SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 57
Harakatizakisiasatanzania, atharizakekwawaislamu WA TANZANIA najinsiyakuPAMBANAnazo DODOMA, 24.04.2011 MTOA MADA Sh Mohammed Issa HAY-ATUL ULAMAA TANZANIA 1
UTANGULIZI Harakatizakisiasanchini Tanzania zinaanzianaMkutanowa Berlin mwaka 1884. Katikamakubalianoyajumlayamkutanohuo, kifungu cha VI kiliwekawaziwajibuwaSerikalizotezakikolonibaraniAfrikakutoaulinzimaalumnakuusaidiaUkristokatikamakoloniyao. “Christian missionaries, scientists and  explorers, with their followers, property and collections, shall likewise be the objects of especial protection”.(The Berlin Conference, General Act, article VI) 2
Contd……… Matokeoyake, sera zaserikalizakikolonizaKijerumaninaKiingerezanchini Tanzania, zilikuwakuwapendeleawakristokatikaelimu, ajiranahudumazajamii. Kanisalilijiimarishakwakutumiaupendeleohuunakuitumiaserikalikuwakandamizawaislamu. Waislamuwakawatabaka la wanyongekielimu, ajiranahudumazajamii. UhusianohuuwaKanisanaserikaliulianzatanguenziyaukoloniwaWajerumanimwaka 1905 pale Askofu Thomas SpreiterwaJimboKuu la Dar es Salaam alipoingiaMkatabawaMaridhiano (MoU) naGavanawawakatihuo. 3
Contd…… KatikakitabuHistoriayaJimboKuu la Dar es Salaam, tunanukuu;- “Askofualisisitizakwambahaitoshikufunguamashuletunakufundishawatotodini, balinilazimapiakuinuahalinzimayashulezetu …kusudihaliilingane au iweborazaidikulikohaliyashulezaserikali” (D.H.Mbiku, HistoriayaJimboKuu la Dar es Salaam, uk. 73) Ili kutimizalengohili, AskofuSpreiteralionananaGavanawaKijerumaniwakatihuonakukubaliananaekamaifuatavyo;-. 4
Contd…..   “AlikutanapianaGavana, akapananaekujengauhusianoborakatiyamisioninaserikali. Isitoshe, walikubalianakwambahatamashuleyamisioniyanastahilikupatamisaadayaserikalinawanafunziwaliopitakutonyimwanafasizakazi”.(ibid, uk.73) 5
Mfumowaelimuwakanisa Mwaka 1945-Mfumo waElimu Tanganyika ShuleShulezaSerikalinaShulezaMakanisa Msingi		     200				300 Govnt Aided 							200 Unaided Sekondari	        8				       10 TTC		        8				        16 Chuo Kikuu	         1  (Makerere ) Source : Dr John Sivalon- uk. 10		          - 	 6
Contd…. UhusianohuukatiyaKanisanaSerikaliuliendeleahatabaadayaWajerumanikuondokanchinikufuatia Vita Kuuya I yaDunianahatabaadayauhuru. 1.0 HARAKATI ZA KISIASA WAKATI WA UKOLONI Kwakuwawaislamuwalikuwandiyotabaka la wadhulumiwawakatiwaukoloni, waondiowalioanzishaharakatizakisiasanchini. 7
Contd… Mwaka 1929, waislamuwakaanzishachama cha ustawiwawaafrika -African Association (AA). Mwaka 1933, wakakibadilijinanakukiita TAA-Tanganyika African Association. Chama hikikiliongozwanawaislamuambaopiawalikuwaviongoziwaAljaamiatulIslamiyaFii Tanganyika hadimwaka 1953 NyererealipochaguliwakuwaRaisiwa TAA baadayaAbdulwahid Sykes. Mwaka 1954, TAA ikabadilishwajinanakuwa TANU-Tanganyika African Union- ilikupiganiahakiyawatangayikakujitawala. 8
Contd…. Wakatiwotewaharakatihizizawaislamukuanzia AA na TAA, wakristowalijiwekambalinasiasakwasababuUkristouliokuwandiyodinirasmiyaDola. Lakinikuanziamwaka 1954 ushirikiwawakristokatikasiasaukachukuasurampyakwakuingiaNyererekatikauongoziwa TANU. 9
Contd…. KupitiaNyerere, wakristowakajiandaakuitawala Tanganyika hurupasinawaislamukujuakwambaNyererekuingiakatikasiasanimpangomakhsusiwaKanisa. John Sivalonanasema“NyerereambayemwenyewealikuwamkatolikialikuwanauhusianowakaribusananaviongozifulaniwaKanisanahivyoalionekanakuwanikiungokatiyaKanisanaSerikali.” (KanisaKatolikinaSiasaya Tanzania Bara 1953-1985) 10
Nyererealiandaliwanakanisa Hatuwezikuzungumzaharakatizakisiasa Tanzania naatharizakekwawaislamupasinakumzungumzia Julius Nyerere. Tumekwishaonakuwa “NyererealikuwanauhusianonaviongozifulaniwaKanisa” (Sivalon). MaanayakenikwambaKanisalilijiandaakushikahatamuzasiasanaserikali Tanzania.  11
Contd… Hao “viongozifulani” mmojawaoniPadri Walsh –KatibuMtendajiwaIdarayaElimuyaKanisaambayendiyealiyekuwamkufunziwaNyerere (mentor) kuhususiasa. John Sivalonanasema“Wawilihawawalikuwamarafikinamaranyingi, inasemekanawalikuwawakizungumzakatikajumba la ‘White Fathers’. MojayamazungumzoyaobilashakayalikuwajuuyaNyererekujihusishakikamilifunasiasayakuteteauhuru”. (Sivalon, uk. 17) 12
Contd.. KatikabaruayakekwendaMakaoMakuuyaKanisa Vatican kwaidaraiitwayo Propaganda Fidei, Padri William Collins KatibuMkuuwaShirika la watawa la Maryknoll Fathers aliandika;- “Shirika la MaryknolllimekubalikulipiatiketiyakwendaMarekaninakurudiUingerezakwa vile huyunikiongozimkatoliki..Kwa vile niniayaserikaliyaWaingerezakuwaandaawenyejikwamadaraka, Shirika la Maryknolllimeonakuwamsaadawowotelinaowezakuwapatiaviongoziwakatolikinikulisaidiakanisa”. (William Collins, Report on Julius Nerere, Maryknoll Fathers Central Archives). 13
Contd… HuundioulikuwamkakatirasmiwakanisaKatolikikamaunavyosisitizwatenakatikanukuuifuatayo;- “Kuna hatariya TANU kusambaratishwanatofautizakidini. Piaupouwezekanowa TANU kutodumukatikaudhibitiwamadhumuni, malengona sera zakekamailivyokuwahadisasa. Hatimayakeinategemeauwezowa wale watakaoshikamadarakamiakamichacheijayo…kwaumuhimuhuo, upoumuhimuwahaliyajuuwakuwahimizaWakatolikiwaadilifukujihusishaipasavyokatika TANU ikiwandiyonjiapekeeyakudumishauzalendowakiafrikailiusiangukiekatikamawakalawapotovu” (Confidential Diary-Tanganyika” Maryknoll Central Archives, New York) 14
Contd… UkwelihuuunatufanyatuelewekwaninimarabaadayaNyererekuingiakatika TAA upepowakisiasaghaflaukabadilimwelekeonakuwa ‘harakatizakisiasazaKanisa’. Kanisalikahakikishalinatumiakilaliwezaloikiwemovyombovyakevyahabarikama vile gazeti la Kanisa la ‘Kiongozi’ kuijenga TANU ilikujihakikishianguvuyakisiasanakiutawalakatika Tanganyika huru. 15
