandse locatie en de lagere internationale vacaturesites zijn zeer populaire media
arbeidsproductiviteit in vergelijking met Nederland voor het vinden van een baan over de grens. Opvallend
een rol. De uitkomsten onderstrepen dat Nederland is echter dat ook lokale vacaturesites gebruikt worden
een goed vestigingsklimaat heeft voor internationaal door internationale baanzoekers. Over het algemeen
georiënteerde bedrijven. worden de online media nog wat vaker gebruikt door