Hydrogen fuel cell, a science project. STATE LEVEL SCIENCE MATHEMATICS & ENVIRONMENT EXHIBITION

1. eûRýÉeúd aòmû^ ùckû 2015-16
STATE LEVEL SCIENCE EXHIBITION 2015-16
aòýûkd- ieKûeú C^ÜúZ Cz aòýûkd, K^ûMûñ, Rò- KkûjûŠò
GOVT. U.G.H.SCHOOL, KANAGAON,KALAHANDI
_âKfÝ ^ûc–CþRû^ A§^ ùKûh (HYDROGEN FUEL CELL )
cûMðgðú gòlK(Guided by)- @õgMâjYKûeú QûZâ(Participants)
Mr. Birendra Kumar Acharya, Chittaranjan Naik
TGT.PCM, Mob- 8763245934 Class-x

2. SYNOPSIS
HYDROGEN FUEL CELL
C_Kâc (Introduction)-
@û]ê^úK îZ gòÌûd^ ~êMùe cû^a icûRe ù÷^¦ò^ Kû~ðý icû_^ _ûAñ
gqò ùjCQò @ûce _âKéZ aò^úcd cìâûö Gjû @ûce ù÷^¦ò^ Rúa^Kê
^òdªY Keê@Qòö Gjû _âMZúe cû_KûVòö Kò«ê êLe aòhd Rúaûhà A§^
~[û-ù_âùUâûf, ùKûAfû, _âûKéZòK aû¿ AZýûò Kâùc _é[ôaú _éÂeê
ieò@ûiòfûYòö Gjûe @Zý]ôK cìfý aé¡ò cYòh ßûeû aýajéZ icÉ âaýe
eaé¡òe KûeY ùjûA[ûGö Rúaûhà gqòe aýajûe ù~_eòbûùa
aXòPûfòQò Zûjû jêGZ @ûC ùKùZahð _ùe ]eû_éÂeê ùgh ùjûA~òaö
Kâca¡òð¾ê R^iõLýûe gqò Pûjòû ùcõUûAaû _ûAñ _ûeµeòK gqò C›
C_ùe ^òbðe KeòPûfòaû @ûC i¸a ^êùjñö ùZYê aòKÌ @Y_ûeµeòK Z[û
^aúKeY ù~ûMý gqòe icêPòZ aýajûe @_eòjû~ðýö GYê _é[ôaúùe
aZðcû^ _eòùagKê êhòZ ^Keê[ôaû A§^e @ûaòÃûe _ûAñ ajê ùa÷mû^òK
MùahYû @ûe¸ KùfYòö ù~ùZMêWÿòG _âKéZò-@^êKìk gqòe C› @ûc
@ûMùe @Qò ùicû^u c¤eê CþRû^ @^ýZcö
CþRû^Kê Kò_eòbûaùe A§^eìù_ aýajûe Keû~ûA_ûeòa G
i´§ùe _â[ùc 1939 ciòjûùe aâòUòg ùa÷mû^òK iûeþ aòfò@ûcþ ùeûaUð
ùMâûbþ _âdûi Keò[ôùfö ùi G[ô_ûAñ GK A§^ùKûhe _eòKÌ^û
Keò[ôùfö ~ûjû aZðcû^ icdùe Kû~ðýKûeú ùjûA CþRû^ A§^ùKûh
(Hydrogen Fuel Cell) ^ûcùe _eòPòZ
(1)