Contd… AtharizaharakatihizizasiasazaKanisawakatiwakudaiuhuruniwaislamukuenguliwakutokakatikasiasakupitiaUamuziwaBusara 1958 kuhusu TANU kushirikikatikauchaguziwakuratatu. Ukichanganyana propaganda za “KutokuchanganyadininaSiasa” zilizoanzamwaka 1958 marabaadayaMkutanowaTabora, kuathirikakwawaislamukisiasakulikujakuwafanyawaathirikezaidikiuchumi, kijamiinakidinikatika Tanganyika huru. PamojanamkakatiwaKanisakumilikisiasa, harakatihizizisingefanikiwakamwekamawaislamuwangekuwawanajitambuanakamawangeingiakatikasiasakamakundijamiilenyemaslahiyake. 16
2.0 harakatizakisiasabaadayauhuru Baadayauhuru, Kanisalilijiandaakujilimbikiziazaidinguvukubwakisiasa, kiuchuminakiutawala. 	“SisiMaaskofuwenu, tunaonahajayakuelezawazikuwakueneakwamafundishorasmiyaKanisakuhususiasa, jamiinauchumihapa Tanganyika, kwawakatihuunimuhimuzaidikulikokazinyingineyoyoteileyakujitolea” (Message of Tanganyika’s Bishops, Newsletter TEC, 1962, uk.2) 17
Contd… KatikajuhudihizimpyazaKanisa, UislamuukaorodheshwakatikamaaduiwakubwawaKanisapamojanaUkomunistiambaowanatakiwakushughulikiwaipasavyo. “UislamunaukomunistiulikuwaunashughulikiwanaidarayadiniyaBaraza la Maaskofu” (Sivalon, uk. 31). Mwaka 1963, waislamuwakaamuakujizatitikielimuilikujikomboakwakujengashuleyaonakuimarishaumojailikujihaminasiasazaKanisa.  18
Shulezaeamshadimwaka 1968 			Uganda		Tanzania		Kenya Shule/Msingi         77		       70   		    28 VyuovyaUfundi      3		     	         -		                  - Hosteli		        1	        		         -	 		      - Source:  Research data, (WarshayaWaandishiHabariwaKiislamu) 19
Contd… Mwaka 1961 MakaoMakuuya EAMWS yalihamishiwa Dar es Salaam, kitendohikikikaonekanatishiokwaKanisa. “Hivyo, kutokananakaziyaidaraya mambo yadiniya TEC kwawastaniwatendajiwotekatikaKanisaKatolikinajumuiyazakewalielimishwajuuyahatarizaUkomunistinaUislamukamazilivyodhaminiwanaviongoziwaKanisa”. Matokeoyake, maamuziyoteyakisiasanakiutawalayalikuwayanatolewanaNyererenamawakalawenginewaKanisandaniya TANU naserikaliyalikuwayakitolewakulingananamkakatirasmiwaKanisa. 20
Contd… Sivalonanathibitishahiloalipoandikakwamba;- “..viongoziwangazizajuuwaliohusikanautumewaKanisawakijamiikitaifawalijaribukutumiautumehuokamamkakatiwakupambananawaliodhaniwakuwamaaduiwaKanisa: UkomunistinaUislamu” (Sivalon, uk. 34). Wakatiwaislamuwajiiandaakujikomboakielimunakijamiikutokakatikahaliduni, wakristowalikuwawanajiandaakupigapigolaomwisho. 21
Contd… MatokeoyakenikujengekakwaMfumoKristouliotawalakilakitukuanziasiasa, dola, elimu, ajira, uchumi, hudumazakijamaiin.k. Sera mbalimbalizakisiasanakitaifaziliakisimafundishoyaKanisa. Azimio la ArushalililoanzishaSiasayaUjamaanahatimayevijijivyaujamaanimojakatiyamikakatiyakisiasayaKanisakuwashughulikiawaislamu. 22
CONTD… Kwanza walianzakwakupigamaarufukuMahakamayaKadhimwaka 1963 nakuletaSheriamojayakisekula. Lengonikuwaondoleawaislamubaadhiyautambulishowao (Muslim Identity) nakuwachanganyanawakristo (Assimilation of Muslims) hivyokuwafanyawasijitambuekuwawaonikundijamii. Kishawakapigamarufukuvyamavingimwaka 1965 nakuwekamfumowachamakimojakwasababuwalikhofiawaislamuwasijijengetenakisiasakupitiachamakingine. 23
Contd… KishawakajanaAzimio la ArushanaSiasayaUjamaamwaka 1967, hiyoilikuwa sera yaKanisatangumwaka 1905-1910 walipoanzishavijijivyaujamaachiniyaAskofuSpreiter. “Kwanamnafulani, vijiji vile vilifanananavijijivyaujamaavilivyokamilika. Kwakawaidavijanawalijenganyumbazaokwapamojakusaidiana. Sikutatuhatatanowalifanyakazikatikashamba la umma. Nidhamunatabiayakilammojaziliangaliwanakulindwanaviongoziwakijijipamojanawamisionari” (D.H.Mbiku, HistoriayaJimboKuu la Dar es Salaam, uk. 84) Azimio la ArushalilitaifishanjiakuuzauchumiambazokwakiasikikubwazilikuwamikononimwawaislamuhusuusanviwandanamajumbaambayoyalimilikiwanaMsajiliwaMajumba (Shirika la Nyumba la Taifa). 24
Madharaya SERA YA MFUMO WA CHAMA KIMOJA, azimio la arushanasiasayaujamaakwawaislamuwatanzania UamuziwakufutaMahakamazaKadhiuliwaathiriwaislamukatikautekelzajiwamafundishoyadiniyaonakuwaathirikiuchumi-mirathi, ndoa, talakan.k. Uamuziwakufutamfumowavyamavingiuliwanyimawaislamufursayachamambadalahivyokuwafanyaimawatumwakisiasa au kukosakabisafursayakushirikikatikaharakatizakisiasa. Sera yautaifishaji (Nationalization) ilisababishawawekezajiwaislamuhasawahindikuhamanchinihivyokuuanguvuzawaislamukiuchumi. Siasazautaifanauzalendo (Nationalism) ziliuaumojawawaislamuchiniya EAMWS nakuathirimipangoyamaendeleoyawaislamukielimu. 25
Contd… Sera yavijijivyaujamaailimalizakabisamfumowakijamiiwawaislamunakuwaathirikiuchumikwakuwatoakatikaardhizenyerutubanamakaziyaotangubabuzao. Vijijivyaujamaaviliwapawakristofursanzuriyakuwaritadhishawaislamu au kuharibumaadiliyaokwakuwarundikamahalipamoja. 	“Makatekistahaolazimawafanyekazikatikaidarazamaendeleoyajamiivijijini, iwenikatikakilimo au katikashuguhulinyinginezamaendeleokama vile ujenziwanyumba, barabaran.k.” (Religious Affairs Department, “Some Pointers about Islam in Tanganyika” 1963) 26
Contd… MaaskofumbalimbaliwaliwahimizawakristokwendakatikavijijivyaujamaakwasababukwaoilikuwafursayakipekeekamaAskofu Christopher Mwolekaalivyonukuliwaakisema;- “Katikahistoria, Kanisahalijapatanafasikamahiiyakuonyeshakwavitendoyaleambayolimekuwalikuhubirikwakarnenyingi.. Kijijiambachowatu wake wanahimizwakuwasehemuyamwilimmojaniimahalipazurikwaUkristokufanikiwa. Hapa Tanzania uwanjaumekwishatayarishwa, kinachobakinikuenezanakukuzainjili…hivyo, vijijiniwakristowaanzishejumuiyaziwekamasumakukuwavutawengine” (C. Mwoleka and J. Healey eds.., “Ujamaa and Christian Communities,” Spearhead No. 45). 27
