2. İLKEL BEYİN (Archipallium)
Kendini Koruma ve Saldırganlık
ORTA BEYİN (Paleopallium) – Limbik Sistem
Duygular
MANTIKLI BEYİN (Neopallium) - Neocortex
Entellektüel Görevler
5. • Beyin sapının yapılarını
içerir: medulla, pons,
serebellum, mezensefalon,
en eski bazal çekirdek–
globus pallidus ve olfaktori
soğanları.
• Sürüngen beynine karşı gelir
ve ünlü nöroloji bilim adamı
Paul MacLean tarafından
“R-kompleksi” adı
verilmiştir.
6. Limbik sistemin
yapılarını içerir.
Alt memelilerin
beyinlerine karşılık
gelir.
7. Yarım kürelerin neredeyse
tamamını (neokorteks adı
verilen, korteksin en yeni
bir türünden yapılır) ve
subkortikal nöronal
grupların bazılarını içerir.
Üstün memelilerin
beyinlerine karşılık gelir,
yani primatları ve bu
nedenle insan türünü de
içerir.
8. İlkel olanı kendimizi korumaktan
sorumludur. Saldırganlık ve
tekrarlayan davranış
mekanizmalarının geliştiği yerdir.
Yaşamın korunması için zorunlu olan,
refleks arkı denilen içgüdüsel
reaksiyonların ve isteyerek
yapılmayan bazı eylemlere izin veren
komutların ve bazı iç organlarla ilişkili
fonksiyonların (kardiyak, akciğer,
bağırsaklar vs.) gerçekleştiği yerdir.
9. 1878 yılında, Fransız nörolog Paul
Broca, memeli beyninin merkeze
doğru olan yüzeyinin üzerinde,
korteksin tam altında, beyin sapının
çevresinde bir tür sınır oluşturduğu
için limbik lob adını verdiği (bir daire,
halka, çevre vs. düşüncesini ima eden
Latince “limbus” kelimesinden gelir)
gri maddenin bazı çekirdeklerini
(nöronlar) içeren bir alan olduğu
gerçeğine dikkati çekti .
Bu yapıların tamamı, sonraki yıllarda
“limbik sistem” adını alacaktır
Paul Broca
10. Bu sistem bütün hayvanların
yaşaması için zorunlu olan bazı
davranışları kontrol eder.
Hayvanın kabul edilebilir ve kabul
edilemez arasındaki ayrımı
yapabilmesini sağlayan bazı
fonksiyonları ortaya çıkartır ve
düzenler. Burada özel duygusal
fonksiyonlar geliştirilir
11. Dişilerin bebeklerine bakmalarını
ve korumalarını tetikleyen duygu
ya da hayvanların oyun
davranışlarını (oyuncu ruh hali)
geliştirmesine neden olan duygu.
Öfke, korku, tutku, aşk, nefret, neşe ve üzüntü gibi
duygular ve hisler, limbik sistemden kaynaklanan
memeli keşifleridir.
12. Neopalyum ya da mantıklı beyin,
sembolik bir dil geliştirme kapasitesi
olan ve bu sayede insanların okuma,
yazma ve matematik hesaplamalarını
yapmak gibi yetenekli entelektüel
görevleri gerçekleştirmesini sağlayan
oldukça karmaşık bir nöron hücresi
ağıdır. Neopalyum büyük düşünce
üreticisidir ya da Paul MacLean’ın
belirttiği gibi “Keşfin anası ve soyut
düşüncenin babasıdır”.
15. 1937 yılında, nöro-anatomist James Papez
duygunun herhangi bir özel beyin merkezinin
değil, bir dizi sinir kümesi aracılığıyla karşılıklı
olarak birbiriyle bağlanan dört temel yapıyı
içeren bir devrenin fonksiyonu olduğunu
gösterecekti. Bu yapılar: Mememsi yapılarıyla
hipotalamus, ön talamik çekirdek, singulat kıvrımı
ve hipokampus. Uyumlu bir şekilde hareket eden
bu devre (Papez devresi) duygunun merkezi
fonksiyonlarının (etki) yanı sıra dış ifadelerinden
(belirtiler) sorumludur.
17. Bu alanların yoğun bir şekilde iç içe geçmiş
olduklarını ve bunların hiçbirisinin herhangi
bir özel duygusal durumdan tek başına
sorumlu olmadığını vurgulamak önemlidir.
ancak bazıları o ya da bu duyguya daha çok
katkıda bulunurlar.
18. Hipokampusla, septal çekirdekle, prefrontal
alanla ve talamusun orta arka çekirdeğiyle
bağlantılı, antero-inferior bölgenin içinde
derinlerdeki, elmas şeklindeki küçük bir
yapıdır.
19. Bu bağlantılar amigdalanın arkadaşlık, aşk ve etkilenme, duyguların ve
temel olarak korkunun, öfkenin ve saldırganlığın ifade edilmesi gibi ana
duygusal etkinliklere aracılık etmek ve kontrol etmekteki önemli rolünü
oynamasını mümkün kılar. Amigdala, tehlikenin belirlenmesindeki
merkez olarak, kendini korumakta temeldir. Uyarıldığı zaman, korkuya ve
kaygıya yol açarak, hayvanın uyarılma, saldırma ya da kaçmaya
hazırlanma aşamasına girmesine neden olur.