3. CþRû^ A§^ùKûh (Hydrogen Fuel Cell)
Gjû aýûùUeú iég ùMûUòG aÉêö Gjò ùKûh cû¤cùe CþRû^ MýûiþKê
A§^eìù_ aýajûe Keû~ûA[ûGö Gjû eûid^òK gqòKê ùa÷êýZòK
gqòùe eì_û«eòZ Keò[ûGö
CþRû^ A§^ùKûhe MV^(Construction of H.F.C.)
aýûùUeú_eò Gjû c¤ùe Zòù^ûUòÉe [ûGö
K:Gù^ûWÿ, L:aòêýZþ aòùgæhý, M:Kýûù[ûWÿþ,
Gù^ûWÿþ I Kýûù[ûWÿ êAUò aòêýZþ @Mâ aòhê¡ Kûað^ùe Zò@ûeòö
~ûjûC_ùe _äûUò^cþ Kò´û ^òùKfe @ûÉeY ùf_û~ûA[ûG,
~ûjû CZþù_âeK bûaùe Kû~ðý Keò[ûGö
aòêýZþ aòùgæhý bûaùe cêLýZü lûeúdâaY, `i`eòK @cæ,
Zek]ûZa Kûùaðûù^Uþ Kò´û KVò^ ]ûZa @KèûAWþKê aýajûe
Keû~ûA[ûGö Gjû c¤ùe aòêýZ Zew iéÁòùjaû_ûAñ CþRû^ ùjCQò
GK cû¤cö
(Fid. Of construction of HFC ) (Fid. Of working procedure of HFC)
CþRû^ A§^ùKûhe Kû~ðý_âYûkú (Working Principle of H.F.C.)
aûdìcŠkeê CþRû^MýûiKê ( H2)Gù^ûWÿ c¤ùe _âùag KeûAùf,
CþRû^ Mýûi CZù_âeKe iõ¿gðùe @ûiò RûeòZ ùjûA[ûGö Gaõ ù_âûU^þ
(2)

4. (+)I AùfKùUâû^þ(-) PûRð~êq @ûd^ùe aòbq ùjûA[ûGö ù_âûU^þ
KYòKû MêWÿòK aòêýZþ aòùgæhý c¤ùA Gù^ûWÿeê Kýûù[ûWÿKê _âùag
Keò[ûGö Gù^ûWÿeê Kýûù[ûWÿKê GK _eòaûjú iõù~ûM Keòaû `kùe
AùfùKÖâû^þ KYòKû MêWÿòK _eòaûjú ùA Kýûù[ûWÿKê _âaûj
ùjûA[ûGö
AùfKUâ^þ _âaûje VòKþ aò_eúZ òMùe aòêýZþ _âaûj ùjûA[ûGö
aûdìcŠkeê @cæRû^(O2) MýûiKê Kýûù[ûWÿ c¤ùe _âùag KeûAùf Gjû
CþRû^ Mýûi ij aòRûeòZ ùjûA Zû_ I aòhê¡ Rkùe _eòYZ
ùjûA[ûGö Gaõ Zû_ I Rk aûjûeKê ^òMðZ ùjûA[ûGö
GVûùe HYDROGEN FUEL CELL ù÷^¦ò^R Rúa^ùe Kòbkò
aýajûe Keû~ûA_ûeòa Zûjûe GK _âKÌ _âgð^ Keû~ûAQòö
_âKÌe cêLý CùŸgý( Aim of the Project )
baòhýZùe ^ò½òZ ùLûùaûKê ~ûC[ôaû gqò iuUe ìeúKeY _ûAñ Gjû
CŸòÁö
@ûagýKúd C_KeY(Apparatus required):
1. ùiøe_ýûù^f 5. _eòaûjú Zûe 9. _äûÁòKþ _ûA_
2. ùiøeA^bUe 6. aòKe KKð 10.gêÃaýûùUeú
3. aòKe 7. Rk 11.Wòiò ùcûUe
4. êAUò @ûfcê^òdcþ_ûZ 8. ùUÁþUêýaþ 12. ùbûfÖ còUe
MV^ I Kû~ðý( Construction and Working)
PòZâ1. ùe (_éÂû5)aýajéZ ùiûfûe ù_^ûf ~ûjû ùiøegqòKê
aòêýZgqòùe _eòYZ Keò[ûGö C_ô^Ü aòêýZgqòKê ùiøeA^bUe iõPd
(3)