Contd…. Nyereremwenyewekamamleialiwahimizamapadrikuishivijijini. Sivalonanasema;- “BaadayaMwalimuNyererekuwatakamapadrikuishivijiniviongoziwaKanisakwapamojawalitafutanjiayakuitikiamwitohuo. IlikuwadhahirikwambaidadiyamapadriwaliohitajikakamaalivyotakaNyererehaikuwepo”. Hivyokatikamkutanowaowamwaka 1970, maaskofuwaliamuakwamba “makatekistamojakwamojawawendiowatakaoishikwakudumuvijijini..nahaomakatekistawapewemafunzomaalumkwakazihii” (Sivalon, uk. 41) 28
Contd… Mwakahuohuowa 1970, NyererealikuwaameshawaambiaMaaskofukuwaanatakakulipaKanisanafasiyakipekee. AkizungumzanaKatibuMkuuwa TEC, PadriRweyemamualiyekuwaamemtembeleaIkulu, Nyererealisema;- “I am just a lay man but tell the Bishops  that I am trying to do whatever I can to give my church a better chance so that it will not be blamed as it is in Latin America” (Van Bergen, Religion and Development in Tanzania). 29
Contd… SivalonanasemaAzimio la ArushalinasisitizamaadiliyaKikristonaananukuu;- “Hakunaatakayetiliamashakamiongozoiliyokatika ‘Azimio la Arusha’. Tunapotafakari ‘Azimio la Arusha’, tunakumbukaariyawakristowa kwanza kamailivyoandikwakatikaMatendoyaMitume..(Ibid, uk.2). Kwahiyokwamudawotewaserikaliyaawamuya kwanza namfumowachamakimoja, harakatizakisiasazilikuwaniKanisakupambananaUislamunaWaislamukatikakilanyanjanakujengaMfumoKristo. 30
CONTD… John Sivalonanasemamwaka  1969 uliitwa “MwakawaSeminazaMafunzo” naananukuuazimio la Mkutanouliofanyika Chuo Kikuu Dar es Salaam;- 	“ViongoziwaKanisawanaombwakushirikikikamilifukatikamaendeleoyavijijinikwauwezowaowotenakufuatamipangoyaserikali. KanisalinaombwakusaidiakuwaelimishawatukwamtazamompyanamaadiliyaKikristoyaliyomokatikasiasayaujamaaambayohutegemewasananamaendeleoyakisiasa” (Sivalon, uk.45) 31
Contd… Hadikufikiamwaka 1970, siasaza Tanzania zilikuwamikononimwaKanisakwaasilimiakubwanakuwawezeshakuamuawanachotakakukidhimaslahiyaKanisa. Seminaileya “MwakawaMafunzo” (SSY) ilikuwanaatharikubwasanakatikasiasaza Tanzania.  “SSY naBarazavimeletamsisimkohuuambaoumewaamshaWakatolikikupiganiavitikatikauchaguziwawabungenamiminikiwammojawao. Baadayehukobungenitulifanyautafitiusiorasminakugunduakwambaasilimiasabininatanoyawaliochaguliwawalikuwawakristo, nakatiyahao, asilimiasabiniwalikuwawakatoliki” (John Sivalon, uk. 46) 32
Contd… Kwakutumiawingiwaobungeni, wakawawanapitishasheriambalimbalizakuwakandamizawaislamu. SheriayaNdoanaTalakaya 1971 nimojayasheriahizokandamizikwawaislamukwasababu;- Inakatazamsichanachiniyamiaka 18 kuolewa. Inaruhusuuzinzikwakutambuamwanamumenamwanamkewaliokaakatikaukimadakuwamkenamume. Inaruhusundozamchanganyikowatuwadinimbilitofauti (ndoayakiserikali/Bomani). Haitambuitalakayamumekwamkewehadiithibitishwenamahakama. Inamtambuamtotoaliyezaliwanjeyandoakuwamtotohalalinaanarithi. 33
3.0 HARAKATI ZA KISIASA KATIKA MFUMO WA      VYAMA VINGI (1992 TODATE) Hatimaye sera yaMwalimuNyererenaKanisayaUjamaanaKujitegemeaikafelivibaya. Ukichangiana Vita vyaKageraambavyopiavilianzishwanaMfumoKristo, uchumiwa Tanzania ukaporomokananchikuingiakatikakipindikigumu cha haliyamaisha. Profesa Ali MazruialikuitakufelihukukwaSiasayaUjamaanaKujitegemea“Nyerere’s policy of Socialism seemed a heroic failure”. (Prof. Ali Mazrui, The Africans, A Triple Heritage, BBC Documentary). Ndiyo, ingawaalifelivibaya, kwaKanisaKatolikiNyerereni “Hero” ndiyomaanawamemtangazakuwa “MwenyeHeri” akielekeakatika “Utakatifu”. 34
Contd… Akikabiliwanahalimbayayauchumi, Nyerereakalazimikakung’atukanakumkabidhinchi Ali Hassan Mwinyimnamomwaka 1985. Kipindichote cha RaisMwinyikilitawaliwanaupinzanimkubwawaKanisahukuKanisalikijipangaupyakwakurejeshamfumowasiasawaVyamaVingimwaka 1992. Julius Nyerereakawamwongozajimkubwawaujenziwamfumowavyamavingikwamaslahiyakanisaakihofiakuibukakwavyama au chama cha Kiislamu. 35
Contd… KatibayaJamhuriyaMuunganoSuraya Kwanza Kifungu cha 3.-(1) inasema;- 	 “The United Republic is a democratic and Socialist Statewhich adheres to multi-party democracy”. Pamojanakurejeshamfumowavyamavingi, katibainakatazakuundwakwavyamavyakidini, kikabila au kikanda.(Katiba 20 - (2)) 36
Contd… Wakatimfumowavyamavingiinaanzatena, waislamuwengiwalishapotezahamukuhususiasakwakuonakuwahainamaslahinadiniyao. Matokeoyake, kwamaranyingineniwakristondiowaliokuwakwenyenafasinzurizaidikisiasakujipangakwamaslahiyaonawaislamuwameendeleakuwanguvukaziyawengine. 37
Contd… Kwamudamfupi, waislamuwalipatamatumainikisiasakupitia Prof. Kighoma Ali Malimaalipojiungana NRA (National Reconciliation Alliance) nakutangazakugombeaUraisiuchaguzimwa kwanza wavyamavingimwaka 1995. Hakunaaliyekuwatayarikuonahilolikitokeahivyo Prof. Malimaakafarikiduniakatikamzingirayakutatanishajijini London mwakammojakablayauchaguzihuo. 38
Contd… Katikauchaguziwamwaka 1995, waislamuwaliokuwawamezindukakisiasawakajiungakwawingina CUF chiniyamgombeaUraisi Prof. Lipumba. MawakalawaKanisawakaeneza propaganda kuwa CUF nichama cha waislamutenawenyemsimamomkalikujaribukudhibitiwaislamukujikomboakisiasanakwakiasikikubwawakafanikiwa. 39
Contd… Angalaukipindi cha awamuyapili, waislamuwalipataahuenikidogodhidiyaukandamizajinahivyokupatafursazakujiendelezakielimukijamiinahatakiuchumi. Pamojanahayo, hakukuwanamkakatiwakuitumiafursahiyoadhimukujipangakisiasakwaajiliyasikuzambeleni. 40
Contd… BadalayakeniwakristondiowalioitumiavemafursayaRaismuislamukuwekaMakubalianoyaMaridhiano (Memorandum of Understanding-MoU) katiyaMakanisayaKikristonaserikalikwamaslahiyao. WaislamuwalipotakakurejeshwakwaMahakamayakadhina Tanzania kujiunganaUmojawaNchizaWaislamuDuniani (OIC), Maaskofunabungelinalodhibitiwanawakristolikapingakwanguvuzote. 41
