2. Duhani
Duhani është bërë pjesëtar pothuajse i
përhershëm dhe i pranishëm, një
shok i keq, i bezdisshëm por mbi të
gjitha i rrezikshëm. Jo rrallë ndodh
me ata që shkojnë në punë, ta fillojnë
ditën me kafe, cigare dhe një teke apo
dopio pijesh alkoolike. Njerëz, të
punësuar apo jo, të vjetër ose të rinj
mbushin lokalet ndërkohë që duhani
është shoqëruesi i përhershëm, dhe
në më të shumtën e rasteve edhe
alkooli ku pija e preferuar është sipas
fuqisë së xhepit, raki, konjak, kampari
ose uiski. Dhe ç`është më e keqe deri
dje këto dy vese ishin përgjithësisht
pronë e meshkujve por që pas viteve
‘90, përdorimi i alkoolit dhe duhanit
nga femrat filloi të rritej në mënyrë të
frikshme, sa sot në Shqipëri ashtu si
edhe në botë statistikat flasin për një
barazim të përdorimit midis dy
gjinive.
3. Demet qe shkakton Duhani!
Duhani gjatë djegies çliron 4.000 lëndë, që nga nikotina dhe monoksidi i karbonit dhe
deri te katranet, substancat me përbërje benzopireni, kobalti radioaktiv që janë
ndër shkaktarët e kancerit të mushkërive. Në qoftë se do të bëjmë një listë të
dëmeve që shkaktohen drejtpërdrejt nga duhani, influencohen apo rëndohen prej
tij ajo do të jetë tepër e gjatë, por le të përqëndrohemi mbi dëmet kryesore.
Duhani është përgjegjës për të ashtuquajturën epidemi të kancerit të mushkërisë
sidomos në gjysmën e dytë të shekullit 20-të, duke çuar këtë kancer në numrin një
të vdekshmërisë së kancerit te meshkujt. Edhe i ashtuquajturi bronshit azmatik
shpeshherë e ka pikënisjen nga duhani. Te personat që nuk pijnë duhan
mushkëria me anë të sistemit ciliar , vetëpastrohet gjatë të gjithë ditës, gjë që
duhanpirësit nuk munden ta bëjnë kur sistemi i tyre ciliar ka dalë jashtë funksionit
dhe mushkëria nuk është në gjendje ta nxjerri gëlbazën.Por dëmet më të mëdha
duhani i shkakton në sistemin kardiovaskular të gjakut.Pirja e duhanit i shkakton
dëme edhe aparatit tretës. Kështu duhani jep rrezik të lartë për Karcinomën e
ezofagut. Kur kombinohet me pirjen e alkoolit ky rrezik rritet ndjeshëm në raport
me popullsinë jo-duhanpirëse. Duhani, duke kontribuar në vazokonstruksionin
(ngushtimin) e enëve të gjakut të stomakut rrit përqindjen për ulçerën e stomakut,
ndërkohë që rritet 2.7 herë rreziku për Kancer stomaku.
4.
5. Alkooli
Përveç duhanit një ves tjetër i dëmshëm
është edhe alkooli. Edhe ky ves është
shkaktar i një vargu të gjerë
sëmundjesh duke filluar që nga aparati
tretës, mëlçia, pankreasi e deri në
dëmtime të pakthyeshme të Sistemit
Nervor Qendror . Në mëlçi alkooli i
konsumuar shkakton dëmtime të
qelizave hepatike, dëmtim që
progreson në kohë dhe që varet nga
doza e konsumuar për ditë dhe nga
veçoritë fiziologjike të individit. Kështu
është vërtetuar se sasi e rrezikshme
alkooli është ajo prej 20-40 gr alkooli
etilik (alkooli që përmbajnë pijet
dehëse), ndërsa përdorimi i 100-150 gr
alkool në ditë, çon brenda një
periudhe 10-vjeçare në cerozë.
6. Femrat dhe Alkooli
Është e vërtetuar shkencërisht se për shkak
të fiziologjisë së tyre femrat dëmtohen
shumë më shpejt se meshkujt për të
njëjtën sasi alkooli të konsumuar. Njerëz
që pinë prej vitesh alkool, që nuk
ndjejnë asgjë papritur një ditë gjenden
para një fakti të hidhur, mëlçia e tyre ka
marrë fund, është kthyer në një mëlçi
cerotike, ose kanë shqetësime të lehta
që nuk ja vënë veshin, por fort mirë ato
bëjnë puthjen e parë me vdekjen. Edhe
pankreasi pëson dëmtime nga alkooli.
Përdorimi i zgjatur i alkoolit e dëmton
në mënyrë kronike pankreasin deri në
atë shkallë sa ai nuk arrin të sekretojë
sasinë e duhur të enzimave për të kryer
të plotë procesin e tretjes së ushqimeve.
Është vërtetuar se konsumimi i 20-50 gr
alkool etilik (rreth 100 ml raki) në ditë
predispozon për dëmtime të sigurta të
pankreas
7. Disa nga arsyet që të shtyjnë drejt duhanit dhe
alkoolit:
-për shkak të nervozitetit
- për shkak të relaksimit
- për shkak të vetmisë
- për shkak të dietës
- për fitimin e vetëbesimit
- për rritjen e kënaqësisë
- për zbutjen e moskënaqësisë
- nga shprehia
- si një mjet për pagjumësi
etj
8.