5. Keò eLû~ûGö Rk_ì‰ð GK aòKe ~ûjû C_ùe êAMZð aògòÁ GK KKð
iõù~ûM Keû~ûAQòö _âùZýK MZðùe ùMûUòG ùfLûGñ @ûfêcò^òdcþ _ûZ
iõù~ûM Keû~ûA@Qòö ~ûjû AùfKùUâûWÿ bûaùe Kû~ðý Keò[ûGö
iõPòZ aòêýZþ gqòKê êAUò AùfKùUâûWÿ c¤ùe iõù~ûM KeûAùf aòKe
c¤ùe RkaòêýZþ aòùgæhY _âKâòdû iµûòZ ùjûA[ûG ö Rk@Yê(H2O)
aòNUòZùjûA CþRû^(H2) I @cæRû^ùe(O2) _eòYZ jêGö aò~êq
AùfKùUâûWÿ(Kýûù[ûWÿ)ùe CþRû^ I ~êq AùfKùUâûWÿ Gù^ûWÿùe
@cæRû^ Mýûi iõMéjòZ ùjûA[ûGö
iõMéjòZ CþRû^ MýûiKê _ûA_þ cû¤cùe A§^ùKûhe Gù^ûWÿ Š
c¤ùe _âùag KeûAùf ùiVûùe eûid^òK _âZòKâòdû iµûòZ ùjûA[ûGö
~ûjû`kùe aòêýZgqò C_ô^Ü ùjûA[ûGö Gjû ij KòQò CZû_ I aògê¡
Rk c¤ ^òMðZ ùjûA[ûGö aògê¡ê RkKê @^ýGK aòKeùe iõMâj
Keû~ûAQòö C_ô^Ü aòêýZgqò ij GK WòiòùcûUe iõù~ûM Keòaû `kùe
ùcûUeUò Kû~ðýKûeú ùjfûö ù~ùKøYiò ùa÷êýZòK C_KeY c¤ Gjòbkò
PûkòZ Keû~ûA_ûeòaö
_âùdûM(Application)
PkòZahð Rû_û^þe ùUûdUû Kµû^ú Gjò jûAùWâûùR^þ `êGf ùifKê
i`k bûaùe aýajûe KeòêA _âKûee Kûe ùUûdUû còeûA I jêŠûAKê
aRûe _âùag KeûAQòö GjûKê aòêýZþ C_ôû^ _ûAñ aûYòRý, gòÌ I
NùeûA ùlZâùe C_ù~ûM Keû~ûA_ûeòaö GjûKê ùcûUeiûAùKf,
aûAiûAùKf, Gdûeù_ä^þ, ùaûUþ Z[û _ûYò_ûMùK¦âcû^uùe c¤
aýajûe Keû~ûA_ûeòaö
C_iõjûe( Conclusion)
CþRû^ aògßùe be_êe ùjûA ejòQòö @ûùc GjûKê ù~ùZ aýajûe Keòùf
(4)

6. iê¡û @ûi«û jRûe jRûe ahðùe c¤ ieòaûe i¸ûa^û ^ûjóòö ZûQWÿû CþRû^e
Kýûùfûeò bòZòK cìfý Lêaþ @]ôKö GKMâûcþ CþRû^e KýûùfûeòbòZòK cìfý
150Kòùfû Rêfþ @ùUö @ù^K MêWÿòG aòKgòZ eûÁâ CþRû^Kê A§^eìù_
aýajûe _ûAñ ùKûUò ùKûUò Uuû aýdaeû Keò aòbò^Ü ù~ûR^ûcû^ jûZKê
ù^AQ«òö ~[û @ûùceòKûe _ìaðZ^ eûÁâ_Zò RRþ aêiþ CþRû^ ù~ûR^û ^ûcK
GK ù~ûR^û _ûAñ 1.2aòfòd^þ Wfûe aýdaeû Keò[ôùfö VòKþ ùijò_eò
dêùeû_òdû^þ iõN c¤ CþRû^ C› ^ûcK GK ù~ûR^û _ûAñ 2.5aòfòd^þ Wfûe
aýdaeû KeòQ«òö bûeZ ieKûe c¤ GjûKê ù^A 20ùKûUò Uuûe @UKk
KeòQ«òö ùZùa Gjò jûAùWâûùR^þ `êGf ùif C_ùe ùa÷mû^òKcû^u ßûeû
@]ôKeê @]ôKZe MùahYû Keû~ûA Kòbkò bûaùe iaðiû]ûeYùe Gjûe
aýajûe Keû~ûA_ûeòa G[ô_ûAñ ~ZÜaû^þ ùjaû @ûagýKö
Reference: aòTû^ òM« cýûMûRò^, A^þUeù^Uþ
Guided By, Participants,
Birendra Kumar Acharya, Chhitaranjan Naik,
TGT( PCM), Class-x,
Mob- 8763245934
(5)