Contd… Uchaguziwa 1995 ulioneshakuwawaislamubadowakonyumasanakisiasakulinganishanawakristokwaniwakristowalitumiahamasayawaislamujuuya CUF hatakuwaangushawabungewaislamuwaliokuwa CCM nakuwawekawabungewakristo. (Jimbo la Kigamboni – DSM). Uchaguziwa 2000 na 2005, waislamuwalikuwawasindikizajitukwanihakukuwanamkakatiwowoteulemadhubutikisiasakushirikikamakundijamiilenyemaslahiyake. 42
Contd… Kipindichote cha awamuyatatu, waislamuwalijikutawakipatamadhilamakubwakisiasanakiimani. (MauajiMwembechai, Zanzibar, Pemba, Morogoro, masheikhkuswekwandani, wahadhirikufungwan.k.). Halihiiimechangiakwakiasifulanimwamkowawaislamukisiasaingawabadohakunaumojanamwelekeomaalumhivyokuendeleakukosamafanikiomakubwakisiasakulinganishanawakristo. 43
Contd… Uchaguziwamwaka 2010, harakatizakisiasanchiniziligubikwana mambo mawilimakubwa;-  MkakatimpyawaMfumoKristokutakakuwanachamachake. Muafakawakisiasa Zanzibar uliopelekeakuundwakwaserikaliyaumojawakitaifakatikaya CCM na CUF. Matukiohayamawiliyamebadiliupepowaharakatizakisiasahukuatharizakezikisabishamabadilikomubwakatikamedanizakisiasa. 44
Contd… Muafakawa Zanzibar, umeletahaliyaamani, udugunamshikamanokiasifulani Zanzibar nakupunguzahaliyauhasamakatiyawapembanawaungujawaliyojengewakwamudamrefu. Matokeoyamuafakanikufanyikakwamabadilikoyakatibaya Zanzibar ambapo Zanzibar imejitambulishakuwanidolakwamaranyingine. Aidhahaliyautaifawawazanzibariinazidikujitokezawakihijimuundowamuungano, kunufaikanarasilimalizaonapato la taifanahatakuhojikuhusuMuungano. 45
Contd… Kwaupandewa Tanzania Bara, matukioyamuafakawa Zanzibar yameletakuzorotakwanguvuzakisiasazawaislamu. WakikhofiaRaisiajaekutoka Zanzibar, wakristowakajanaharakatizakukitianguvuchama cha Chademailikiwechamakikuu cha upinzaninaikiwezekanakuiondoamadarakani CCM inayotuhumiwakuwaleawaislamu. 46
Contd… Ingawawakristowameitumia CCM kujijenga, sasawanatakakuondokananachamachenyehistorianawaislamunakuwanachamaambachohakinahistorianawaislamu. MpangowaKichungajiwaKuhamasishaJamiiKuelekeaUchaguziMkuu 2010 naIlaninaVipaumbelevyaKanisavililengakatikamwelekeohuo. Wakristowamejizatitipiakatikachama cha CUF upandewabarawakisimamishahatawachungajikugombeanafasimbalimbali. Kwatiketiya CUF. 47
Contd… MgombeawaChademakuwaPadrihaikuwabahatimbayahatakidogo. Kampenizikapigwawaziwazimakanisaninakatikavyombovyaovyahabariikiwemo TBC na TBC Taifa. HarakatihizizaKanisazikawazinduawaislamuwengikuionahatariinayowakabilinakuwalazimishakujihamikwakuunganishanguvuzaokumhamimgombeaUraiswa CCM ilikuzuiamgombeawaChademakushinda. 48
Contd… Kwamaraya kwanza, masheikhwakashirikikatikasiasapasinakifichokamawafanyavyoMapadri, WachungajinaMaaskofujamboambalolinaashiriamwamkompyakwaviongozihawawawaislamu. Kilichokosekananistratejiayapamojakuwekawagombeawaokatikangazimbalimbalihivyokukosaushindikisiasakamakundijamii. Badowaislamuwamegwanyikakatikavyamambalimbalijamboambalolinawaathirisanakwakukosanguvuyapamojakisiasa. 49
BAADA YA UCHAGUZI 2010 Mambo yanayojitokezabaadayauchaguziwa 2010 yanaashiriamkakatiwaMfumoKristokubadilimazingirayakisiasa Tanzania. UongoziwaawamuyanneumeoneshakwambamaslahiyaKanisayanawezakuguswa (Muswadawakufutamisamahayakodi, kushindwakwamgombeawao 2010, kushikwanafasinyetinawaislamu, kuongezekaidadiyamawiziriwaislamukufikia 40%) n.k. 50
Contd… Mkakatimpyanikuhakikishakuwanchihaitawalikiilikuzidikujengachamachaotayarikwauchaguziwa 2015. MadaiyakatibampyaninjiayakufikiamalengoyaMfumoKristokuwezakudhibitisiasanadolakatikakarneya 21 kwakupunguzamadarakayaUraisnakulipanguvubunge. Hiinikutokananaukwelikuwaingawawanawezakudhibitibungekirahisikatikamazingirayaliyopo, lakiniupouwezekanowaRaisikuwaMuislamu. 51
Contd… KwahiyomadarakayaRaisiyapunguzwenabungeliruhusiwehatakupigakurakumuondoaRaisimadarakani. Katikamazingirahaya, waislamutunapaswakutafakarikwamakininilipijemakwetu? Raisimwenyemamlakamakubwakulikobunge au bungelenyemalakamakubwakulikoRaisi? Wakatinirahisikumkabilimtummoja, nivigumukulikabilibungelenyeidadikubwayawakristonahakunamatumainiyaidadihiyokupunguasikuzakaribuni. 52
Contd… Ingawaharakatizakudaikatibampyanifursakwakilakundijamiikuhakikishamaslahiyakeyanazingatiwanakatiba, kwamkaowawaislamuharakatihizizinawezazisiwasaidiekutimizalengohilo. Hatunaumojanamshikamano. Hatunamkakatiwapamoja. HatunaUongoziuliokatikamfumo (central control). Hatunaushirikianowapamoja (co-ordination). Hatuna NGO’s na CBO’s zakuteteahakizetu. 53
Nini cha kufanya? Kung’amuambinuzamaaduiwaUislamunakuwatahadharishawaislamuipasavyo. KuwekambelemaslahiyaUislamunaWaislamukatikaharakatizetuzakisiasa. KuwaamshawaislamuwakadambalimbaliiliwajitambuenakuwekambelemaslahiyawaislamunaUislamunchinikwakutumiauwezonanafasiwalizonazo.  54
Contd… Kuendeshamihadhara, semina, makongamanon.k. Kuandaamachapishombalimbali VCD’s na DVD’s nakuzisambaza. Kutumiavyombovyetuvyahabari. Kujengamtandao (network) wawaislamunchini. Wanafunzimashuleninavyuoni (vyamawawanafunziwaislamu). Wafanyakazimaofisini. Viongoziwataasisizakiislamu. Vyombovyahabari. 55
Contd… Kufahamulengoninininakuwanastratejiayakulifikialengohilokwamaslahiyawaislamu. Kuandaampangomkakatinampangokaziwaummah. Kujiunganavyamavyasiasakistratejia. Kuandaawagombeawanafasimbalimbalizauongozikatikaserikalizamitaanataifa. Kutoamafunzoelekezikwawagombeawatarajiwa. Kuandaawaraghibishinawashawishi (lobbying and advocacy groups-wanastratejia). 56
Contd… Kushambuliabadalayakujilindatu. Propaganda war (vyombovyahabari, strategists etc). Research and outreach. MWISHO 57

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Applitools
 

Destaque (20)

Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
Unlocking the Power of ChatGPT and AI in Testing - A Real-World Look, present...