20. Özellikle bellek fenomeniyle, özellikle (bazen sonsuza
kadar süren) uzun dönemli belleğin oluşmasına dahil olur.
Her iki hipokampi (sol ve sağ) tahrip edildiği zaman, hiçbir
şey bellekte tutulamaz. Denekler yeni aldıkları mesajları
hızla unuturlar. Dokunulmamış hipokampus hayvanın
mevcut tehdidin koşullarını benzeri geçmiş deneyimlerle
karşılaştırarak, yaşamasını garanti etmek için en iyi
seçeneği seçmesini sağlar.
21. TALAMUS
Talamusun orta arkası ve ön
çekirdeğinin zarar görmesi ya da
uyarılması duygusal tepki
vermesindeki değişikliklerle ilişkilidir.
Ancak bu çekirdeklerin duygusal
davranışın düzenlenmesindeki önemi
sadece talamusun kendisinden dolayı
değildir, aynı zamanda bu çekirdeğin
diğer limbik sistem yapılarıyla olan
bağlantısından dolayıdır. Orta arka
çekirdek pre-frontal alanlardaki
korteks bölgeleriyle ve hipotalamus ile
bağlantı kurar. Ön çekirdek memeli
yapılarıyla bağlantı kurar ve bunlar
üzerinden, forniks aracılığıyla
hipokampus ve singulat kıvrımıyla
bağlantı kurar, böylece Papez
devresinde yer alır.
HIPOTALAMUS
Bu yapının diğer prosensafalik
alanlarla ve mesencephalik ile
kapsamlı bağlantıları vardır.
Hipotalamik çekirdekteki lezyonlar
bir dizi vejetatif fonksiyona ve
termal düzenleme, cinsellik,
savaşçılık, açlık ve susuzluk gibi
motivasyonlu davranışlardan
bazılarına engel olur.
Hipotalamusun duygularda bir rol
oynadığına da inanılmaktadır. Özel
olarak, yatay kısımlar zevk ve
öfkeye dahil oluyor gibiyken, orta
kısımları tiksinme, hoşnutsuzluk ve
kontrolsüz ve yüksek sesli gülmeye
dahil oluyor gibidir.
23. Singulat sulgus ve korpus kallosum (iki serebral yarım küreyi birleştiren temel lif
grubu) arasında, beynin orta kısmında bulunur. Bu kıvrım hakkında hala
öğrenecek çok şey vardır ancak ön kısmının kokuların ve görüntülerin geçmiş
duyguların güzel anılarıyla koordine ettiği şimdiden bilinmektedir. Bu bölge ayrıca
ağrıya karşı duygusal reaksiyon ve saldırgan davranışın düzenlenmesine katılır.
24. Beyin sapı sürüngenler ve amfibiler gibi ilkel omurgalıların “duygusal
reaksiyonlarından” (gerçekte sadece refleks tepkilerdir) sorumlu olan bölgedir. Dahil
olan yapılar retiküler oluşum ve noradrenalin salgılayan nöronların yoğun bulunduğu
bir kütle olan locus coeruleusdur. Bu ilkel yapıların, insanlarda bile, sadece uyarı
mekanizmaları olarak değil, aynı zamanda uyku-uyanık döngüsünün
sürdürülmesinde, yaşam için çok önemli bir şekilde aktif olduklarını belirtmek
önemlidir.
25. Ön tavan bölgesinde, beyin kökünün mezensefalik kısımda bulunan, aksonları
çekirdek accumbensde (mezolimbik dopaminerjik yol) sona eren, dopamin salgılayan
nöronların sıkı bir gurubu vardır. Bu bölgeye ait olan nöronların kendiliğinden
tetiklenmesi ya da elektrikle uyarılması bazıları orgazma benzeyen zevk algıları üretir.
Kafatası sinirlerinin çekirdeği gibi, korteksten ve striyatumdan (bir altkorteks
oluşumu) gelen impulslarla uyarılan bazı beyin kökü yapıları kızgınlık, üzüntü,
hassasiyet vs. gibi fizyognomik ifadelerden sorumludur.
26. Septal bölge talamusun ön tarafında bulunur.
İçinde, orgazm merkezi bulunur (kadınlarda
dört, erkeklerde bir tane). Bu alan farklı zevk
algıları, özellikle cinsel deneyimlerle ilişkili
olanlarla ilişkilidir.
27. Bu alan ön lobun bütün motor olmayan ön bölgesini içerir.
Memelilerin evrimi sırasında oldukça fazla gelişmiştir. İnsanlarda
ve bazı yunus türlerinde özellikle büyüktür. Geleneksel limbik
devresine ait değildir ancak talamus, amigdala ve diğer korteks altı
yapılarla çift yönlü, yoğun bağlantıları duygu durumlarının
oluşmasında ve özellikle ifade edilmesinde oynadığı önemli rolden
sorumludur