9. DrogaNë shoqerinë shqipëtare drogat dhe problemet që shkaktojnë ato
janë bërë më shumë evidente sidomos pas viteve 90. Me hapjen
e shoqërisë, lëvizjes së lirë të njerëzve dhe mallrave ,një produkt i
ri deri diku edhe i panjohur për shoqërinë tonë të asaj kohe siç
ishte droga u fut në vendin tonë. Droga ishte një produkt pak i
njohur si për specialistët që merreshin me problemet
shëndetësore ashtu dhe për masën e gjëre të popullsisë, sidomos
për të rinjtë që shtyheshin edhe nga kurioziteti. Deri në fillim të
viteve 90 kishte shumë pak ose aspak përdorues të drogave “të
forta”, siç mund t’i quajmë. Drogat më të përdorshme deri në atë
kohë ishin duhani, alkoli si dhe disa preparate farmaceutike.
Pozicioni gjeografik i vendit tonë mes lindjes dhe perëndimit në
të ashtuquajturën “Rruga ballkanike” ka kushtëzuar, në një farë
mënyre, politikën shtetërore për t’u fokusuar kryesisht në fushën
e marrjes së masave kundër trafikut ilegal të drogave. Rruga
ballkanike përdoret kryesisht për trafikimin e një prej drogave
më të dëmshme për shëndetin e qytetarëve - heroinës
10.
11. Njerezit qe mund te perdorin drogat
Për të ndryshuar mënyrën sesi ndjehen
sepse duan që të ndjehen më mirë
ose thjesh ndryshe.
Sepse besojne ne
dobishmerine e tyre
Për t’u çlodhur
Për t’u argëtuar
Për t’u bërë pjesë e
shoqërisë
Për shkak të kureshtjes
Për të lehtësuar apo
minimizuar dhimbjen
fizike dhe psikologjike
13. Depresantet
Jane droga qe ngadalsojne funksionin e trupit duke perfshire
edhe mesazhet per dhe nga truri.Ne sasi te medha mund te
shkatojne humbje te vetdijes,te vjella e deri ne vdekje.
Llojet kryesore te depresanteve jane:
Alkooli
Marijuana
Benzodiazepina
Barbitudet
GBH
Opiate
Inhilantet
Depresantet qe perdoren me shume nga te rinjte
jane alkooli dhe marijuana.
14. Stimulantet
Drogat stimuluese shpejtojnë funksionet e
organizmit. Si rrjedhim personi që merr
stimulantin ndjehet më i gjallë, i vëmendshëm
dhe i sigurt tek vetja. Ato rritin rrahjet e zemrës,
temperaturën e trupit dhe tensionin e gjakut.
Stimulantët pakësojnë oreksin, zmadhojnë
pupilat e syrit, sjellin pagjumësi dhe e bejnë
përdoruesin që të flasë pa pushim apo të jetë
pak nervoz. Marrja e sasive të mëdha të
stimulatëve shkakton ankth, panik, kriza,
dhimbje koke, dhimbje në stomak, agresivitet
dhe paranojë. Stimultantët e fortë mund të
maskojnë disa nga efektet e depresantëve si për
shëmbull alkooli.
15. Llojet e Stimulanteve
Stimulantët e lehte.
Kafeina(në çaj,kafe dhe pijet kola)
Nikotina(duhani)
Efedrina(përdoret në mjekimet për astëm dhe alergji)
Stimultantët e lehtë që përdoren më shumë nga të rinjtë janë duhani
dhe kafeja .
Stimulantet e Forte
Amfitemina
Kokaina Ekstazi
Tabletat dobësuese (Duromoni,Tenuate Dospan,P onderaks)
Stimultantët e fortë që përdoren më shumë nga të rinjtë janë ekstazi
dhe kokaina.
16. Halucinogjenet
Drogat haluçinogjene shndërrojnë mënyrën se si një person
sheh ose imagjinon atë që e rrethon. Personat që marrin
haluçinogjene mund të shohin apo dëgjojnë gjëra që nuk
egzistojnë, ose mund të shohin gjëra të tjetërsuara.
Llojet kryesore të haluçnogjenëve janë:
Datura(bimë)
Katemina
LCD(acid dietilmid )
Këpurdhat magjike
Meskalina
PCP
Marjuana
Ekstazi
17. Varesia nga Droga
Një person krijon vartësi nga drogat pas
përdorimit të vazhdueshëm dhe aftgjatë të
saj. Personi i varur ka nevojë që të
përdorë drogë që të ndihet normal ose që
të mos ketë simptoma të pakëndshme të
tërheqjes. Vartësia mund të jetë fizike,
psikologjike ose të dyja bashkë. Një
person i varur nga droga fizikisht është
mësuar që të funksionojë me drogë. Një
person që varet psikologjikisht nga droga,
mendon se nuk mund të funksionojë siç
duhet apo të arrijë kënaqësitë emocionale
pa përdorur drogë.
18. Terheqja nga Droga
Nëse një person që merr drogë e
ndërpret atë ose e pakëson
sasinë që merr, atëherë tek ai
ose ajo mund të shfaqen
simptoma fizike sepse trupi e ka
të vështirë të funksionojë pa
drogë. Simptomat e tërheqjes
janë të ndryshme, sipas llojit të
drogës dhe personit përdorues,
por në përgjithesi ato përfshijnë
depresionin, irritime, ngërçe, të
përziera, djersitje dhe pagjumësi.
19. Mbidoza
Ndodh kur merret një sasi e tepruar droge dhe
trupi nuk është në gjëndje që t’a konsumojë,
duke krijuar nivele të paabsorbueshme toksike
në trup. Overdoza mund të çojë individin deri
në vdekje. Në rastet kur nuk shkaktohet vdekje
mund të mbeten dëmtime të trurit apo të
organeve të trupit.