 

Harakati za kisiasa tanzania na athari zake kwa waislamu wa tanzania

  • 1. Harakatizakisiasatanzania, atharizakekwawaislamu WA TANZANIA najinsiyakuPAMBANAnazo DODOMA, 24.04.2011 MTOA MADA Sh Mohammed Issa HAY-ATUL ULAMAA TANZANIA 1
  • 2. UTANGULIZI Harakatizakisiasanchini Tanzania zinaanzianaMkutanowa Berlin mwaka 1884. Katikamakubalianoyajumlayamkutanohuo, kifungu cha VI kiliwekawaziwajibuwaSerikalizotezakikolonibaraniAfrikakutoaulinzimaalumnakuusaidiaUkristokatikamakoloniyao. “Christian missionaries, scientists and explorers, with their followers, property and collections, shall likewise be the objects of especial protection”.(The Berlin Conference, General Act, article VI) 2
  • 3. Contd……… Matokeoyake, sera zaserikalizakikolonizaKijerumaninaKiingerezanchini Tanzania, zilikuwakuwapendeleawakristokatikaelimu, ajiranahudumazajamii. Kanisalilijiimarishakwakutumiaupendeleohuunakuitumiaserikalikuwakandamizawaislamu. Waislamuwakawatabaka la wanyongekielimu, ajiranahudumazajamii. UhusianohuuwaKanisanaserikaliulianzatanguenziyaukoloniwaWajerumanimwaka 1905 pale Askofu Thomas SpreiterwaJimboKuu la Dar es Salaam alipoingiaMkatabawaMaridhiano (MoU) naGavanawawakatihuo. 3
  • 4. Contd…… KatikakitabuHistoriayaJimboKuu la Dar es Salaam, tunanukuu;- “Askofualisisitizakwambahaitoshikufunguamashuletunakufundishawatotodini, balinilazimapiakuinuahalinzimayashulezetu …kusudihaliilingane au iweborazaidikulikohaliyashulezaserikali” (D.H.Mbiku, HistoriayaJimboKuu la Dar es Salaam, uk. 73) Ili kutimizalengohili, AskofuSpreiteralionananaGavanawaKijerumaniwakatihuonakukubaliananaekamaifuatavyo;-. 4
  • 5. Contd….. “AlikutanapianaGavana, akapananaekujengauhusianoborakatiyamisioninaserikali. Isitoshe, walikubalianakwambahatamashuleyamisioniyanastahilikupatamisaadayaserikalinawanafunziwaliopitakutonyimwanafasizakazi”.(ibid, uk.73) 5
  • 6. Mfumowaelimuwakanisa Mwaka 1945-Mfumo waElimu Tanganyika ShuleShulezaSerikalinaShulezaMakanisa Msingi 200 300 Govnt Aided 200 Unaided Sekondari 8 10 TTC 8 16 Chuo Kikuu 1 (Makerere ) Source : Dr John Sivalon- uk. 10 - 6
  • 7. Contd…. UhusianohuukatiyaKanisanaSerikaliuliendeleahatabaadayaWajerumanikuondokanchinikufuatia Vita Kuuya I yaDunianahatabaadayauhuru. 1.0 HARAKATI ZA KISIASA WAKATI WA UKOLONI Kwakuwawaislamuwalikuwandiyotabaka la wadhulumiwawakatiwaukoloni, waondiowalioanzishaharakatizakisiasanchini. 7
  • 8. Contd… Mwaka 1929, waislamuwakaanzishachama cha ustawiwawaafrika -African Association (AA). Mwaka 1933, wakakibadilijinanakukiita TAA-Tanganyika African Association. Chama hikikiliongozwanawaislamuambaopiawalikuwaviongoziwaAljaamiatulIslamiyaFii Tanganyika hadimwaka 1953 NyererealipochaguliwakuwaRaisiwa TAA baadayaAbdulwahid Sykes. Mwaka 1954, TAA ikabadilishwajinanakuwa TANU-Tanganyika African Union- ilikupiganiahakiyawatangayikakujitawala. 8
  • 9. Contd…. Wakatiwotewaharakatihizizawaislamukuanzia AA na TAA, wakristowalijiwekambalinasiasakwasababuUkristouliokuwandiyodinirasmiyaDola. Lakinikuanziamwaka 1954 ushirikiwawakristokatikasiasaukachukuasurampyakwakuingiaNyererekatikauongoziwa TANU. 9
  • 10. Contd…. KupitiaNyerere, wakristowakajiandaakuitawala Tanganyika hurupasinawaislamukujuakwambaNyererekuingiakatikasiasanimpangomakhsusiwaKanisa. John Sivalonanasema“NyerereambayemwenyewealikuwamkatolikialikuwanauhusianowakaribusananaviongozifulaniwaKanisanahivyoalionekanakuwanikiungokatiyaKanisanaSerikali.” (KanisaKatolikinaSiasaya Tanzania Bara 1953-1985) 10
  • 11. Nyererealiandaliwanakanisa Hatuwezikuzungumzaharakatizakisiasa Tanzania naatharizakekwawaislamupasinakumzungumzia Julius Nyerere. Tumekwishaonakuwa “NyererealikuwanauhusianonaviongozifulaniwaKanisa” (Sivalon). MaanayakenikwambaKanisalilijiandaakushikahatamuzasiasanaserikali Tanzania. 11
  • 12. Contd… Hao “viongozifulani” mmojawaoniPadri Walsh –KatibuMtendajiwaIdarayaElimuyaKanisaambayendiyealiyekuwamkufunziwaNyerere (mentor) kuhususiasa. John Sivalonanasema“Wawilihawawalikuwamarafikinamaranyingi, inasemekanawalikuwawakizungumzakatikajumba la ‘White Fathers’. MojayamazungumzoyaobilashakayalikuwajuuyaNyererekujihusishakikamilifunasiasayakuteteauhuru”. (Sivalon, uk. 17) 12
  • 13. Contd.. KatikabaruayakekwendaMakaoMakuuyaKanisa Vatican kwaidaraiitwayo Propaganda Fidei, Padri William Collins KatibuMkuuwaShirika la watawa la Maryknoll Fathers aliandika;- “Shirika la MaryknolllimekubalikulipiatiketiyakwendaMarekaninakurudiUingerezakwa vile huyunikiongozimkatoliki..Kwa vile niniayaserikaliyaWaingerezakuwaandaawenyejikwamadaraka, Shirika la Maryknolllimeonakuwamsaadawowotelinaowezakuwapatiaviongoziwakatolikinikulisaidiakanisa”. (William Collins, Report on Julius Nerere, Maryknoll Fathers Central Archives). 13
  • 14. Contd… HuundioulikuwamkakatirasmiwakanisaKatolikikamaunavyosisitizwatenakatikanukuuifuatayo;- “Kuna hatariya TANU kusambaratishwanatofautizakidini. Piaupouwezekanowa TANU kutodumukatikaudhibitiwamadhumuni, malengona sera zakekamailivyokuwahadisasa. Hatimayakeinategemeauwezowa wale watakaoshikamadarakamiakamichacheijayo…kwaumuhimuhuo, upoumuhimuwahaliyajuuwakuwahimizaWakatolikiwaadilifukujihusishaipasavyokatika TANU ikiwandiyonjiapekeeyakudumishauzalendowakiafrikailiusiangukiekatikamawakalawapotovu” (Confidential Diary-Tanganyika” Maryknoll Central Archives, New York) 14
  • 15. Contd… UkwelihuuunatufanyatuelewekwaninimarabaadayaNyererekuingiakatika TAA upepowakisiasaghaflaukabadilimwelekeonakuwa ‘harakatizakisiasazaKanisa’. Kanisalikahakikishalinatumiakilaliwezaloikiwemovyombovyakevyahabarikama vile gazeti la Kanisa la ‘Kiongozi’ kuijenga TANU ilikujihakikishianguvuyakisiasanakiutawalakatika Tanganyika huru. 15
  • 16. Contd… AtharizaharakatihizizasiasazaKanisawakatiwakudaiuhuruniwaislamukuenguliwakutokakatikasiasakupitiaUamuziwaBusara 1958 kuhusu TANU kushirikikatikauchaguziwakuratatu. Ukichanganyana propaganda za “KutokuchanganyadininaSiasa” zilizoanzamwaka 1958 marabaadayaMkutanowaTabora, kuathirikakwawaislamukisiasakulikujakuwafanyawaathirikezaidikiuchumi, kijamiinakidinikatika Tanganyika huru. PamojanamkakatiwaKanisakumilikisiasa, harakatihizizisingefanikiwakamwekamawaislamuwangekuwawanajitambuanakamawangeingiakatikasiasakamakundijamiilenyemaslahiyake. 16
  • 17. 2.0 harakatizakisiasabaadayauhuru Baadayauhuru, Kanisalilijiandaakujilimbikiziazaidinguvukubwakisiasa, kiuchuminakiutawala. “SisiMaaskofuwenu, tunaonahajayakuelezawazikuwakueneakwamafundishorasmiyaKanisakuhususiasa, jamiinauchumihapa Tanganyika, kwawakatihuunimuhimuzaidikulikokazinyingineyoyoteileyakujitolea” (Message of Tanganyika’s Bishops, Newsletter TEC, 1962, uk.2) 17
  • 18. Contd… KatikajuhudihizimpyazaKanisa, UislamuukaorodheshwakatikamaaduiwakubwawaKanisapamojanaUkomunistiambaowanatakiwakushughulikiwaipasavyo. “UislamunaukomunistiulikuwaunashughulikiwanaidarayadiniyaBaraza la Maaskofu” (Sivalon, uk. 31). Mwaka 1963, waislamuwakaamuakujizatitikielimuilikujikomboakwakujengashuleyaonakuimarishaumojailikujihaminasiasazaKanisa. 18
  • 19. Shulezaeamshadimwaka 1968 Uganda Tanzania Kenya Shule/Msingi 77 70 28 VyuovyaUfundi 3 - - Hosteli 1 - - Source: Research data, (WarshayaWaandishiHabariwaKiislamu) 19
  • 20. Contd… Mwaka 1961 MakaoMakuuya EAMWS yalihamishiwa Dar es Salaam, kitendohikikikaonekanatishiokwaKanisa. “Hivyo, kutokananakaziyaidaraya mambo yadiniya TEC kwawastaniwatendajiwotekatikaKanisaKatolikinajumuiyazakewalielimishwajuuyahatarizaUkomunistinaUislamukamazilivyodhaminiwanaviongoziwaKanisa”. Matokeoyake, maamuziyoteyakisiasanakiutawalayalikuwayanatolewanaNyererenamawakalawenginewaKanisandaniya TANU naserikaliyalikuwayakitolewakulingananamkakatirasmiwaKanisa. 20
  • 21. Contd… Sivalonanathibitishahiloalipoandikakwamba;- “..viongoziwangazizajuuwaliohusikanautumewaKanisawakijamiikitaifawalijaribukutumiautumehuokamamkakatiwakupambananawaliodhaniwakuwamaaduiwaKanisa: UkomunistinaUislamu” (Sivalon, uk. 34). Wakatiwaislamuwajiiandaakujikomboakielimunakijamiikutokakatikahaliduni, wakristowalikuwawanajiandaakupigapigolaomwisho. 21
  • 22. Contd… MatokeoyakenikujengekakwaMfumoKristouliotawalakilakitukuanziasiasa, dola, elimu, ajira, uchumi, hudumazakijamaiin.k. Sera mbalimbalizakisiasanakitaifaziliakisimafundishoyaKanisa. Azimio la ArushalililoanzishaSiasayaUjamaanahatimayevijijivyaujamaanimojakatiyamikakatiyakisiasayaKanisakuwashughulikiawaislamu. 22
  • 23. CONTD… Kwanza walianzakwakupigamaarufukuMahakamayaKadhimwaka 1963 nakuletaSheriamojayakisekula. Lengonikuwaondoleawaislamubaadhiyautambulishowao (Muslim Identity) nakuwachanganyanawakristo (Assimilation of Muslims) hivyokuwafanyawasijitambuekuwawaonikundijamii. Kishawakapigamarufukuvyamavingimwaka 1965 nakuwekamfumowachamakimojakwasababuwalikhofiawaislamuwasijijengetenakisiasakupitiachamakingine. 23
  • 24. Contd… KishawakajanaAzimio la ArushanaSiasayaUjamaamwaka 1967, hiyoilikuwa sera yaKanisatangumwaka 1905-1910 walipoanzishavijijivyaujamaachiniyaAskofuSpreiter. “Kwanamnafulani, vijiji vile vilifanananavijijivyaujamaavilivyokamilika. Kwakawaidavijanawalijenganyumbazaokwapamojakusaidiana. Sikutatuhatatanowalifanyakazikatikashamba la umma. Nidhamunatabiayakilammojaziliangaliwanakulindwanaviongoziwakijijipamojanawamisionari” (D.H.Mbiku, HistoriayaJimboKuu la Dar es Salaam, uk. 84) Azimio la ArushalilitaifishanjiakuuzauchumiambazokwakiasikikubwazilikuwamikononimwawaislamuhusuusanviwandanamajumbaambayoyalimilikiwanaMsajiliwaMajumba (Shirika la Nyumba la Taifa). 24
  • 25. Madharaya SERA YA MFUMO WA CHAMA KIMOJA, azimio la arushanasiasayaujamaakwawaislamuwatanzania UamuziwakufutaMahakamazaKadhiuliwaathiriwaislamukatikautekelzajiwamafundishoyadiniyaonakuwaathirikiuchumi-mirathi, ndoa, talakan.k. Uamuziwakufutamfumowavyamavingiuliwanyimawaislamufursayachamambadalahivyokuwafanyaimawatumwakisiasa au kukosakabisafursayakushirikikatikaharakatizakisiasa. Sera yautaifishaji (Nationalization) ilisababishawawekezajiwaislamuhasawahindikuhamanchinihivyokuuanguvuzawaislamukiuchumi. Siasazautaifanauzalendo (Nationalism) ziliuaumojawawaislamuchiniya EAMWS nakuathirimipangoyamaendeleoyawaislamukielimu. 25
  • 26. Contd… Sera yavijijivyaujamaailimalizakabisamfumowakijamiiwawaislamunakuwaathirikiuchumikwakuwatoakatikaardhizenyerutubanamakaziyaotangubabuzao. Vijijivyaujamaaviliwapawakristofursanzuriyakuwaritadhishawaislamu au kuharibumaadiliyaokwakuwarundikamahalipamoja. “Makatekistahaolazimawafanyekazikatikaidarazamaendeleoyajamiivijijini, iwenikatikakilimo au katikashuguhulinyinginezamaendeleokama vile ujenziwanyumba, barabaran.k.” (Religious Affairs Department, “Some Pointers about Islam in Tanganyika” 1963) 26
  • 27. Contd… MaaskofumbalimbaliwaliwahimizawakristokwendakatikavijijivyaujamaakwasababukwaoilikuwafursayakipekeekamaAskofu Christopher Mwolekaalivyonukuliwaakisema;- “Katikahistoria, Kanisahalijapatanafasikamahiiyakuonyeshakwavitendoyaleambayolimekuwalikuhubirikwakarnenyingi.. Kijijiambachowatu wake wanahimizwakuwasehemuyamwilimmojaniimahalipazurikwaUkristokufanikiwa. Hapa Tanzania uwanjaumekwishatayarishwa, kinachobakinikuenezanakukuzainjili…hivyo, vijijiniwakristowaanzishejumuiyaziwekamasumakukuwavutawengine” (C. Mwoleka and J. Healey eds.., “Ujamaa and Christian Communities,” Spearhead No. 45). 27
  • 28. Contd…. Nyereremwenyewekamamleialiwahimizamapadrikuishivijijini. Sivalonanasema;- “BaadayaMwalimuNyererekuwatakamapadrikuishivijiniviongoziwaKanisakwapamojawalitafutanjiayakuitikiamwitohuo. IlikuwadhahirikwambaidadiyamapadriwaliohitajikakamaalivyotakaNyererehaikuwepo”. Hivyokatikamkutanowaowamwaka 1970, maaskofuwaliamuakwamba “makatekistamojakwamojawawendiowatakaoishikwakudumuvijijini..nahaomakatekistawapewemafunzomaalumkwakazihii” (Sivalon, uk. 41) 28
  • 29. Contd… Mwakahuohuowa 1970, NyererealikuwaameshawaambiaMaaskofukuwaanatakakulipaKanisanafasiyakipekee. AkizungumzanaKatibuMkuuwa TEC, PadriRweyemamualiyekuwaamemtembeleaIkulu, Nyererealisema;- “I am just a lay man but tell the Bishops that I am trying to do whatever I can to give my church a better chance so that it will not be blamed as it is in Latin America” (Van Bergen, Religion and Development in Tanzania). 29
  • 30. Contd… SivalonanasemaAzimio la ArushalinasisitizamaadiliyaKikristonaananukuu;- “Hakunaatakayetiliamashakamiongozoiliyokatika ‘Azimio la Arusha’. Tunapotafakari ‘Azimio la Arusha’, tunakumbukaariyawakristowa kwanza kamailivyoandikwakatikaMatendoyaMitume..(Ibid, uk.2). Kwahiyokwamudawotewaserikaliyaawamuya kwanza namfumowachamakimoja, harakatizakisiasazilikuwaniKanisakupambananaUislamunaWaislamukatikakilanyanjanakujengaMfumoKristo. 30
  • 31. CONTD… John Sivalonanasemamwaka 1969 uliitwa “MwakawaSeminazaMafunzo” naananukuuazimio la Mkutanouliofanyika Chuo Kikuu Dar es Salaam;- “ViongoziwaKanisawanaombwakushirikikikamilifukatikamaendeleoyavijijinikwauwezowaowotenakufuatamipangoyaserikali. KanisalinaombwakusaidiakuwaelimishawatukwamtazamompyanamaadiliyaKikristoyaliyomokatikasiasayaujamaaambayohutegemewasananamaendeleoyakisiasa” (Sivalon, uk.45) 31
  • 32. Contd… Hadikufikiamwaka 1970, siasaza Tanzania zilikuwamikononimwaKanisakwaasilimiakubwanakuwawezeshakuamuawanachotakakukidhimaslahiyaKanisa. Seminaileya “MwakawaMafunzo” (SSY) ilikuwanaatharikubwasanakatikasiasaza Tanzania. “SSY naBarazavimeletamsisimkohuuambaoumewaamshaWakatolikikupiganiavitikatikauchaguziwawabungenamiminikiwammojawao. Baadayehukobungenitulifanyautafitiusiorasminakugunduakwambaasilimiasabininatanoyawaliochaguliwawalikuwawakristo, nakatiyahao, asilimiasabiniwalikuwawakatoliki” (John Sivalon, uk. 46) 32
  • 33. Contd… Kwakutumiawingiwaobungeni, wakawawanapitishasheriambalimbalizakuwakandamizawaislamu. SheriayaNdoanaTalakaya 1971 nimojayasheriahizokandamizikwawaislamukwasababu;- Inakatazamsichanachiniyamiaka 18 kuolewa. Inaruhusuuzinzikwakutambuamwanamumenamwanamkewaliokaakatikaukimadakuwamkenamume. Inaruhusundozamchanganyikowatuwadinimbilitofauti (ndoayakiserikali/Bomani). Haitambuitalakayamumekwamkewehadiithibitishwenamahakama. Inamtambuamtotoaliyezaliwanjeyandoakuwamtotohalalinaanarithi. 33
  • 34. 3.0 HARAKATI ZA KISIASA KATIKA MFUMO WA VYAMA VINGI (1992 TODATE) Hatimaye sera yaMwalimuNyererenaKanisayaUjamaanaKujitegemeaikafelivibaya. Ukichangiana Vita vyaKageraambavyopiavilianzishwanaMfumoKristo, uchumiwa Tanzania ukaporomokananchikuingiakatikakipindikigumu cha haliyamaisha. Profesa Ali MazruialikuitakufelihukukwaSiasayaUjamaanaKujitegemea“Nyerere’s policy of Socialism seemed a heroic failure”. (Prof. Ali Mazrui, The Africans, A Triple Heritage, BBC Documentary). Ndiyo, ingawaalifelivibaya, kwaKanisaKatolikiNyerereni “Hero” ndiyomaanawamemtangazakuwa “MwenyeHeri” akielekeakatika “Utakatifu”. 34
  • 35. Contd… Akikabiliwanahalimbayayauchumi, Nyerereakalazimikakung’atukanakumkabidhinchi Ali Hassan Mwinyimnamomwaka 1985. Kipindichote cha RaisMwinyikilitawaliwanaupinzanimkubwawaKanisahukuKanisalikijipangaupyakwakurejeshamfumowasiasawaVyamaVingimwaka 1992. Julius Nyerereakawamwongozajimkubwawaujenziwamfumowavyamavingikwamaslahiyakanisaakihofiakuibukakwavyama au chama cha Kiislamu. 35
  • 36. Contd… KatibayaJamhuriyaMuunganoSuraya Kwanza Kifungu cha 3.-(1) inasema;- “The United Republic is a democratic and Socialist Statewhich adheres to multi-party democracy”. Pamojanakurejeshamfumowavyamavingi, katibainakatazakuundwakwavyamavyakidini, kikabila au kikanda.(Katiba 20 - (2)) 36
  • 37. Contd… Wakatimfumowavyamavingiinaanzatena, waislamuwengiwalishapotezahamukuhususiasakwakuonakuwahainamaslahinadiniyao. Matokeoyake, kwamaranyingineniwakristondiowaliokuwakwenyenafasinzurizaidikisiasakujipangakwamaslahiyaonawaislamuwameendeleakuwanguvukaziyawengine. 37
  • 38. Contd… Kwamudamfupi, waislamuwalipatamatumainikisiasakupitia Prof. Kighoma Ali Malimaalipojiungana NRA (National Reconciliation Alliance) nakutangazakugombeaUraisiuchaguzimwa kwanza wavyamavingimwaka 1995. Hakunaaliyekuwatayarikuonahilolikitokeahivyo Prof. Malimaakafarikiduniakatikamzingirayakutatanishajijini London mwakammojakablayauchaguzihuo. 38
  • 39. Contd… Katikauchaguziwamwaka 1995, waislamuwaliokuwawamezindukakisiasawakajiungakwawingina CUF chiniyamgombeaUraisi Prof. Lipumba. MawakalawaKanisawakaeneza propaganda kuwa CUF nichama cha waislamutenawenyemsimamomkalikujaribukudhibitiwaislamukujikomboakisiasanakwakiasikikubwawakafanikiwa. 39
  • 40. Contd… Angalaukipindi cha awamuyapili, waislamuwalipataahuenikidogodhidiyaukandamizajinahivyokupatafursazakujiendelezakielimukijamiinahatakiuchumi. Pamojanahayo, hakukuwanamkakatiwakuitumiafursahiyoadhimukujipangakisiasakwaajiliyasikuzambeleni. 40
  • 41. Contd… BadalayakeniwakristondiowalioitumiavemafursayaRaismuislamukuwekaMakubalianoyaMaridhiano (Memorandum of Understanding-MoU) katiyaMakanisayaKikristonaserikalikwamaslahiyao. WaislamuwalipotakakurejeshwakwaMahakamayakadhina Tanzania kujiunganaUmojawaNchizaWaislamuDuniani (OIC), Maaskofunabungelinalodhibitiwanawakristolikapingakwanguvuzote. 41
  • 42. Contd… Uchaguziwa 1995 ulioneshakuwawaislamubadowakonyumasanakisiasakulinganishanawakristokwaniwakristowalitumiahamasayawaislamujuuya CUF hatakuwaangushawabungewaislamuwaliokuwa CCM nakuwawekawabungewakristo. (Jimbo la Kigamboni – DSM). Uchaguziwa 2000 na 2005, waislamuwalikuwawasindikizajitukwanihakukuwanamkakatiwowoteulemadhubutikisiasakushirikikamakundijamiilenyemaslahiyake. 42
  • 43. Contd… Kipindichote cha awamuyatatu, waislamuwalijikutawakipatamadhilamakubwakisiasanakiimani. (MauajiMwembechai, Zanzibar, Pemba, Morogoro, masheikhkuswekwandani, wahadhirikufungwan.k.). Halihiiimechangiakwakiasifulanimwamkowawaislamukisiasaingawabadohakunaumojanamwelekeomaalumhivyokuendeleakukosamafanikiomakubwakisiasakulinganishanawakristo. 43
  • 44. Contd… Uchaguziwamwaka 2010, harakatizakisiasanchiniziligubikwana mambo mawilimakubwa;- MkakatimpyawaMfumoKristokutakakuwanachamachake. Muafakawakisiasa Zanzibar uliopelekeakuundwakwaserikaliyaumojawakitaifakatikaya CCM na CUF. Matukiohayamawiliyamebadiliupepowaharakatizakisiasahukuatharizakezikisabishamabadilikomubwakatikamedanizakisiasa. 44
  • 45. Contd… Muafakawa Zanzibar, umeletahaliyaamani, udugunamshikamanokiasifulani Zanzibar nakupunguzahaliyauhasamakatiyawapembanawaungujawaliyojengewakwamudamrefu. Matokeoyamuafakanikufanyikakwamabadilikoyakatibaya Zanzibar ambapo Zanzibar imejitambulishakuwanidolakwamaranyingine. Aidhahaliyautaifawawazanzibariinazidikujitokezawakihijimuundowamuungano, kunufaikanarasilimalizaonapato la taifanahatakuhojikuhusuMuungano. 45
  • 46. Contd… Kwaupandewa Tanzania Bara, matukioyamuafakawa Zanzibar yameletakuzorotakwanguvuzakisiasazawaislamu. WakikhofiaRaisiajaekutoka Zanzibar, wakristowakajanaharakatizakukitianguvuchama cha Chademailikiwechamakikuu cha upinzaninaikiwezekanakuiondoamadarakani CCM inayotuhumiwakuwaleawaislamu. 46
  • 47. Contd… Ingawawakristowameitumia CCM kujijenga, sasawanatakakuondokananachamachenyehistorianawaislamunakuwanachamaambachohakinahistorianawaislamu. MpangowaKichungajiwaKuhamasishaJamiiKuelekeaUchaguziMkuu 2010 naIlaninaVipaumbelevyaKanisavililengakatikamwelekeohuo. Wakristowamejizatitipiakatikachama cha CUF upandewabarawakisimamishahatawachungajikugombeanafasimbalimbali. Kwatiketiya CUF. 47
  • 48. Contd… MgombeawaChademakuwaPadrihaikuwabahatimbayahatakidogo. Kampenizikapigwawaziwazimakanisaninakatikavyombovyaovyahabariikiwemo TBC na TBC Taifa. HarakatihizizaKanisazikawazinduawaislamuwengikuionahatariinayowakabilinakuwalazimishakujihamikwakuunganishanguvuzaokumhamimgombeaUraiswa CCM ilikuzuiamgombeawaChademakushinda. 48
  • 49. Contd… Kwamaraya kwanza, masheikhwakashirikikatikasiasapasinakifichokamawafanyavyoMapadri, WachungajinaMaaskofujamboambalolinaashiriamwamkompyakwaviongozihawawawaislamu. Kilichokosekananistratejiayapamojakuwekawagombeawaokatikangazimbalimbalihivyokukosaushindikisiasakamakundijamii. Badowaislamuwamegwanyikakatikavyamambalimbalijamboambalolinawaathirisanakwakukosanguvuyapamojakisiasa. 49
  • 50. BAADA YA UCHAGUZI 2010 Mambo yanayojitokezabaadayauchaguziwa 2010 yanaashiriamkakatiwaMfumoKristokubadilimazingirayakisiasa Tanzania. UongoziwaawamuyanneumeoneshakwambamaslahiyaKanisayanawezakuguswa (Muswadawakufutamisamahayakodi, kushindwakwamgombeawao 2010, kushikwanafasinyetinawaislamu, kuongezekaidadiyamawiziriwaislamukufikia 40%) n.k. 50
  • 51. Contd… Mkakatimpyanikuhakikishakuwanchihaitawalikiilikuzidikujengachamachaotayarikwauchaguziwa 2015. MadaiyakatibampyaninjiayakufikiamalengoyaMfumoKristokuwezakudhibitisiasanadolakatikakarneya 21 kwakupunguzamadarakayaUraisnakulipanguvubunge. Hiinikutokananaukwelikuwaingawawanawezakudhibitibungekirahisikatikamazingirayaliyopo, lakiniupouwezekanowaRaisikuwaMuislamu. 51
  • 52. Contd… KwahiyomadarakayaRaisiyapunguzwenabungeliruhusiwehatakupigakurakumuondoaRaisimadarakani. Katikamazingirahaya, waislamutunapaswakutafakarikwamakininilipijemakwetu? Raisimwenyemamlakamakubwakulikobunge au bungelenyemalakamakubwakulikoRaisi? Wakatinirahisikumkabilimtummoja, nivigumukulikabilibungelenyeidadikubwayawakristonahakunamatumainiyaidadihiyokupunguasikuzakaribuni. 52
  • 53. Contd… Ingawaharakatizakudaikatibampyanifursakwakilakundijamiikuhakikishamaslahiyakeyanazingatiwanakatiba, kwamkaowawaislamuharakatihizizinawezazisiwasaidiekutimizalengohilo. Hatunaumojanamshikamano. Hatunamkakatiwapamoja. HatunaUongoziuliokatikamfumo (central control). Hatunaushirikianowapamoja (co-ordination). Hatuna NGO’s na CBO’s zakuteteahakizetu. 53
  • 54. Nini cha kufanya? Kung’amuambinuzamaaduiwaUislamunakuwatahadharishawaislamuipasavyo. KuwekambelemaslahiyaUislamunaWaislamukatikaharakatizetuzakisiasa. KuwaamshawaislamuwakadambalimbaliiliwajitambuenakuwekambelemaslahiyawaislamunaUislamunchinikwakutumiauwezonanafasiwalizonazo. 54
  • 55. Contd… Kuendeshamihadhara, semina, makongamanon.k. Kuandaamachapishombalimbali VCD’s na DVD’s nakuzisambaza. Kutumiavyombovyetuvyahabari. Kujengamtandao (network) wawaislamunchini. Wanafunzimashuleninavyuoni (vyamawawanafunziwaislamu). Wafanyakazimaofisini. Viongoziwataasisizakiislamu. Vyombovyahabari. 55
  • 56. Contd… Kufahamulengoninininakuwanastratejiayakulifikialengohilokwamaslahiyawaislamu. Kuandaampangomkakatinampangokaziwaummah. Kujiunganavyamavyasiasakistratejia. Kuandaawagombeawanafasimbalimbalizauongozikatikaserikalizamitaanataifa. Kutoamafunzoelekezikwawagombeawatarajiwa. Kuandaawaraghibishinawashawishi (lobbying and advocacy groups-wanastratejia). 56
  • 57. Contd… Kushambuliabadalayakujilindatu. Propaganda war (vyombovyahabari, strategists etc). Research and outreach. MWISHO 57